Hoa đào chính là một trong những nét đẹp đặc trưng nhất của ngày Tết. Tuy nhiên, do thời tiết ngày càng khắc nghiệt mà cây đào có thể nở hoa trước hoặc sau Tết, khiến cho cả người bán và người chơi đau đầu.
Việc chăm sóc cây đào nở hoa vào đúng dịp Tết, không phải ai cũng làm được, nó không chỉ tác động vào giai đoạn cuối mà cần phải tác động trong suốt quá trình sinh trưởng của cây.
Điều kiện để đào ra hoa đúng Tết
Nhiều người thường truyền tai nhau về các cách chăm sóc đào ngày Tết như: tưới nước, đốt gốc để cây được tươi lâu, tỉa lá, bảo vệ nụ hoa… Thực tế, để đào có thể nở hoa đúng dịp Tết thì cũng cần những điều kiện ban đầu nhất định. Đây được xem là cách chăm sóc đào ra hoa đúng Tết mà các nghệ nhân trồng đào cần nắm vững. Cụ thể, cần hiểu rõ về kỹ thuật trồng đào như sau:
- Lên luống trồng đào tầm 25 - 30cm, rộng 70cm.
- Đào là cây chịu úng kém nên cần trồng trên đất cao ráo, thoát nước tốt, đất cần được đảm bảo có độ tơi xốp.
- Nên trồng đào ở các loại đất pha sét có độ pH 7 - 8.
- Tạo rãnh thoát nước tốt cho cây đào. Nếu trồng trong chậu thì chú ý xử lý phần thoát nước ở đáy chậu, đường kính của chậu cần lớn hơn đường kính tán cây.
Ngoài những biện pháp chăm sóc như tưới nước, bón phân, phòng trừ sâu bệnh, cắt tỉa tạo tán... để cho cây đào ra hoa đúng dịp Tết, chúng ta cần phải có thêm các biện pháp kỹ thuật như: khoanh vỏ hoặc đảo cây, tuốt lá…
Vào tháng 10 -11 (tuỳ từng năm nhuận hay năm thường, phụ thuộc vào cây sinh trưởng tốt hay xấu để áp dụng) chúng ta có thể tiến hành các biện pháp sau:
1. Dừng bón phân, tưới nước cho đào
- Từ tháng 10 trở đi dừng bón phân, hạn chế tối đa tưới nước. Tùy điều kiện trời mưa rét hay nắng ấm, tiến hành phun nước ấm (hoặc nước lạnh) để kích thích đào nở sớm (hay hãm cho đào nở đúng dịp).
2. Đảo cây đào
- Thời gian đảo cây: Giống Đào Bích đảo cây khoảng 1/8 (âm lịch), đào Phai 20/7, đào Thất Thốn 1/7
- Cách đảo cây: Đào 1 bầu cách gốc 20- 25 cm, sâu 20 - 25 cm (tùy theo kích cỡ của cây), tránh làm vỡ bầu. Chọn ngày trời nắng để đảo vào buổi sáng. Khi đảo cây có thể bứng cây vào chậu luôn hoặc chuyển cây sang hố khác, lấp đất chặt gốc.
3. Tuốt lá đào
- Giữa tháng 11 âm lịch, tuốt hết lá bằng tay hoặc phun thuốc hoá học ướt đều tán sau 7-10 ngày lá rụng hết. Tác dụng của việc tuốt lá là để cây tập trung dinh dưỡng làm nụ, đảm bảo nụ hoa ra nhiều, đều, mập, hoa to, cánh dày, màu đẹp. Năm nào thời tiết nóng thì tuốt lá muộn hơn 2- 5 ngày, ngược lại thời tiết rét nhiều thì cần tuốt lá sớm hơn.
- Khi tuốt lá xong, nếu trời nắng nóng kéo dài, phải làm giàn che và phun nước lạnh thường xuyên toàn bộ tán cây, phun phân ure pha nồng độ 1% lên thân lá hoặc tưới để hãm cho đào không ra hoa sớm. Phun phân bón lá Đầu Trâu 701 để kích thích đào ra nụ, ra hoa, hoa to, cánh dày, màu đẹp.
- Đào thuộc loại cây rụng lá hàng năm về mùa đông. Sau khi lá rụng, nụ hoa phát triển và lớn nhanh. Nếu để tự nhiên thì đào rụng lá vào cuối tháng chạp và hoa nở vào cuối tháng giêng hoặc tháng hai năm tới. Cho nên muốn có hoa đẹp trong dịp Tết, đi đôi với việc hãm cây nói trên, phải tuốt lá trước một thời gian, dài hay ngắn tùy giống, tùy cây khỏe hay yếu, cây trẻ hay già.
