Gan – một cơ quan nhỏ bé nhưng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cơ thể. Nó không chỉ giúp chúng ta tiêu hóa thức ăn mà còn là "nhà máy lọc máu" loại bỏ độc tố. Tuy nhiên, nếu không biết cách bảo vệ gan bằng chế độ ăn uống lành mạnh, bạn có thể vô tình gây hại cho chính lá gan của mình. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một số loại rau củ quả tưởng chừng vô hại lại tiềm ẩn nguy cơ làm tổn thương gan nếu sử dụng sai cách. Hãy cùng tìm hiểu 5 loại rau củ quả được WHO khuyến cáo cần thận trọng khi dùng và cách bảo vệ gan hiệu quả nhé!
Tầm quan trọng của gan và mối liên hệ với thực phẩm
Gan đảm nhiệm hơn 500 chức năng khác nhau, từ sản xuất mật để hỗ trợ tiêu hóa đến giải độc cơ thể. Tuy nhiên, thói quen ăn uống không lành mạnh như ăn đồ quá nhiều dầu mỡ, thực phẩm lên men, hoặc để thực phẩm hư hỏng có thể gây áp lực lớn lên gan. Điều đáng nói là nhiều người không nhận ra rằng những loại rau củ quả hàng ngày cũng có thể trở thành kẻ thù của lá gan nếu không được chế biến đúng cách.
Theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, “Việc ăn thực phẩm không an toàn, đặc biệt là các loại rau củ quả bị nhiễm độc hoặc bị hư hỏng, có thể dẫn đến tích tụ chất độc trong gan, lâu dần gây viêm gan, xơ gan, thậm chí ung thư.” (Nguồn: Báo Sức khỏe & Đời sống)
Vậy đâu là những loại rau củ quả mà WHO cảnh báo? Hãy cùng điểm qua danh sách dưới đây:
1. Mộc nhĩ ngâm lâu
Mộc nhĩ hay nấm mèo là món ăn quen thuộc trong bữa cơm gia đình. Tuy nhiên, việc ngâm mộc nhĩ quá lâu trong nước có thể khiến vi khuẩn phát triển và sinh ra độc tố aflatoxin – một chất cực kỳ nguy hiểm đối với gan. Chất này có khả năng gây viêm gan cấp tính và làm suy giảm chức năng gan nghiêm trọng.
Cách phòng tránh: Không nên ngâm mộc nhĩ quá 2 giờ. Sau khi ngâm, rửa sạch kỹ càng trước khi chế biến.
2. Khoai tây mọc mầm
Khoai tây mọc mầm thường chứa hàm lượng cao solanine – một chất độc tự nhiên gây rối loạn tiêu hóa và ảnh hưởng xấu đến gan. Solanine không chỉ khó phân hủy mà còn tồn tại lâu trong cơ thể, gây áp lực lên gan khi phải làm việc liên tục để đào thải chất độc.
Cách phòng tránh: Kiểm tra kỹ khoai tây trước khi mua và tuyệt đối không ăn khoai đã mọc mầm hoặc có màu xanh bất thường.
3. Rau củ muối chua
Rau củ muối chua như dưa cà, kim chi… là món ăn yêu thích của nhiều gia đình Việt. Tuy nhiên, theo TS.BS Trương Hồng Sơn – Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam, “Quá trình lên men không đảm bảo vệ sinh có thể tạo ra nitrosamine – một chất có khả năng gây ung thư gan.” (Nguồn: Báo VnExpress)
Cách phòng tránh: Nếu muốn thưởng thức món muối chua, hãy tự làm tại nhà và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
4. Rau để qua đêm
Nhiều bà nội trợ thường có thói quen nấu dư rau rồi cất tủ lạnh để ăn vào hôm sau. Tuy nhiên, rau để qua đêm dễ bị ôi thiu và sản sinh ra các hợp chất nitrat chuyển hóa thành nitrit – chất có thể gây tổn thương tế bào gan.
Cách phòng tránh: Nên nấu vừa đủ ăn trong một bữa và tránh để rau qua đêm. Nếu bắt buộc phải bảo quản, hãy đun sôi lại trước khi dùng.
5. Rau mốc
Rau mốc không chỉ mất đi giá trị dinh dưỡng mà còn chứa các độc tố vi nấm như aflatoxin và ochratoxin. Những chất này khi đi vào cơ thể sẽ tấn công trực tiếp vào gan, gây viêm nhiễm và suy giảm chức năng.
Cách phòng tránh: Kiểm tra kỹ rau củ trước khi chế biến. Nếu thấy dấu hiệu mốc hoặc mùi lạ, hãy vứt bỏ ngay lập tức.
Lời khuyên từ chuyên gia dinh dưỡng
Để bảo vệ lá gan khỏe mạnh, PGS.TS Nguyễn Thị Lâm khuyên rằng: “Chúng ta nên ưu tiên lựa chọn thực phẩm tươi sống, rõ nguồn gốc và chế biến ngay sau khi mua. Ngoài ra, hãy bổ sung các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như nghệ, trà xanh, tỏi, và các loại trái cây giàu vitamin C để hỗ trợ gan hoạt động hiệu quả.”
Bên cạnh đó, đừng quên uống đủ nước mỗi ngày (khoảng 2 lít) và duy trì lối sống lành mạnh, tập thể dục đều đặn để tăng cường sức khỏe tổng thể.
Những điều cần lưu ý
- Luôn rửa sạch rau củ trước khi chế biến.
- Tránh sử dụng thực phẩm đã hết hạn hoặc có dấu hiệu hư hỏng.
- Hạn chế ăn đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ vì chúng làm tăng gánh nặng cho gan.
- Định kỳ kiểm tra sức khỏe gan, đặc biệt nếu có tiền sử bệnh lý về gan.
Gan là cơ quan quý giá mà chúng ta cần chăm sóc mỗi ngày. Việc hiểu rõ những loại rau củ quả tiềm ẩn nguy cơ gây hại và biết cách sử dụng chúng an toàn sẽ giúp bảo vệ lá gan khỏi các tác nhân độc hại. Hãy nhớ rằng, ăn uống lành mạnh không chỉ góp phần bảo vệ gan mà còn mang lại sức khỏe bền vững cho cả cơ thể.
