Miền Tây sông nước là nơi nổi tiếng với đa dạng cá đặc sản, kể cả những loài được xuất khẩu tới châu Âu và châu Mỹ như cá ba sa, cá tra và cá thác lác. Ngoài ra còn có loài cá đặc biệt có khả năng phát ra tiếng kêu, mang tên thú vị là cá heo nước ngọt.
Loài cá này, có tên khoa học là Botia modesta Bleeker, có mặt chủ yếu ở các khu vực hạ lưu của sông Mê Kông ở Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam. "Cá heo nước ngọt sống tự nhiên vốn dĩ đã hiếm, và việc nuôi nhân tạo cũng không phải là dễ dàng. Tuy nhiên, gần đây, một số tỉnh ở miền Tây Nam Bộ đã bắt đầu nuôi thử nghiệm loài cá này và kết quả kinh tế đạt được đã vượt qua cả mong đợi," theo chia sẻ của chị Kiều Anh, 32 tuổi, đến từ An Giang.
Trong tự nhiên, cá heo nước ngọt thường xuất hiện khi mùa lũ đến, khoảng tháng 7 đến tháng 10 theo lịch âm, tại những khu vực có dòng nước chảy xiết. Loài cá này không quá lớn, chỉ bằng kích thước ba ngón tay của người lớn, cơ thể hình dẹt. Đặc biệt, chúng nổi bật với vẻ ngoài bắt mắt, có phần đuôi màu đỏ tối, vây màu cam và thân hình màu xanh nhạt, không có vảy.
"Khi kể cho bạn bè ở phía Bắc nghe, tôi đã nói về một đặc sản lạ lùng ở quê mình, đó là cá heo. Nhiều người lầm tưởng đó là loài cá heo sống ở biển và tỏ ra hoài nghi rằng làm sao đó lại là một đặc sản. Sau đó, tôi đã phải giải thích rằng cá heo nước ngọt không liên quan gì đến cá heo biển và cả hai loài này cũng khác biệt rõ rệt về hình dạng lẫn kích thước.
Thêm vào đó, chúng có một đặc điểm thú vị là khả năng phát ra tiếng kêu éc éc giống như tiếng lợn kêu. Chính vì điều này, người dân địa phương đã từ lâu đặt cho chúng tên gọi là cá heo," chị Kiều Anh kể lại.
Chị Kiều Anh cũng tiết lộ rằng, hiện tại, cá heo nước ngọt đang được nuôi thử nghiệm bằng phương pháp lồng bè trên dòng sông Hậu tại An Giang, nơi có nguồn nước trong lành và dòng chảy mạnh. Tuy nhiên, lượng cá thu hoạch được không nhiều do việc sinh sản nhân tạo còn nhiều hạn chế, buộc người dân phải nhập con giống từ Campuchia, nhưng việc tìm nguồn giống không phải lúc nào cũng dễ dàng.
"Trước khi đưa xuống lồng bè, cá giống mua về cần được ươm mầm khoảng bốn tháng cho đến khi chúng đủ khỏe mạnh. Sau đó mới chuyển xuống bè để chăm sóc thêm ba tháng nữa trước khi cá có thể được bán ra thị trường. Ngày nay, cá heo nước ngọt đã bắt đầu xuất hiện trong thực đơn của nhiều nhà hàng cao cấp và nhanh chóng chiếm được cảm tình của thực khách. Do đó, mặc dù giá của chúng có phần cao, nhưng sức hấp dẫn của loài cá này vẫn khiến nhiều người sẵn sàng chi trả," chị Kiều Anh thông tin thêm.
Hiện tại, giá của cá heo nước ngọt trên thị trường đang biến động, với mức giá từ 750.000 đến 800.000 đồng mỗi kilogram đối với cá tự nhiên, trong khi cá nuôi có giá khoảng 650.000 đồng mỗi kilogram. Đặc biệt, vào thời điểm đầu mùa, giá cá có thể tăng chóng mặt, đạt tới một triệu đồng mỗi kilogram.
Cá heo có thể được biến tấu thành nhiều món ăn hấp dẫn và phổ thông như kho với sả và ớt, chế biến thành món chiên giòn hay nướng thơm lừng. Mỗi món ăn đều mang đến hương vị đặc trưng: thịt cá thơm nức, ngon ngọt, với độ béo ngậy đặc biệt, khiến cho bất kỳ ai đã thưởng thức một lần sẽ khó có thể quên.
