Bà Thái Hương đã khiến tôi thay đổi ba quan điểm, mà tôi cho là quan trọng đối với cuộc đời mình: Sống, phải có khát vọng, thậm chí là khát vọng lớn để đổi thay quê hương, đất nước, nhưng khát vọng gì thì suy cho cùng cũng là sự cho đi…Và điều quan trọng nhất, sống, là phải tử tế. Tử tế là phương thức duy nhất để đi thật xa- go global.
Bà vừa được phong tặng danh hiệu Anh hùng lao động thời kỳ đối mới. Đó là vinh danh tất yếu cho nữ doanh nhân cháy hết mình vì sức khỏe cộng đồng.
5 lý do hun đúc nên 1 doanh nhân
Hơn 10 năm trước, rất nhiều người trong giới nông nghiệp, tài chính ngân hàng thấy bà điên rồ. Bởi họ không tin dự án trang trại 1,2 tỷ USD tại Nghệ An có thể tồn tại, chứ chưa nói đến việc có lãi.
Năm năm trước, trang trại của bà được Tổ chức Kỷ lục châu Á vinh danh “Cụm trang trại bò sữa lớn nhất châu Á”, với đàn bò 45 nghìn con, trong đó 22 nghìn con đang cho sữa và khu chăn nuôi, sản xuất, chế biến liên hoàn trên 8.100ha (trong tổng số 37.000ha của toàn dự án). Khi đó, người ta mới bắt đầu đặt ra câu hỏi: Tại sao người phụ nữ “chưa biết gì về ngành sữa”- như bà từng chia sẻ lại thành công được trong lĩnh vực gai góc như thế?
Và đến năm 2019, khắp các kệ hàng, siêu thị và trong tủ lạnh của mọi nhà, đâu đâu cũng có sản phẩm của TH. Dưới sự dẫn dắt của bà Thái Hương, TH lớn mạnh “như Phù Đổng vươn mây” khiến nhiều chuyên gia đã cất công tìm hiểu và đúc kết.
Chúng tôi có dịp ngồi nói chuyện với TS. Trần Đình Thiên. Không phải bởi ông Thiên là đồng hương với bà Thái Hương. Càng không phải bởi hai người cùng là thành viên hoạt động trong tổ tư vấn của tỉnh Nghệ An. Lý do đơn giản hơn rất nhiều, TS. Trần Đình Thiên chưa bao giờ ngại khen hay chê một ai, nhưng khi đưa ra một nhận định, phải có cơ sở vững chắc, mà như ông vẫn thường hay nói: “Tôi không biết nhiều về chuyện kinh doanh của họ, nhưng tôi nhìn những việc họ làm, tôi thấy được những khát khao cống hiến và dáng dấp của những doanh nhân dân tộc điển hình. Họ là những người tiên phong đổi mới - sáng tạo, đi đầu trong cạnh tranh quốc tế, tạo thương hiệu quốc gia và danh tiếng quốc tế cho sản phẩm Việt, cho đất nước Việt Nam. Và bản thân họ trở thành niềm tự hào của Việt Nam trên vũ đài quốc tế. Nói cách khác, họ chính là những người định vị nên những tọa độ hội tụ sức mạnh quốc gia cho Việt Nam trên bản đồ quốc tế”.
Tôi hiểu rằng, ông Thiên đang muốn nói tới những doanh nhân dân tộc điển hình của Việt Nam. Và ngay lập tức, ông bất ngờ rẽ ngang câu chuyện để bàn sâu hơn về trường hợp người phụ nữ "cháy lên từ đất" Thái Hương – hai trong ba nhân vật TS. Trần Đình Thiên lựa chọn để cùng chúng tôi cung cấp một góc nhìn có ý nghĩa về những doanh nhân điển hình của Việt Nam. Ông Thiên không ngần ngại gọi con đường TH đang đi là hành trình tìm ra được chiếc chìa khóa vàng để phá vỡ quan điểm nông nghiệp gắn với sự chật chội và đói nghèo, như một ví dụ điển hình của sự bộc khởi lạ thường: Cách chọn đất – nông nghiệp để làm giàu của bà Thái Hương đúng là chọn đối tượng khó nhằn nhất để khởi nghiệp.
Dù nền nông nghiệp Việt Nam đã có nhiều biến chuyển, song những rủi ro khi kinh doanh nông nghiệp vẫn chình ình ra đấy, nhất là khi nền tảng của việc kinh doanh đó vẫn còn gắn chặt với nền kinh tế tiểu nông, với người nông dân còn đậm đặc chất tiểu nông “truyền thống”.
Vậy tại sao bà Thái Hương lại khác người đến như vậy? TS. Trần Đình Thiên đã chỉ ra năm lý do quan trọng:
Trước hết, dường như bà Thái Hương "mắc nợ" điều gì đó với nông dân, với một vùng đất nghèo, nghèo đến tận cùng sỏi đá, nắng rát cháy da.
