Mẻ, hay còn gọi là cơm mẻ, là một loại gia vị truyền thống rất phổ biến ở miền Bắc Việt Nam. Nó có vị chua thanh và mùi thơm đặc trưng, thường được sử dụng trong nhiều món ăn như lẩu, canh chua, bún riêu, ốc nấu đậu phụ chuối xanh và các món om.
Thành phần và đặc điểm của mẻ
Mẻ là cơm hoặc bún được ủ lên men có vị chua. Quá trình lên men này do một loại vi khuẩn kị khí thực hiện, biến tinh bột và đường thành acid lactic. Chính loại acid này tạo nên vị chua của mẻ.Trong cơm mẻ, bao gồm các thành phần như con mẻ, vi khuẩn lên men, nấm men và acid lactic. Con mẻ là một loại tuyến trùng hữu ích có tên khoa học là Panagrellus redivivus.
Mẻ là cơm hoặc bún được ủ lên men có vị chua.
Mặc dù kích thước rất nhỏ, con mẻ vẫn có thể quan sát bằng mắt thường. Chúng bò ngọ nguậy trên bề mặt cơm trong hũ và các dụng cụ. Thức ăn của con mẻ là nấm men, và chúng có hàm lượng protein cao, hỗ trợ dinh dưỡng cho con người.
Bôi mẻ lên đáy nồi và để qua đêm
Theo cách này, bạn hãy bôi một lớp mẻ dày lên đáy nồi và để qua đêm. Sau khi qua một đêm, mẻ sẽ khô dần và bám chặt vào đáy nồi. Lúc này, hãy ngâm nồi vào chậu nước. Mẻ sẽ nhanh chóng mềm ra và cuốn theo mảng bám. Sau đó, dùng búi sắt để đánh nồi, việc cọ rửa sẽ trở nên dễ dàng. 100% các mảng bám dầu mỡ lâu ngày sẽ bong tróc ra hết, trả lại đáy nồi trắng sáng.
Cho đáy nồi tiếp xúc trực tiếp với mẻ
Đun sôi nước trong một cái nồi lớn. Khi nước sôi, hãy cho mẻ vào. Tiếp theo, đặt đáy nồi bị bẩn vào trong nước mẻ đang đun sôi. Để yên khoảng 3 phút, khi đưa ra, đáy nồi sẽ sạch bóng sáng.
Theo cách này, bạn hãy bôi một lớp mẻ dày lên đáy nồi và để qua đêm.
Nếu vẫn chưa sạch, bạn có thể dùng cọ sắt để chùi tiếp. Các vết bẩn sẽ bong ra dễ dàng. Hoặc, bạn cũng có thể đun sôi nước rồi pha với mẻ theo tỷ lệ 1:1. Dùng bông hoặc giấy vệ sinh thấm nước mẻ rồi đắp lên vết bẩn cần tẩy lúc còn đang nóng. Để qua đêm, sáng hôm sau chỉ việc gỡ miếng bông ra và tráng lại bằng nước sạch.
Kết hợp mẻ với baking soda
Trộn 500g mẻ với 100g baking soda đều tay. Sau đó, bôi hỗn hợp này lên đáy nồi, xoong, chảo, phủ thêm giấy ăn để giữ ẩm tốt hơn và để qua đêm.
Sáng hôm sau, bỏ giấy ăn ra, loại bỏ bớt mẻ và dùng cọ sắt chà sạch nồi. Mẻ có thể làm sạch vết bẩn trên đáy xoong nồi do trong mẻ chứa axit lactic, có tính chua nhẹ. Axit này dễ làm sạch gỉ sắt, giúp đánh bay các vết bẩn trên nồi niêu và khôi phục vẻ sáng bóng của chúng.
Khi kết hợp mẻ với baking soda - một chất có đặc tính mài mòn nhẹ và độ pH kiềm, hiệu quả sẽ tăng gấp đôi. Sự kết hợp này tạo ra phản ứng sủi bọt, giúp làm bong các vết cháy ra khỏi chảo.
Tuy nhiên, nên sử dụng mẻ đặc, không phải loại đã lọc đóng chai bán ngoài chợ. Ngoài ra, với cách này, vết bẩn mới sẽ dễ sạch hơn vết bẩn lâu ngày, vì vậy nên vệ sinh nồi chảo thường xuyên để tiết kiệm thời gian và công sức.