- Thường tuốt lá đào bích từ 5 - 20/11 âm lịch, đào bạch từ 01- 15/10 âm lịch tùy vào thời tiết từng năm. Còn với đào bích thì bạn cần tuốt lá sớm hơn, khoảng 5/10 âm lịch. Những cây già, yếu thời gian tuốt lá chậm hơn so với những cây to khỏe. Cần phải bảo vệ mắt hoa ở cuối nách lá. Nên bứt từng lá, không được một tay tuốt lá thẳng từ đọt xuống, sẽ làm tổn thương đến mầm hoa.
4. Khoanh vỏ cây đào
Khoanh vỏ là biện pháp hãm cây nhằm hạn chế sự sinh trưởng, bắt cây chuyển sang giai đoạn ra hoa.
- Thời gian khoanh vỏ: Các giống khác nhau sẽ có thời điểm khoanh vỏ khác nhau: Đào Bích là khoảng 15/8 (âm lịch), đào Phai là 5/8, đào Thất Thốn là 1/7. Hãm trước những cây khỏe, có toàn bộ lá xanh tốt. Hãm sau những cây yếu, một phần lá đã chuyển sang màu vàng. Không hãm những cây già.
- Cách khoanh vỏ: Chọn vị trí thân cây cách gốc 20 - 40 cm, dùng dao sắc khoanh 1 vòng tròn 360o sâu tới phần gỗ của cây, day đi day lại 2 - 3 lần để tạo ra vết khoanh rõ rệt. Cần khoanh vỏ vào buổi sáng ngày không mưa. Động tác khoanh vỏ chỉ thành công khi sau 1 ngày thấy nhựa cây đùn ra vết khoanh, và sau 2 - 3 đến một tuần, lá đào hơi chuyển màu từ xanh đậm sang xanh nhạt và hơi rũ xuống là được. Nếu lá vẫn chưa chuyển là chưa được, cần phải hãm lại bằng cách khứa thêm một vòng khác ở trên vết cũ. Nếu vẫn chưa được lại phải hãm lần thứ 3.
5. Thắp điện sưởi ấm cho cây đào
- Nếu rét đậm kéo đài (nhiệt độ < 10oC) quá 7 ngày thì hầu hết nụ đài bích sẽ bị toe nên ta phải sưởi ấm bằng cách bọc cây đào bằng túi nylon, phun nước ấm 40 -500C vào quanh gốc bổ sung 5 - 6 lần/ngày, thắp bóng điện vào ban đêm và phun phân bón lá Đầu Trâu 701 kích thích cho đào ra hoa đúng tết.
6. Thúc và hãm thời gian ra hoa cho đào
- Mặc dầu đã thực hiện những biện pháp chăm sóc và điều khiển như trên, nhưng thời gian ra hoa có năm vẫn không đúng Tết. Vì nếu gặp rét, hoa sẽ ra chậm. Ngược lại, gặp thời tiết ấm hoa sẽ ra sớm hơn. Do đó vấn đề thúc và hãm phải thực hiện trong những trường hợp cần thiết.
+ Thúc: Đầu tháng 12 âm lịch, nếu thấy các nụ hoa chưa nhú một cách rõ ràng, báo hiệu hoa sẽ nở chậm, cần phải thúc bằng cách: Tưới phân đạm Sunfat nitrat hay ure. Bới xung quanh gốc sâu độ 5cm, tưới phân vi sinh, nước tiểu, tưới nước nóng 35 - 40oC.
+ Hãm: Vào cuối tháng 11 âm lịch nếu thấy nụ hoa nhú to, hoa sẽ nở sớm, cần áp dụng các biện pháp hãm là che ánh nắng, tạo bóng tối cho cây cả ngày trong thời gian 10 -15 ngày. Thường xuyên theo dõi thời tiết và sinh trưởng của cây. Làm giàn che bằng lưới đen, kết hợp với pha phân ure nồng độ 1% vào nước lạnh phun lên thân lá hoặc tưới vào gốc.
Dùng dao khứa quanh thân một vòng đứt vỏ như đã nói ở trên. Bới đất, chặt bớt rễ từ 10 - 20% rễ, cần xén rải rác đều xung quanh gốc; không tưới nước, xới xáo. Thúc, hãm chỉ làm trong trường hợp thật cần thiết, vì cả hai trường hợp đều ảnh hưởng đến phẩm chất của hoa.
