Người ta thường nói rằng, thành công trong sự nghiệp không thể nào bù đắp cho sự thất bại trong gia đình, do đó việc nuôi dưỡng và giáo dục con cái nên được các bậc phụ huynh đặt lên hàng đầu. Là phụ huynh, chúng ta cần suy ngẫm về hiệu quả của mình trong vai trò quan trọng này. Nếu phải tự đánh giá mình trong việc giáo dục con cái, chúng ta sẽ tự cho mình bao nhiêu điểm?
Trong hành trình nuôi dạy con, bạn có nhận ra bất kỳ dấu hiệu nào sau đây không? Nếu có, đó có thể là những bằng chứng cho thấy bạn đang đi đúng hướng trong việc nuôi dưỡng con cái, giúp con bạn có một khởi đầu thuận lợi ngay từ ban đầu.
Việc nuôi dưỡng và giáo dục con cái nên được các bậc phụ huynh đặt lên hàng đầu
Trẻ em có khả năng tự gánh vác trách nhiệm
Một người cha kể lại: "Con gái tôi cùng chơi với cậu bé hàng xóm, trong lúc đùa giỡn đã làm phiền người khác và bị đuổi theo. Con bé chạy thật nhanh về nhà và an toàn trốn ở đó, nhưng cậu bé kia thì bị bắt và nhận một trận mắng. Khi biết chuyện, tôi đã nhắc nhở con rằng: 'Con đã đưa bạn đi chơi cùng mà khi gặp rắc rối lại bỏ bạn mình lại, hành động này không phải là trách nhiệm.' Bé gái của tôi khóc, lưỡng lự một hồi lâu nhưng cuối cùng cũng đã chạy ra xin lỗi cậu bé và đưa bạn về nhà."
Việc can thiệp kịp thời của người cha đã giúp con cái học được cách nhận trách nhiệm cho hành động của mình. Đây là một đặc điểm tính cách không tự nhiên mà có, mà được hình thành qua quá trình giáo dục đúng đắn. Để phát triển phẩm chất này ở con, cha mẹ cần phải mạnh mẽ, không nuông chiều, và cho trẻ học cách chăm sóc bản thân và chịu trách nhiệm cho việc của chính mình. Chẳng hạn như, khuyến khích trẻ tự dọn dẹp phòng của mình, tự giặt đồ bẩn, và tự hoàn thành bài tập về nhà. Khi trẻ thực hiện những công việc này một cách đều đặn, chúng sẽ dần quen và không còn tìm kiếm sự dựa dẫm, từ đó tinh thần trách nhiệm sẽ phát triển một cách tự nhiên.
Trẻ em học cách tuân thủ quy định
Một bà mẹ thông minh nhưng không mấy khôn ngoan đã thường xuyên khuyến khích con mình cắt ngang hàng đợi để tiết kiệm thời gian. Thế nhưng, khi con cô bắt đầu đi học mẫu giáo, giáo viên đã yêu cầu tất cả các học sinh phải ngay ngắn xếp hàng để nhận đồ dùng. Cậu bé, không quen với việc không được ưu tiên, đã cố gắng chen lên phía trước mặc dù không phải là người đầu tiên, và khi không được phép, cậu ta đã bắt đầu khóc lóc. Trong giờ chơi, cậu bé cũng thể hiện thái độ chiếm đoạt đồ chơi của bạn bè, và nếu không được thì lại dùng vũ lực. Với thời gian, cậu bé đã trở nên bị cô lập bởi các bạn học, mọi người đều tránh xa cậu.
Có một câu ngạn ngữ nói rằng: Kẻ khinh thường quy tắc cuối cùng sẽ phải đối mặt với hậu quả. Có những đứa trẻ thường xem thường nội quy, hành động tự do như vứt rác bừa bãi, phá hoại tài sản chung, hay gây ồn ào nơi công cộng, v.v. Mặc dù đây là hành vi của trẻ nhỏ nhưng nó cũng phản ánh sự thiếu sót trong cách giáo dục của cha mẹ.
Cha mẹ nào cũng sẽ đối mặt với những thách thức khác nhau trong quá trình nuôi dạy con cái. Việc thiết lập các quy tắc từ khi trẻ còn nhỏ sẽ giúp ích rất nhiều trong việc giáo dục, làm cho công việc này trở nên dễ dàng hơn.
Việc thiết lập các quy tắc từ khi trẻ còn nhỏ sẽ giúp ích rất nhiều trong việc giáo dục
Trẻ có thể thể hiện nhiều cảm xúc khác nhau trước mặt bạn
Khi có một mối liên kết mật thiết với ai, chúng ta thường không ngần ngại bộc lộ những cảm xúc của mình trước họ. Tương tự, trẻ em sẽ cảm thấy tự tin để biểu hiện đa dạng cảm xúc, từ giận dữ, buồn bã, đến yếu đuối, khi chúng cảm nhận được sự an toàn và gần gũi từ phía cha mẹ.
