Dầu ăn đóng vai trò là nguồn năng lượng thiết yếu cho cơ thể, cung cấp những axit béo quan trọng mà cơ thể không thể tự sản xuất, chẳng hạn như omega-3 và omega-6.
Trong quá trình chế biến món ăn, dầu không chỉ làm phong phú thêm hương vị mà còn mang lại vẻ ngoài hấp dẫn cho món ăn. Bên cạnh đó, dầu có khả năng dẫn nhiệt xuất sắc, giúp thực phẩm chín đều và giữ ẩm, từ đó giảm thiểu nguy cơ cháy khét. Một số loại dầu ăn có điểm bốc khói cao, rất lý tưởng cho các phương pháp nấu nướng ở nhiệt độ cao như chiên và xào.
Tuy nhiên, dầu ăn không phải lúc nào cũng có lợi cho sức khỏe. Việc sử dụng không đúng cách hoặc chọn sai loại dầu có thể gây hại cho cơ thể, dẫn tới nguy cơ phát sinh nhiều loại bệnh tật nghiêm trọng. Một ví dụ điển hình là việc sử dụng dầu đã chiên đi chiên lại nhiều lần.
Trong quá trình chế biến món ăn, dầu không chỉ làm phong phú thêm hương vị mà còn mang lại vẻ ngoài hấp dẫn cho món ăn
Tác động tiêu cực của việc sử dụng dầu chiên nhiều lần
Việc tái sử dụng dầu chiên là điều không quá xa lạ trong đời sống hàng ngày. Thường thì trong các buổi tiệc tùng hay liên hoan, nhiều gia đình có xu hướng chế biến các món chiên ngập dầu để nâng cao hương vị. Khi dầu thừa không được đổ đi, nhiều người cảm thấy tiếc nuối và tiếp tục sử dụng nó trong những lần nấu ăn sau.
Tại một số cửa hàng, nhằm giảm thiểu chi phí, nhiều người đã lặp đi lặp lại việc sử dụng dầu ăn giá rẻ cho đến khi nó trở nên "đen như mực". Khi chúng ta đang bận rộn và phải ăn uống bên ngoài, việc vô tình chọn những món chiên được chế biến bằng loại dầu này có thể gây hại đến sức khỏe chúng ta.
Theo ý kiến của các chuyên gia, dầu ăn thường chứa nhiều thành phần dinh dưỡng cùng với các chất bảo quản và nhũ hóa. Khi ở nhiệt độ cao, các hợp chất này có thể biến đổi, tạo ra những chất độc hại tiềm ẩn cho sức khỏe.
Khi dầu được sử dụng để chiên lần đầu tiên, các dưỡng chất trong nó sẽ thấm vào thực phẩm, dẫn đến một phần biến đổi nhỏ, do đó bạn sẽ nhận thấy màu sắc dầu thay đổi sau quá trình chiên. Nếu tiếp tục sử dụng dầu đó cho các lần chiên sau, nhiệt độ cao sẽ thúc đẩy biến đổi của các hợp chất trong dầu, tạo ra nhiều chất độc hại như aldehyde và acrylamide.
Dầu ăn thường chứa nhiều thành phần dinh dưỡng cùng với các chất bảo quản và nhũ hóa
Tóm lại, dưới đây là một số tác hại của việc sử dụng dầu chiên đi chiên lại nhiều lần. Người tiêu dùng nên đặc biệt chú ý:
Kích thích tình trạng viêm nhiễm trong cơ thể
Như đã nêu, khi dầu ăn bị gia nhiệt nhiều lần, nó sẽ trải qua những phản ứng hóa học phức tạp, dẫn đến sự hình thành các hợp chất như aldehyde và acrylamide. Những hợp chất này có khả năng kích hoạt tình trạng viêm và có thể làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể khi được tiêu thụ.
Ngoài ra, quá trình này còn sản sinh ra các gốc tự do – những phân tử không ổn định có khả năng gây tổn hại cho tế bào và mô bằng cách oxy hóa các thành phần tế bào. Hiện tượng oxy hóa này không chỉ làm giảm sức đề kháng của hệ miễn dịch, mà còn góp phần vào sự phát triển của các bệnh mãn tính như bệnh tim mạch và ung thư.
Tác động đến hệ thống thần kinh
Khi dầu ăn trải qua quá trình đun nóng nhiều lần, cấu trúc hóa học của nó sẽ bị biến đổi, dẫn đến sự hình thành các hợp chất độc hại như aldehyde và các gốc tự do. Những hợp chất aldehyde này có khả năng gây hại cho các tế bào thần kinh, ảnh hưởng đến chức năng não bộ và hệ thần kinh, từ đó tạo điều kiện cho sự phát triển của các bệnh lý thần kinh như Alzheimer và Parkinson.
Kích thích quá trình lão hóa sớm
Dầu ăn được chiên đi chiên lại sẽ tích tụ nhiều chất độc hại, và khi vào cơ thể, chúng sẽ làm gia tăng sự sản sinh của các gốc tự do. Những gốc tự do này có khả năng tấn công và gây tổn thương cho các tế bào. Khi tế bào bị hủy hoại, quá trình phục hồi và tái tạo sẽ bị cản trở, dẫn đến tình trạng lão hóa sớm, xuất hiện nhiều nếp nhăn và dấu hiệu tuổi tác rõ rệt.
Tăng nguy cơ mắc ung thư
Trong quá trình chiên, dầu ăn trải qua nhiều phản ứng hóa học phức tạp, hình thành các hợp chất như acrylamide cùng với các sản phẩm oxy hóa lipid. Acrylamide được biết đến là một chất có khả năng gây đột biến gen và liên quan chặt chẽ đến sự hình thành của nhiều loại ung thư khác nhau.
Khi tiêu thụ thực phẩm chiên bằng dầu đã qua sử dụng nhiều lần, cơ thể sẽ hấp thụ các hợp chất độc hại này, làm gia tăng nguy cơ phát triển các khối u ác tính. Do đó, việc hạn chế tối đa việc sử dụng loại dầu này là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe của chúng ta.
Khi tiêu thụ thực phẩm chiên bằng dầu đã qua sử dụng nhiều lần, cơ thể sẽ hấp thụ các hợp chất độc hại, làm gia tăng nguy cơ phát triển các khối u ác tính
Cách sử dụng dầu ăn cũ một cách an toàn và tiết kiệm
Tổng quát, dầu ăn có xu hướng oxy hóa khi tiếp xúc với không khí. Khi được chiên ở nhiệt độ cao và tái sử dụng nhiều lần, nồng độ chất độc trong dầu tăng lên đáng kể. Không chỉ mùi vị của dầu bị biến đổi làm ảnh hưởng đến hương vị của món ăn, mà mức độ an toàn của nó đối với sức khỏe cũng giảm đi rõ rệt.
Lý tưởng nhất, chúng ta chỉ nên sử dụng một lượng dầu vừa đủ cho mỗi lần nấu, nhằm giảm thiểu lượng dầu thừa. Nếu vứt bỏ dầu ăn sau khi chiên, sẽ gây lãng phí, trong khi việc tái sử dụng lại có thể tiềm ẩn nguy cơ cho sức khỏe. Vì vậy, bạn có thể tham khảo một số phương pháp dưới đây để sử dụng lại dầu một cách an toàn:
Sau khi chiên xong, hãy lọc dầu để loại bỏ phần cặn. Loại dầu này có thể thêm vào món cá kho ngay sau khi tắt lửa, không chỉ giúp tăng độ ngon mà còn làm cho món thêm béo ngậy.
Bạn cũng có thể sử dụng dầu này cho một số món salad rau trộn.
