Trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay, các vụ việc liên quan đến thực phẩm bẩn, đặc biệt là sữa giả, đã không còn quá xa lạ. Mới đây, vụ triệt phá đường dây sản xuất sữa giả tại Hà Nội đã khiến dư luận dậy sóng. Điều đáng lo ngại hơn cả là những sản phẩm này chủ yếu nhắm đến đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ em, phụ nữ mang thai và cho con bú, người cao tuổi, hay những người có tiền sử bệnh nền như suy thận, tiểu đường… Vậy, sữa giả ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào? Làm thế nào để phát hiện và phòng tránh? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Sữa giả – “Kẻ giết người” thầm lặng trong từng hộp sữa
Theo bác sĩ Lê Thảo Nguyên, chuyên gia dinh dưỡng tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn (trích dẫn từ báo Thanh Niên), sữa giả là những sản phẩm được sản xuất với quy trình không đạt chuẩn, chứa rất ít hoặc thậm chí không có giá trị dinh dưỡng như công bố trên nhãn. Thay vào đó, chúng thường chứa các chất phụ gia độc hại, kim loại nặng như chì, cadmium, hoặc chất tạo màu không an toàn.
Không chỉ gây thiếu hụt dưỡng chất, việc sử dụng sữa giả lâu dài còn có thể để lại hậu quả nghiêm trọng đối với gan, thận, hệ tiêu hóa, tim mạch và hệ miễn dịch. Đặc biệt, đối với trẻ nhỏ và người già – nhóm đối tượng có sức đề kháng yếu, tác hại của sữa giả càng trở nên đáng sợ hơn.
Tác hại của sữa giả lên cơ thể người dùng
Gánh nặng cho gan và thận
Hai cơ quan chính chịu trách nhiệm lọc và thải độc trong cơ thể là gan và thận. Tuy nhiên, khi phải tiếp xúc với các chất độc hại từ sữa giả như kim loại nặng hay melamine, gan và thận sẽ bị quá tải. Bác sĩ Nguyên đưa ra lời cảnh báo: “Việc sử dụng sữa giả kéo dài có thể khiến độc tố tích tụ trong cơ thể, gây tổn hại nghiêm trọng đến gan và thận. Điều này không chỉ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như suy gan, suy thận mà còn tiềm ẩn khả năng dẫn đến ung thư.”
Hệ tiêu hóa bị ảnh hưởng nặng nề
Trẻ nhỏ và người cao tuổi vốn có hệ tiêu hóa nhạy cảm. Việc tiêu thụ sữa giả chứa các thành phần kém chất lượng có thể gây rối loạn tiêu hóa, biểu hiện qua các triệu chứng như đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy… Không chỉ vậy, một số loại sữa giả còn chứa vi khuẩn hoặc độc tố từ nấm mốc, dẫn đến ngộ độc cấp tính với các dấu hiệu như co giật, sốt cao, thậm chí hôn mê.
Nguy cơ mắc bệnh tim mạch
Một số dòng sữa giả được phát hiện chứa hàm lượng chất béo trans (trans fat) và natri vượt mức cho phép. Đây đều là những "kẻ thù" của hệ tim mạch. Sử dụng lâu dài có thể làm tăng cholesterol xấu, dẫn đến xơ vữa động mạch, cao huyết áp, đột quỵ... Đối với những người có bệnh lý nền như tiểu đường hoặc suy thận, mức độ nguy hiểm càng trở nên nghiêm trọng hơn.
Suy giảm hệ miễn dịch
Hệ miễn dịch của cơ thể, nhất là ở trẻ nhỏ và người có bệnh nền, phụ thuộc rất nhiều vào các vi chất như kẽm, selen, vitamin A, D, và các axit béo thiết yếu. Tuy nhiên, sữa giả thường không chứa đủ các vi chất này, khiến cơ thể dễ bị nhiễm khuẩn, nhiễm virus từ môi trường bên ngoài. Trẻ em sử dụng sữa giả có nguy cơ cao mắc các bệnh như viêm phổi, viêm tai giữa hay cảm cúm. Còn đối với người lớn, đặc biệt là người cao tuổi, hệ miễn dịch bị suy giảm có thể khiến các bệnh lý hiện có trở nên trầm trọng hơn.
Nguy cơ ngộ độc cấp tính và mãn tính
Ngộ độc cấp tính do sữa giả thường liên quan đến các độc tố như aflatoxin từ nấm mốc hoặc melamine. Khi melamine tích tụ trong cơ thể, nó có thể dẫn đến hình thành sỏi thận và gây ra tình trạng suy thận cấp tính. Ngộ độc mãn tính xảy ra khi sử dụng sữa giả trong thời gian dài, dẫn đến tích tụ các chất độc hại như chì. Theo nghiên cứu, chì ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thần kinh, có thể gây chậm phát triển trí tuệ ở trẻ nhỏ và suy giảm trí nhớ ở người lớn.
Cách phân biệt sữa thật và sữa giả
Bác sĩ Lê Thảo Nguyên khuyến nghị một số cách cơ bản để nhận biết sữa giả:
- Kiểm tra mã vạch: Mỗi quốc gia có mã vạch riêng. Ví dụ, Việt Nam là 893, Mỹ là 000-019 hoặc 030-039. Nếu mã vạch không trùng khớp với nhà sản xuất hoặc không tra cứu được thông tin, bạn cần cẩn trọng.
- Kiểm tra màu sắc và độ mịn: Sữa thật thường có màu vàng nhạt hoặc trắng ngà, với kết cấu mềm mịn và không bị vón cục. Ngược lại, sữa giả thường có màu sắc bất thường như vàng đậm, xám, hoặc xuất hiện tình trạng vón cục, tạo cảm giác thô ráp khi chạm vào.
- Thử mùi hương và vị: Sữa thật mang mùi thơm nhẹ nhàng, vị ngọt thanh tự nhiên và tan từ từ trong miệng. Trong khi đó, sữa giả thường có mùi nồng, gắt, đôi khi lẫn mùi hóa chất, hoặc vị chua khó chịu.
Tuy nhiên, theo bác sĩ Nguyên, những cách trên chỉ mang tính chất tham khảo. Hiện nay, công nghệ làm sữa giả ngày càng tinh vi, khiến người tiêu dùng khó phát hiện bằng mắt thường. Vì vậy, tốt nhất là lựa chọn sản phẩm từ các siêu thị lớn, chuỗi cửa hàng uy tín, hoặc website chính thức của nhà sản xuất.
Lời khuyên từ chuyên gia
Để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình, bác sĩ Lê Thảo Nguyên nhấn mạnh rằng: “Người tiêu dùng cần tỉnh táo, không ham rẻ mà mua sản phẩm không rõ nguồn gốc. Nên ưu tiên chọn các thương hiệu uy tín, có giấy tờ kiểm định chất lượng rõ ràng.” Đồng thời, bà cũng khuyến khích mọi người nâng cao kiến thức về thực phẩm sạch và an toàn thông qua các kênh truyền thông chính thống.
Kết luận
Sữa giả không chỉ là vấn đề về sức khỏe mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh đối với ý thức của người tiêu dùng. Hãy đặt sức khỏe của bản thân và gia đình lên hàng đầu bằng cách lựa chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng. Đừng để sự thiếu hiểu biết biến bạn và người thân trở thành nạn nhân của những sản phẩm kém chất lượng. Cùng chung tay bảo vệ sức khỏe cộng đồng!
