Quy tắc bàn ăn: Yếu tố quan trọng trong giáo dục trẻ
William Hansen, một chuyên gia hàng đầu về nghi thức xã giao và là người đã hướng dẫn Hoàng tử William về lễ nghi hoàng gia Anh, từng chia sẻ: "Chỉ trong một bữa ăn, một người tinh tế có thể nhận ra hoàn cảnh gia đình và trình độ học vấn của bạn."
Trong các bữa ăn, có trẻ em thích ném thức ăn và gây ra tiếng động ồn ào, trong khi những trẻ khác lại ăn uống một cách chăm chú và yên lặng. Điều này phản ánh rõ nét sự giáo dục mà mỗi đứa trẻ nhận được từ gia đình.
Việc giáo dục trẻ nhỏ không cần phải quá phức tạp, mà bắt đầu từ những thói quen hàng ngày như trong bữa ăn. Chẳng hạn, trước khi ăn cần biết mời người lớn, không được chọn lựa lung tung thức ăn trên đĩa, tránh phát ra tiếng chép miệng và không vừa ăn vừa nói. Những năm đầu đời của trẻ giống như một tờ giấy trắng, và trước khi các thói quen xấu hình thành, việc thiết lập các quy tắc sẽ giúp trẻ duy trì được sự chuẩn mực trong hành vi.
Quy tắc ứng xử ở nơi công cộng
Tại các địa điểm công cộng, ngay cả các bậc cha mẹ cũng cảm thấy khó chịu khi chứng kiến trẻ em la hét hoặc gây rối. Việc hướng dẫn trẻ biết cách cư xử đúng mực ở nơi công cộng là vô cùng cần thiết. Một đứa trẻ biết tuân thủ quy tắc và có hành vi đúng đắn thường được coi là đã nhận được sự giáo dục tốt từ gia đình.
Việc hướng dẫn trẻ biết cách cư xử đúng mực ở nơi công cộng là vô cùng cần thiết
Kỷ luật học tập và nghỉ ngơi
Đối với trẻ em, kỷ luật là yếu tố quan trọng giúp hình thành những thói quen tốt, từ đó tạo nên hành vi đúng đắn. Những thói quen này có thể thay đổi cuộc đời và định hình tương lai của một người.
Nhà tâm lý học William James đã từng nhận định: "Hành động tạo nên thói quen, thói quen hình thành tính cách, và tính cách quyết định số phận."
Nhiều cha mẹ có thói quen thức khuya và dậy muộn, khiến con cái cũng bắt chước theo. Việc duy trì thói quen ngủ sớm và dậy sớm thường là thử thách đối với nhiều người lớn. Tuy nhiên, việc học tập và nghỉ ngơi điều độ không chỉ là nền tảng quan trọng cho sức khỏe và khả năng tiếp thu của trẻ mà còn là yếu tố then chốt để rèn luyện tính tự kỷ luật.
Khuyến khích trẻ tự chủ
Theo quan điểm của Tiến sĩ giáo dục học người Ý Maria Montessori, cha mẹ nên tạo điều kiện cho trẻ tự mình khám phá và thử thách bản thân. Trước khi thiết lập quy tắc này, điều quan trọng là phụ huynh cần khuyến khích trẻ tự làm những việc trong khả năng của mình như tự mặc quần áo, tự ăn uống và tự dọn dẹp đồ chơi. Việc để trẻ tự làm những công việc này sẽ giúp nuôi dưỡng lòng tự trọng, sự tự tin và trách nhiệm cá nhân.
Bất kỳ công việc nào, dù nhỏ nhất, cũng cần được rèn luyện để trẻ có thể làm tốt hơn trong tương lai. Đừng biến trẻ thành những "em bé khổng lồ" luôn phụ thuộc vào cha mẹ. Chỉ khi cho phép trẻ tự làm, chúng mới có cơ hội cải thiện và hoàn thiện kỹ năng của mình qua từng lần thực hiện.
