Một ngày bình thường bạn đi dạo hay đi đâu đó ngoài đường nhưng bỗng dưng trời thay đổi. Một đám mây đen nặng trĩu đang lớn dần, trời chuyển sàng màu xám và gió thổi ngày càng to, tóc của bạn không chỉ bay lung tung mà còn bỗng dưng dựng đứng.
Đừng suy nghĩ gì nữa, hãy chạy ngay lập tức bởi bạn đang có nguy cơ bị sét đánh rất cao.
Sét hình thành như thế nào?
Theo Cục Biến đổi Khí hậu (Bộ TN&MT), sét là hiện tượng tự nhiên được hình thành từ các cơn dông sét. Dông là hiện tượng khí quyển phức tạp, hình thành khi có đối lưu mạnh, bao gồm sự phóng điện trong đám mây, giữa các đám mây với nhau hoặc giữa các đám mây với mặt đất, tạo ra hiện tượng chớp và sấm; thường kèm theo gió mạnh và mưa lớn, đôi khi có mưa đá. Trường hợp sự phóng điện xảy ra giữa đám mây và mặt đất được gọi là sét.
Nếu thấy mái tóc dựng đứng có nghĩa là rất dễ bị sét tấn công
Tại thời điểm này, các điện tích dương đang tăng lên trong cơ thể bạn. Chúng đang hướng tới phần tích điện âm của cơn bão. Nếu bạn không phản ứng nhanh, sẽ có sự cố tồi tệ ập đến.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Anh (Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu - Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam), những người bị sét đánh thường bị các tổn thương vĩnh viễn ở não, điếc hay mù nếu chậm được phát hiện và cấp cứu tại chỗ, trường hợp nặng có thể tử vong. Có khoảng 30% nạn nhân sét đánh bị tử vong do tim ngừng đập.
Nếu người dân không kịp tìm nơi trú ẩn an toàn khi có dông sét thì tuyệt đối không dùng cây cối làm chỗ trú mưa, tránh các khu vực cao hơn xung quanh, tránh xa vật dụng kim loại như xe đạp, xe máy, hàng rào sắt. Mọi người nên tìm chỗ khô ráo, đứng ở vị trí càng thấp càng tốt, tay ôm cổ, nhón chân và không nằm xuống đất, làm sao để phần tiếp xúc của người với mặt đất là ít nhất.
Theo thống kê thì sét đánh thẳng là nguy hiểm nhất, cứ 10 người bị sét đánh thẳng thì 8 người chết. Sét đánh tiếp xúc hay tạt ngang cũng rất nguy hiểm. Khi sét đánh xuống cây, thì 1 tia sét có thể giết chết ngay vài người xung quanh. Độ nguy hiểm phụ thuộc vào bản chất của vật bị sét đánh và vị trí tương đối với nạn nhân. Thương vong do điện thế bước nhẹ hơn.
Trong một số trường hợp năng lượng tia sét không tiêu tán ngay tại chỗ mà truyền theo mặt đất và khi nạn nhân đứng trên đường truyền đó có thể bị liệt. Trong một số trường hợp tồi tệ nạn nhân sẽ bị vấn đề với việc đi lại sau này. Thường thị điện thế bước chỉ gây những hiệu ứng tạm thời và ít khi để lại hậu quả sau này. Trong thực tế sét lan truyền xuất hiện khi nạn nhân nói chuyện điện thoại, cầm vào các dây cáp, dây anten dẫn từ ngoài vào.
Theo khuyến cáo của Tổng cục Phòng chống thiên tai, khi xảy ra mưa dông kèm sấm chớp, mọi người đang ở ngoài đường phải hết sức chú ý như: Cần nhanh chóng tìm nơi trú ẩn an toàn. Lưu ý nhà kho, nhà chờ xe buýt và các công trình không có bộ phận chống sét là những mục tiêu dễ bị sét đánh, vì thế mỗi người nên tìm đến một tòa nhà lớn, nơi mà các hệ thống dây điện, ống nước sẽ trực tiếp hấp thụ điện tích của sét.
