Tại Tờ trình 527/TTr-CP năm 2023 về Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), Chính phủ đang đề xuất 02 phương án rút BHXH 1 lần thay thế cho trường hợp người lao động rút BHXH 1 lần khi đủ tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để hưởng lương hưu. Cụ thể như sau:
Phương án 1: Quy định việc hưởng BHXH một lần đối với hai nhóm người lao động khác nhau
Nhóm 1: Đối với người lao động đã tham gia BHXH trước khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng BHXH, có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần.
Nhóm 2: Đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực trở đi (dự kiến ngày 01/7/2025) không được nhận BHXH một lần (chỉ giải quyết hưởng BHXH 1 lần trong các trường hợp đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong các bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định tại Điều 60 Luật BHXH hiện hành).
Nếu phương án 1 được Quốc hội thông qua thì sẽ có 04 trường hợp người lao động không được rút BHXH 1 lần. Cụ thể như sau:
(1) Người lao động đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 20 năm trở lên, trừ trường hợp ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng.
(2) Người lao động tham gia BHXH từ trước ngày 01/7/2025 có thời gian đóng BHXH dưới 20 năm nhưng thời gian nghỉ việc chưa đủ 12 tháng, trừ trường hợp đã đủ tuổi nghỉ hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong các bệnh nguy hiểm đến tính mạng.
(3) Người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/7/2025, trừ trường hợp đủ tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong các bệnh nguy hiểm đến tính mạng.
(4) Công an, bộ đội khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc đã đủ điều kiện hưởng lương hưu, trừ trường hợp ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong các bệnh nguy hiểm đến tính mạng.
Phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.
Thời gian đóng BHXH còn lại chưa hưởng BHXH 1 lần của người lao động được bảo lưu để người đó tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.
Nếu phương án 2 được Quốc hội thông qua thì dự kiến từ 01/7/2025 sẽ có 03 trường hợp người lao động không được rút BHXH 1 lần. Cụ thể bao gồm:
(1) Người lao động đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 20 năm trở lên, trừ trường hợp ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong các bệnh nguy hiểm đến tính mạng.
(2) Người lao động có thời gian đóng BHXH dưới 20 năm nhưng thời gian nghỉ việc hoặc ngừng đóng BHXH bắt buộc chưa đủ 12 tháng, trừ trường hợp đã đủ tuổi nghỉ hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong các bệnh nguy hiểm đến tính mạng.
(3) Công an, bộ đội khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc đã đủ điều kiện hưởng lương hưu, trừ trường hợp ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong các bệnh nguy hiểm đến tính mạng.
Cả hai phương án trên đều đang được xem xét. Tuy nhiên, tại Tờ trình 527/TTr-CP năm 2023, Chính phủ đánh giá về lâu dài, phương án 1 là lựa chọn tối ưu hơn phương án 2 khi có thể từng khắc phục được tình trạng ồ ạt rút BHXH một lần.
Mặt khác, do đề xuất này không ảnh hưởng tới những người lao động đang tham gia BHXH nên sẽ dễ nhận được sự đồng thuận hơn của người lao động.
Dẫu vậy, đây mới chỉ là đề xuất của Chính phủ chứ chưa phải quy định chính thức. Do đó, ở thời điểm hiện tại, việc giải quyết hưởng BHXH 1 lần vẫn được tiếp tục được thực hiện theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014.
Nghỉ việc bao lâu mới được rút BHXH 1 lần?
Khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 93/2015/QH13 quy định NLĐ được bảo lưu thời gian đóng BHXH để đủ điều kiện hưởng lương hưu nhằm bảo đảm cuộc sống khi hết tuổi lao động theo quy định của Luật bảo hiểm xã hội 2014 .
Trường hợp NLĐ tham gia BHXH bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia BHXH tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH khi có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần.
Như vậy, NLĐ tham gia BHXH bắt buộc sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH thì được nhận BHXH một lần nếu có yêu cầu.
Rút BHXH 1 lần năm 2023 được bao nhiêu?
Mức hưởng BHXH một lần đối được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính như sau:
- 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014;
- 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.
- Trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức hưởng BHXH được tính bằng 22% của các mức tiền lương tháng đã đóng BHXH, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
Lưu ý: Khi tính mức hưởng BHXH một lần trong trường hợp thời gian đóng BHXH có tháng lẻ thì từ 01 tháng đến 06 tháng được tính là nửa năm, từ 07 tháng đến 11 tháng được tính là một năm.
