Những ngày này, người dân vùng Thanh Chương, Nghệ An đang tất bật thu hoạch một loại quả đặc trưng, ít ai biết đến, nhưng lại là nguyên liệu tạo nên vị chua đặc biệt cho nhiều món ăn địa phương – đó là quả sông.
Theo thông tin từ báo Nghệ An, cây sông thuộc họ măng cụt, xuất hiện rải rác ở nhiều huyện trong tỉnh Nghệ An, nhưng tập trung nhiều nhất là ở huyện Thanh Chương, với các xã như Thanh Mỹ, Thanh Đức, Hạnh Lâm, Phong Thịnh...
Cây sông là loại cây thân gỗ lâu năm, mọc tự nhiên trong rừng. Đến mùa, người dân thường hái quả về để nấu canh chua hoặc kho cá. Trong những ngày hè oi bức, chỉ cần thêm quả sông vào nồi canh là đã có ngay món canh chua đậm đà, thanh mát.
Cây sông là loại cây thân gỗ lâu năm, mọc tự nhiên trong rừng
Ngày nay, nhiều người dân đã mang cây sông về trồng trong vườn nhà. Thời gian từ khi trồng đến lúc cây ra quả kéo dài từ 7 đến 9 năm.
Theo thông tin được chia sẻ, quả sông có hình dáng tương tự quả ổi với trọng lượng từ khoảng 0,3 kg đến 1,2 kg, và khi chín, quả sẽ có màu vàng rực rỡ. Đặc biệt, quả sông chín rất dễ tách thành nhiều miếng nhỏ chỉ với một lực tác động nhẹ, tựa như bị cắt sẵn. Bên trong, ruột quả sông có vị chua ngọt, hương vị thơm ngon không thua gì quả măng cụt, nhưng ăn nhiều có thể gây say.
Thịt quả sông có vị chua đặc trưng, thường được sử dụng làm gia vị, nấu canh chua, ngâm đường hoặc mật để làm nước giải khát, rất tốt cho sức khỏe. Người dân địa phương chia sẻ rằng, nếu trời nắng to, chỉ cần thái lát mỏng và phơi từ 2 đến 3 nắng là quả sẽ khô.
Thịt quả sông có vị chua đặc trưng, thường được sử dụng làm gia vị, nấu canh chua, ngâm đường hoặc mật để làm nước giải khát
Anh Tùng, một người dân ở xã Phong Thịnh, huyện Thanh Chương, chia sẻ: "Không chỉ mọc tự nhiên trong rừng, cây sông còn được người dân mang về trồng trong vườn nhà để vừa lấy bóng mát vừa thu hoạch quả bán. Sau khoảng 7 đến 9 năm trồng, cây sẽ bắt đầu cho quả."
Mùa hè, từ tháng 5 đến tháng 8, là thời điểm quả sông vào mùa thu hoạch. Khi chín, quả sông chuyển sang màu vàng óng rất đẹp mắt. Cây sông có chiều cao và tán rộng, khiến việc thu hái trở nên khá khó khăn. Người hái phải leo từ cành này sang cành kia, sử dụng một cái sào gắn vợt để hái quả. Sau khi hái, quả được bỏ vào bao tải treo trên cành. Khi bao tải đã đầy, người hái cẩn thận dùng dây thừng để hạ xuống đất. Công việc này đòi hỏi sự khéo léo và gan dạ, chỉ những người biết trèo cây mới có thể thực hiện.
Anh Tùng cho biết, mỗi cây sông lâu năm có thể cho thu hoạch từ 3 đến 5 tạ quả, những cây có năng suất cao có thể cho từ 6 đến 7 tạ, thậm chí lên đến 1 tấn.
Mùa sông, các nhóm hái sông tại huyện Thanh Chương, Nghệ An hoạt động rất sôi nổi. Những nhóm này thường gồm từ 2 đến 5 người. Mỗi ngày, một người có thể thu hoạch được từ 2 đến 3 tạ quả. Mùa sông không chỉ mang lại niềm vui mà còn đem lại thu nhập khá cho những người tham gia hái sông.
Mùa sông không chỉ mang lại niềm vui mà còn đem lại thu nhập khá cho những người tham gia hái sông
Ông Nguyễn Văn Dũng, 61 tuổi, sống tại xã Thanh Mỹ, Thanh Chương, chia sẻ rằng mùa sông này, ông đã mua được khoảng 40 cây. Hàng ngày, vợ chồng ông phải nỗ lực đi hái quả, vì nếu để quả chín vàng không kịp hái, chúng sẽ rụng và hư hỏng. Mỗi cây sông thường phải hái nhiều lần, và đợt cuối cùng sẽ thu gom cả quả xanh lẫn quả chín.
Sau khi thu hái, quả được phân loại: những quả đẹp sẽ được bán ngay, còn những quả bị xây xát hoặc sâu bệnh sẽ được thái lát và phơi khô để bán dưới dạng hàng khô.
Nếu trước đây quả sông ít được biết đến, thì giờ đây nó đã trở thành một đặc sản được nhiều người tìm mua. Sau khi hái, quả thường được thương lái thu mua ngay tại vườn, hoặc được đóng thùng cẩn thận để gửi đến khách hàng ở khắp các tỉnh thành.
Tại Thanh Chương, chị Hoài chia sẻ rằng quả sông tại vườn có giá khá rẻ, với quả tươi dao động từ 4.000 đến 5.000 đồng mỗi kg, trong khi quả sông đã thái lát và phơi khô có giá khoảng 50.000 đồng mỗi kg. Tuy nhiên, khi được đưa lên thành phố, giá trị của quả sông tăng cao đáng kể, với giá khoảng 30.000 đồng mỗi kg quả tươi và 130.000 đồng mỗi kg quả khô.
Chị Hoài cho biết: "Trong vườn nhà tôi có gần chục cây sông nhưng không ai trèo hái được nên năm nào cũng phải bán nguyên cây cho thương lái. Họ sẽ đưa người đến tận vườn để hái quả. Bán theo cách này không được giá cao bằng những nhà tự hái rồi cân bán, nhưng bù lại đỡ được nhiều công sức."