Thứ hai, bà Thái Hương có khí chất (temperament) quả cảm và can trường, mạnh mẽ “đốt cháy” mình cho cái được chọn, không sợ khó, có khả năng “thổi lửa” vào người khác, lôi kéo họ “chia lửa” với mình.
Thứ ba, bà Thái Hương có tầm nhìn thời đại, tiên phong và vượt trội, có tài “đánh mượn sức”, góp phần thay đổi căn bản phương thức sản xuất trong nông nghiệp.
Thứ tư, bà Thái Hương có năng lực nhìn ra cơ hội làm ăn lớn và biết tận dụng nó.
Và điều đặc biệt nhất, vị chuyên gia vừa nhận định, vừa tâm đắc: "Theo tôi, không thể cải tiến logic cũ được mà phải có logic khác thường để làm nông nghiệp trong thế giới hiện đại. Bà Thái Hương trên nền nông nghiệp Việt Nam truyền thống, lạc hậu, kém phát triển đã chọn cách tiếp cận vươn lên công nghệ cao nhất, tức là không theo logic cũ.
“Với tôi, sống phải có ước mơ và khát vọng, điều đó tạo sức mạnh tinh thần to lớn cho một doanh nghiệp, một quốc gia. Nếu không có lý tưởng, khát vọng sống thì chúng ta sẽ như đi trong bóng đêm”. Bà Thái Hương chia sẻ tại buổi tiếp kiến của Chủ tịch Quốc hội với các Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới, Anh hùng LLVTND trong khuôn khổ Đại hội thi đua yêu nước ngày 9.12.2020.
Chọn cái khó nhất để chạm tới thành công đỉnh cao nhất
Sự thành công này trên thế giới không có nhiều, và ở Việt Nam thì đó là cách tiếp cận có giá trị, thật sự ý nghĩa, khi vượt qua được tư duy truyền thống để xác lập nên một trò chơi khác mà lại từ nông nghiệp. Đó cũng là lý do khiến bản thân bà Thái Hương phải đương đầu với những điều tiếng nhưng đều vượt qua được bằng cách tiếp cận đúng công nghệ đầu cuối hiện đại nhất của thế giới, với dây chuyền tự động hóa, đồng bộ, khép kín của Israel. Đặc biệt, bà Thái Hương chọn cách làm ở vùng đất nghèo - gió Lào nắng cháy có thể nói là khó nhất của Nghệ An".
Không những lý giải thuyết phục cho sự thành công của TH, mà TS. Trần Đình Thiên còn đưa ra một nhận định có ý nghĩa hơn rất nhiều: "Khi bà Thái Hương chọn chỗ kém phát triển như vậy để áp dụng công nghệ cao nhất đã rút ra được một kết luận thật sự quan trọng: Hóa ra những gì bất lợi cho nông nghiệp truyền thống nếu được giải quyết bằng công nghệ cao thì sẽ thành lợi thế.
Bản chất của trò chơi là chúng ta đang đi sau, do logic truyền thống đã trói chặt lại, vì vậy muốn vượt lên thì phải thoát hẳn logic truyền thống ấy. Và những doanh nghiệp, địa phương nào vượt lên đều đã theo hướng đó. Ví dụ như Ninh Thuận, những kết quả ban đầu thật sự đáng quý khi xứ nóng chỉ có dê, cừu, cồn cát nhưng đã làm được điều không ngờ. Hay Sơn La, Quảng Bình, Quảng Trị cũng đang thấm cách làm này, biến những bất lợi thế truyền thống thành cái hiện đại dựa vào công nghệ cao và toàn cầu hóa”.
Khi đến thăm dự án của tập đoàn TH tại Liên bang Nga, Tổng Bí Thư, Chủ tịch nước đã khẳng định, ngoài ý nghĩa về mặt kinh tế, dự án còn có ý nghĩa chính trị quan trọng, làm phong phú thêm hợp tác giữa Việt Nam và Nga. Còn dưới góc nhìn của một nhà kinh tế, ông Trần Đình Thiên gọi cách đầu tư vào Nga của bà Thái Hương trước tiên vì mục tiêu lợi nhuận, nhưng không chỉ dừng lại ở đó:
"Bà Thái Hương đề xuất đầu tư vào Nga đề làm sữa đẳng cấp cao đúng lúc quốc gia này gặp khó khăn, cấm vận về thực phẩm. Nước Nga có những lợi thế tiềm năng nông nghiệp mà lại thiếu một doanh nhân như bà Thái Hương. Bà đã mang vốn, tầm nhìn, công nghệ tiến thẳng vào nước Nga và góp phần giải quyết vấn đề sữa cho nước Nga. Theo nghĩa đó, Thái Hương là người đọc được thời cơ rất giỏi, nhưng nếu chỉ nhìn như vậy thì cũng chỉ là câu chuyện cá nhân. Khi làm việc đó thì bà Thái Hương là người Việt Nam, mà nước Nga rất yêu quý Việt Nam, cũng như người Việt Nam rất yêu nước Nga. Vì vậy, khi bà Thái Hương đề xuất là người ta tin được. Nhưng nếu chỉ nói đến Thái Hương thôi là không đủ, mà phải có nền tảng Việt – Nga từ trước. Điều đáng quý chính là sự gắn kết và tiếp nối truyền thống đó của bà Thái Hương".
