Có một loài cây hoang dại mọc khắp nơi trên đất nước Việt Nam với tên gọi cây rau tàu bay. Loài cây này xưa toàn nhổ vứt đi, nay thành đặc sản giá 200.000 đồng/kg, còn là một vị thuốc chữa được nhiều bệnh lý.
Đặc điểm cây rau tàu bay
Rau tàu bay còn mang nhiều tên gọi khác như cây Kim Thất, Ngải Rét, Sra tây, Lảo Lộc (theo dân tộc Tày). Loài thực vật này có tên khoa học là Gynura crepidioides Benth, thuộc họ Cúc (Asteraceae). Một số đặc điểm nhận dạng rau tàu bay:
Rau tàu bay thuộc loại cây thân thảo mập, mọc thẳng đứng, chiều cao khoảng 1m. Thân cây màu xanh, tròn hoặc có khía và mọng nước. Lá hình trứng dài, mỏng, bản lá to. Chóp phiến lá có hình thoi còn phần dưới tạo thành nhiều thuỳ xẻ sâu. Mép lá rau tàu bay mùi thơm nhẹ, có răng cưa;
Hoa mọc thành cụm, dạng đầu, ở nách lá hoặc ngọn. Mỗi cụm bao gồm nhiều hoa hồng nhạt, 2 hàng lá bắc hình sợi tạo thành phần bao chung bên ngoài. Hoa rau tàu bay thuộc dạng hoa lưỡng tính, mào lông mịn, trắng và mềm. Mùa hoa nở là từ tháng 9 đến tháng 2, kết quả từ tháng 10 đến tháng 3. Đầy nhụy hoa khô sẽ biến đổi thành các túm bông nhẹ, dễ dàng bay theo gió để mang theo nhụy và hạt phát tán đến những vùng đất thuận lợi để tiếp tục phát triển thành những cây con.
Ở Việt Nam, loài thực vật này được tìm thấy rộng rãi ở các bãi đất hoang sau nương rẫy, ven đường đi ở những khu vực đồi núi, bìa rừng hoặc ven các khe suối. Trong ẩm thực, lá và ngọn của rau tàu bay được thu hái quanh năm, có thể luộc, xào hoặc nấu canh, bóp nộm đều rất ngon.
Tác dụng của rau tàu bay
Không chỉ được chế biến thành các món ăn, rau tàu bay còn chứa nhiều chất dinh dưỡng tốt cho sức khoẻ. Thành phần dinh dưỡng tính theo % có trong cây rau tàu bay như sau: nước 93,1%; protein 2,5%; glucid 1,9%; cellulose 1,6%; khoáng toàn phần 0,9%, trong đó có calcium là 81mg%, phosphor là 25mg%, carotene là 3,4mg% và vitamin C là 10mg%.
+ Cây rau tàu bay làm lành vết thương
Một nghiên cứu công bố ngày 22/8/2020 của 2 tác giả người Việt Nam là Đặng Thị Phương Thảo và Nguyễn Minh Cần cho kết quả, chiết xuất hydroethanolic từ lá rau tàu bay mang hiệu quả chống oxy hóa, kháng viêm, tăng sinh nguyên bào sợi, thu nhỏ vết thương và kích thích tăng sinh mạch máu. Qua đó cho thấy rau tàu bay có tác dụng kích thích vết thương mau lành.
+ Cây rau tàu bay có đặc tính chống đông máu - điều trị rối loạn đông máu
Chiết xuất methanol từ lá cây rau tàu bay có thể kéo dài thời gian đông máu, thời gian prothrombin và thromboplastin một phần hoạt hóa, do đó mang lại triển vọng khai thác trong điều trị các bệnh lý có rối loạn đông máu.
+ Cây rau tàu bay giúp bảo vệ tế bào β đảo tụy - phòng chống bệnh đái tháo đường
Các thành phần thực vật chống oxy hóa như phenol và flavonoid trong rau tàu bay đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể chống lại các quá trình thoái hóa do stress oxy hóa, trong đó có căn bệnh phổ biến là đái tháo đường. Bên cạnh đó, dịch chiết từ rau tàu bay còn có tác dụng bảo vệ tế bào β tuyến tụy và chống lại đái tháo đường.
Bài thuốc chữa bệnh từ cây rau tàu bay
+ Chữa sốt từ cây rau tàu bay
Người bệnh sử dụng khoảng 10 – 15g rau tàu bay khô, đem đi sắc lấy nước uống. Cần uống liên tục trong 2 – 3 ngày sẽ giúp giảm sốt rõ rệt.
+ Cầm máu, kháng khuẩn, kháng viêm, chữa lành vết thương
Sử dụng rau tàu bay tươi đã rửa sạch, đem đi giã nát và đắp lên vùng xương khớp đau nhức hoặc vị trí sưng viêm do vết thương.
+ Giải độc cơ thể, tăng cường sức khỏe, phòng ngừa bệnh tiểu đường
Người bệnh sử dụng rau tàu bay nấu canh hoặc luộc ăn 2 – 3 lần mỗi tuần sẽ mang lại hiệu quả đáng kể.
+ Chữa tiêu chảy từ cây rau tàu bay
Dùng lá rau tàu bay dạng tươi hoặc phơi khô, liều lượng khoảng 15g sắc lấy nước và cho trẻ tiêu chảy uống mỗi ngày sẽ giúp các triệu chứng thuyên giảm.
Có thể thấy ray tàu bay là một loại cỏ mọc dại nhưng được sử dụng như một loại rau phổ biến ở nhiều nơi. Tuy là loài thực vật có nguồn gốc từ tự nhiên và được sử dụng rộng rãi trong cuộc sống nhưng chúng ta không nên sử dụng một cách tuỳ ý, sử dụng quá liều lượng hoặc nghe theo các kinh nghiệm dân gian chưa được kiểm chứng để tránh các tác dụng không mong muốn.