Cha mẹ nên tạo điều kiện cho trẻ tự mình khám phá và thử thách bản thân
Thói quen đúng giờ
Việc rèn luyện tính đúng giờ nên bắt đầu từ khi trẻ còn nhỏ, bởi vì thà mình đợi người khác một chút còn hơn để người khác phải chờ đợi mình. Đúng giờ thường được coi là một trong những yếu tố quan trọng để đánh giá sự thành công. Cha mẹ cần dạy con hiểu rằng, không nên coi việc người khác chờ đợi mình là điều hiển nhiên. Thực tế, trên thế giới này, không có nhiều thứ được coi là đương nhiên.
Khuyến khích tự quyết định
Theo quan điểm của Tiến sĩ Maria Montessori, cha mẹ nên để con tự do trải nghiệm và khám phá những điều mới mẻ. Trước khi áp dụng quy tắc tự quyết định, điều quan trọng là cha mẹ cần học cách buông tay. Trong nhiều gia đình, cha mẹ thường giúp trẻ trong các công việc hàng ngày như cho ăn, mặc quần áo, và tắm rửa.
Tuy nhiên, khi trẻ lớn lên, chúng có thể tự mình thực hiện những việc này. Ví dụ, một đứa trẻ 6 tuổi hoàn toàn có khả năng tự mặc quần áo, tự ăn cơm, và thu dọn đồ chơi. Những công việc nhỏ này giúp trẻ phát triển ý thức tự chịu trách nhiệm, lòng tự trọng và ý chí cá nhân.
Một số phụ huynh lo lắng rằng, để con tự làm sẽ tốn thời gian và không đạt kết quả tốt, do đó họ thường làm thay con để tránh phiền phức. Thực tế, mọi việc đều cần quá trình rèn luyện để trở nên thành thạo. Chỉ khi cho phép trẻ tự làm và làm chưa tốt, trẻ mới có cơ hội học hỏi và cải thiện.
Cha mẹ nên để con tự do trải nghiệm và khám phá những điều mới mẻ
Quy tắc tôn trọng tài sản
Nhà vật lý Pyotr Leonidovich Kapitsa từng khẳng định rằng, sau 2 tuổi, trẻ em bắt đầu nhận biết rõ hơn sự khác biệt giữa "của bạn" và "của tôi". Do đó, cha mẹ nên sớm đặt ra quy tắc này để trẻ hiểu rằng không được lấy những thứ không thuộc về mình và mỗi người đều có quyền sở hữu đồ đạc cá nhân.
Khi trẻ đạt độ tuổi 3-4, chúng đã có những yêu cầu rất cụ thể về vị trí của đồ vật, thời gian chơi, cùng với các thỏa thuận khi cho mượn đồ. Vì vậy, cha mẹ cần làm gương bằng cách luôn đặt đồ đạc về đúng vị trí và tôn trọng quyền sở hữu của trẻ. Việc giáo dục trẻ về quy tắc này từ sớm sẽ giúp trẻ phát triển ý thức trật tự và tôn trọng quyền sở hữu của người khác.
Phép lịch sự và cách xin lỗi
Trước khi trẻ em bước vào tuổi lên 6, việc dạy chúng cách cư xử lịch sự và nhận biết những thói quen tốt là vô cùng quan trọng. Điều này giúp trẻ tự nhận thức và điều chỉnh hành vi của mình, đồng thời khuyến khích chúng thừa nhận và sửa sai khi phạm lỗi.
Khi trẻ biết cách xin lỗi sau khi mắc lỗi, điều đó cho thấy chúng thực sự hiểu được hậu quả của hành động của mình và rút ra bài học để không tái phạm. Việc này không chỉ giúp trẻ phát triển nhân cách mà còn xây dựng nền tảng vững chắc cho sự trưởng thành sau này.
Nguyên tắc ranh giới
Trẻ em nhận thức rõ ranh giới giữa bản thân và người khác sẽ có tinh thần trách nhiệm và tuân thủ các quy tắc. Đối với trẻ, các quy tắc này chính là những giới hạn giúp xác định điều gì được phép và điều gì không được phép làm.
Theo Tiến sĩ Montessori, có ba nguyên tắc cơ bản cần ghi nhớ: không làm hại bản thân, không làm phiền người khác và không phá hoại môi trường. Trẻ cần hiểu rõ những giới hạn này trong mọi hành động và chịu trách nhiệm khi vi phạm chúng.