Hàm ý của TS. Trần Đình Thiên có nghĩa là: Câu chuyện bà Thái Hương đầu tư sang Nga không phải vấn đề kinh doanh đơn thuần hay mối quan hệ Việt - Nga, mà nên đúc rút bài học từ mối quan hệ Việt Nam với thế giới, để hỗ trợ các doanh nghiệp tư nhân đầu tư đúng cách, tạo điều kiện để hỗ trợ họ nhận biết và tranh thủ được thời cơ, đừng cản trở.
Lý do ư? Như cố Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu từng nhận xét, Việt Nam vẫn đang bỏ phí hai nguồn tài nguyên lớn nhất - con người và cơ hội. Muốn có tàu lớn ra khơi thì phải có biển lớn. Những giấc mơ vươn khơi sẽ mắc cạn trong cái ao làng về tư duy và cơ chế.
Bởi lẽ, chính cách làm mạnh dạn, quả cảm và sáng tạo của bà Thái Hương đã mở đường và tạo động lực mạnh cho làn sóng đổi mới kinh doanh của Việt Nam, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp và chế biến nông sản công nghệ cao. Chưa bao giờ, con đường mà TH đã góp công khai mở khiến nhiều người quan tâm và "bắt chước" như thế. "Con đường" theo nghĩa không dừng lại ở Israel, cũng không giới hạn chỉ trong nông nghiệp.
Cũng bởi lẽ, như cách làm và khát vọng của bà Thái Hương, không chỉ đầu tư sang nước Nga mà còn bán hàng cho Trung Quốc, để khẳng định thương hiệu của Việt Nam chói sáng trên toàn cầu. Nhiều sản phẩm của bà Thái Hương không chỉ bán ở Việt Nam đầu tiên, mà là làm và bán ở Mỹ, có chứng nhận về chất lượng, đẳng cấp và có giải thưởng lớn mang về Việt Nam.
"Những âm vang đầu tư vào nước Nga của TH mở ra cơ hội cho nhiều doanh nghiệp khác", TS. Trần Đình Thiên khẳng định. Và trước những bước đi thần tốc, làm nên thành công ở nước Nga của bà Thái Hương, đã khiến ông Putin - người đàn ông được mệnh danh quyền lực hàng đầu thế giới đã thốt lên: Đó là nhà đầu tư nông nghiệp Việt Nam đã dũng cảm đầu tư vào vùng Viễn đông. Chúng ta hãy khen ngợi họ bằng Huân chương Hữu nghị, đó là một doanh nhân tài ba.
Ông Thiên gọi đó là cách nhận xét "chưa bằng người khác nhận xét về Thái Hương", nhưng ở tầm nguyên thủ quốc gia mà nhận xét như vậy thì cực kỳ đáng quý. Ở Việt Nam, cách bà Thái Hương đi ra nước ngoài mà lại còn là người phụ nữ đầu tư vào nông nghiệp lại càng có ý nghĩa hơn:
"Bà Thái Hương là người phụ nữ "go global" - “đi ra toàn cầu”. Những doanh nhân Việt Nam có tư tưởng này rất ít, không mạnh. Nếu đi ra Lào, Campuchia thì có, nhưng khí phách để đi ra đối chọi với những ông lớn mạnh nhất, tại những nước phát triển nhất thì TH là ví dụ điển hình. Từ câu chuyện Thái Hương “go global”, tôi nghĩ, dù ở lĩnh vực nào đi chăng nữa, Việt Nam cũng đủ năng lực để dẫn đầu, tại sao không?”.
Thiên nhiên đã ban tặng đất nước mình bốn mùa hoa trái xanh tươi, đủ điều kiện để trở thành bếp ăn tử tế cho thế giới, nhưng trước tiên ta phải làm một bếp ăn tử tế cho người Việt đã. Tôi sẽ làm được điều ấy. TH giờ đã được biết tới là doanh nghiệp tìm ra chiếc “chìa khóa vàng” công nghệ cao mở bung những sức mạnh tiềm tàng của ngành nông nghiệp, đạt được nhiều thành tựu lớn. Giờ đây, chúng tôi tiếp tục làm kinh tế dưới tán rừng, trồng thảo dược và phát triển những sản phẩm đồ uống tốt cho sức khỏe. Với tư duy sản phẩm phải theo chuẩn mực quốc tế và đi theo chuỗi giá trị khép kín, người nông dân sẽ được tham gia trong chuỗi mắt xích để họ có thể làm giàu trên mảnh đất quê hương” Bà Thái Hương chia sẻ tại buổi tiếp kiến của Chủ tịch Quốc hội với các Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới, Anh hùng LLVTND trong khuôn khổ Đại hội thi đua yêu nước ngày 9.12.2020