Sét thường tìm đến những mục tiêu ngắn nhất. Vì vậy, nếu gặp sấm sét khi đang ở một khu rừng, mọi người hãy tìm vị trí thấp dưới những cây nhỏ để trú ẩn, tránh đứng cạnh những cây cao, vì sét luôn có xu hướng tấn công vào những cây cao nhất.
Nếu đang ở một khoảng đất trống, hãy tìm đến vị trí thấp, như thung lũng hoặc khe núi (nhưng hãy cảnh giác với lũ quét). Nếu đang ở trên một chiếc thuyền, hãy tiến vào bờ càng nhanh càng tốt.
Nếu thấy mái tóc dựng đứng có nghĩa là rất dễ bị sét tấn công. Lúc này bạn hãy ngồi xổm, dùng tay bịt tai lại để giảm tác hại đến thính lực và gục đầu vào hai đầu gối.
Tuyệt đối không sử dụng điện thoại, tránh xa các vật dụng bằng kim loại, trạm biến áp, cột và đường dây điện. Không được nằm duỗi thẳng trên mặt đất, không đứng thành nhóm người gần nhau.
Với người đang ở trong nhà, khi có dông sét cần ngắt nguồn điện các thiết bị điện tử như ti vi, máy tính và các nguồn điện tử khác, hạn chế sử dụng điện thoại khi có dông sét, không đứng gần cửa sổ, cửa ra vào, các dây điện hay cáp điện thoại. Tránh xa các chỗ ẩm ướt như phòng tắm, bể nước.
Một số biểu hiện khác cho thấy bạn có thể dễ bị sét đánh
Lòng bàn tay của bạn có thể bắt đầu đổ mồ hôi. Bạn có thể nghe thấy những âm thanh răng rắc, vo vo hoặc rung động kỳ lạ phát ra từ các vật kim loại gần đó.
Da của bạn có thể bắt đầu ngứa ran. Có thể có một vị kim loại lạ trong miệng của bạn.
Ngoài ra, bạn có thể ngửi thấy mùi giống như clo, đó là ozon. Điện tích phân tách các phân tử nitơ và oxy (là khí chính hình thành bầu khí quyển) thành các nguyên tử riêng biệt.
Khi các nguyên tử này kết hợp lại với nhau, một số trong số chúng tạo ra các phân tử được tạo thành từ ba nguyên tử oxy - đó là ôzôn. Bạn có thể ngửi thấy nó trong cơn giông bão vì các luồng gió thổi xuống mang nó từ độ cao lớn đến ngang mũi của bạn.
Bạn có thể xác định mức độ gần của giông bão bằng cách đo thời gian từ khi phát hiện ra tia chớp đến khi nghe thấy tiếng sấm. Cứ năm giây là một dặm (1,6 km).
Gợi ý cách xử lý trước những thiên tai khác:
Nếu bạn gặp một cơn lốc xoáy, và bạn gần như không có thời gian để trốn thoá
Nếu cơn lốc xoáy bắt gặp bạn trên đường, hãy tránh xa xe của bạn nhất có thể. Tìm một cái rãnh, nằm xuống đó và trùm đầu lại.
Nếu bạn đang ở trong nhà, hãy tránh xa cửa sổ và trốn dưới lòng đất nếu có thể.
Nếu bạn gặp sóng thần
Nếu bạn đang ở bên bờ biển, đi bộ dọc theo bờ biển và tận hưởng làn gió nhẹ. Đột nhiên, mặt đất bắt đầu rung chuyển dưới chân bạn.
Điều kỳ lạ tiếp theo mà bạn nhận thấy là nước rút khỏi bãi biển với tốc độ chóng mặt. Để lộ các rạn san hô và thậm chí cả cá.
Đó là khi bạn nghe thấy một âm thanh gầm rú từ xa. Đó là một cơn sóng thần. Và bạn chỉ có vài phút để cứu mạng mình. Lên vùng đất cao ngay lập tức, một con sóng khổng lồ đang tiến vào bờ.
Bạn cũng có thể nhận thấy nước biển sủi bọt, cuộn xoáy và tạo ra những hoa văn kỳ quái. Đó là một dấu hiệu chắc chắn khác về một cơn sóng thần đang đến.