Một đứa trẻ chỉ cho thấy một vài hoặc không chia sẻ cảm xúc của mình với cha mẹ có thể là dấu hiệu của một vấn đề sâu xa trong mối quan hệ gia đình. Do đó, thay vì phê phán con cái vì đã mất kiểm soát hay xem những hành động làm nũng là những biểu hiện của sự không ngoan, cha mẹ cần phải nhận thức và hướng dẫn con cách quản lý cảm xúc. Điều này sẽ giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp hiệu quả và lành mạnh.
Tìm đến bạn khi gặp vấn đề khó xử
Khi gặp khó khăn, con người thường tìm kiếm sự an ủi và hỗ trợ từ một "mối quan hệ gắn bó an toàn" - một người mà họ tin tưởng sẽ ở bên cạnh họ trong mọi hoàn cảnh. Đối với trẻ nhỏ, cha mẹ thường là đối tượng lý tưởng.
Mặc dù việc khuyến khích trẻ tự giải quyết vấn đề là quan trọng cho sự phát triển tự lập, không phải lúc nào cũng nên áp dụng cách tiếp cận này. Trẻ em đôi khi đối mặt với những vấn đề phức tạp vượt qua khả năng hiểu biết và giải quyết của chúng.
Nếu trẻ không tìm kiếm sự giúp đỡ từ cha mẹ khi gặp rắc rối hoặc cố chấp tự xử lý mà không thành công, điều này có thể phản ánh không chỉ về sự độc lập mà còn về việc cha mẹ có thể chưa xây dựng được kênh giao tiếp hiệu quả với con cái của mình. Khi trẻ đến xin giúp đỡ, cha mẹ cần phải kiên nhẫn, không chỉ trích mà nên đồng cảm và hỗ trợ trẻ vượt qua những khó khăn, qua đó giúp trẻ học cách giải quyết vấn đề một cách lành mạnh.
Khi trẻ đến xin giúp đỡ, cha mẹ cần phải kiên nhẫn
Trẻ không bị ‘dán nhãn’
Cha mẹ thường không nhận thức được tác động tiêu cực của việc gán nhãn con cái. Khi một đứa trẻ đi học muộn, một số cha mẹ có thể mắng nó là lười biếng hoặc không chịu khó, nhưng những lời nói này có thể ăn sâu vào tâm trí trẻ và làm hình thành nhận thức tiêu cực về bản thân. Tương tự, khi một đứa trẻ hát không đúng điệu, thay vì nói nó không có năng khiếu, cha mẹ nên nhận ra rằng kỹ năng có thể được cải thiện qua thời gian và luyện tập. Nếu trẻ tỏ ra căng thẳng khi thử thách bản thân, việc gọi chúng là hèn nhát có thể tạo ra các hạn chế tâm lý không cần thiết.
Những lời nói tiêu cực có thể trở thành một tự tiên tri thực hiện chính nó, nơi trẻ em phát triển theo những kỳ vọng tiêu cực mà cha mẹ đặt ra. Các nhà tâm lý học nhấn mạnh rằng thói quen và tính cách của trẻ có thể hình thành dựa trên những nhận thức sai lầm này, và thậm chí có thể ảnh hưởng đến cách trẻ tự nhìn nhận và hành xử trong tương lai. Các nhãn mác mà trẻ em nhận trong thời thơ ấu có thể đi theo chúng suốt cuộc đời, và đôi khi những tổn thương tinh thần này có thể sâu đậm hơn nhiều so với tổn thương về thể chất.
Trẻ được khuyến khích làm điều mình thích
Cha mẹ nên cân nhắc ý kiến của con cái khi đưa ra quyết định về việc học tập và sở thích của chúng. Đôi khi, một số bậc phụ huynh có thể đưa ra quyết định mà không tìm hiểu xem con mình có thực sự muốn học piano hay không, thay vào đó họ dựa trên những ước mơ chưa được thực hiện của mình. Thực tế này có thể tạo ra áp lực không cần thiết và căng thẳng cho trẻ khi chúng cảm thấy phải sống theo kỳ vọng của cha mẹ mà không được khám phá sở thích cá nhân.
Nhiệm vụ của cha mẹ là hỗ trợ và hướng dẫn, không phải định hình toàn bộ con đường mà con cái của họ nên đi. Phụ huynh nên khuyến khích con cái tự do lựa chọn những gì chúng muốn làm, hỗ trợ chúng trong việc phát triển sở thích và tài năng của mình. Điều quan trọng là tạo điều kiện để trẻ em có thể tìm ra niềm đam mê và thực hiện nó một cách tự nhiên, không bị áp đặt.
Một cuộc sống hạnh phúc không phải là làm việc mà chúng ta ghét và mong chờ thế hệ sau thay đổi. Điều này chỉ tạo ra một chu kỳ luẩn quẩn của sự không hài lòng và áp đặt. Để tránh điều này, cha mẹ nên khám phá và ủng hộ những mong muốn và ước mơ của chính con mình, không phải những điều cha mẹ mong muốn cho chúng.
