Điều 9 và Điều 10 Luật Giao thông đường bộ năm 2008 quy định người tham gia giao thông phải chấp hành hệ thống báo hiệu đường bộ bao gồm: hiệu lệnh của người điều khiển giao thông; tín hiệu đèn giao thông, biển báo hiệu, vạch kẻ đường, cọc tiêu hoặc tường bảo vệ, rào chắn.
Đèn tín hiệu giao thông có 3 màu là xanh, đỏ, vàng. Trong đó, đèn xanh là tín hiệu được đi; đỏ là cấm đi; đèn vàng là phải dừng lại trước vạch dừng, trừ trường hợp đã đi quá vạch dừng thì được đi tiếp; trường hợp tín hiệu vàng nhấp nháy thì người điều khiển phương tiện được tiếp tục hành trình nhưng phải giảm tốc độ, chú ý quan sát, nhường đường cho người đi bộ qua đường.
Theo Quy chuẩn QCVN 41:2019/BGTVT, khi thấy tín hiệu đèn đỏ, người tham gia giao thông phải dùng lại trước vạch dừng; nếu không có vạch dừng thì phải dừng trước đèn tín hiệu theo chiều đi. Trong trường hợp không có vạch dừng thì coi vị trí đặt đèn tín hiệu gần nhất theo chiều đi là vạch dừng.
Khi đèn tín hiệu chuyển sang màu đỏ, các phương tiện giao thông phải dừng trước vạch. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, người điều khiển phương tiện vẫn được phép tiếp tục hành trình dù gặp đèn đỏ. Cụ thể như sau:
(1) Có hiệu lệnh cho phép đi tiếp của người điều khiển giao thông
Khoản 2 Điều 11 Luật Giao thông đường bộ năm 2008 nêu rõ: "Khi có người điều khiển giao thông thì người tham gia giao thông phải chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển giao thông".
Bên cạnh đó, theo Quy chuẩn QCVN 41:2019/BGTVT, khi đồng thời bố trí các hình thức báo hiệu khác nhau là đèn tín hiệu, biển báo, vạch kẻ đường và người điều khiển giao thông ở cùng một khu vực thì người tham gia giao thông phải ưu tiên chấp hành loại hiệu lệnh của người điều khiển giao thông.
Vì vậy, trong trường hợp đèn tín hiệu giao thông chuyển sang màu đỏ nhưng người điều khiển giao thông có hiệu lệnh cho phép tiếp tục đi thì người tham gia giao thông có thể tiếp tục thực hiện hành trình của mình.
(2) Có đèn tín hiệu, biển báo cho phép tiếp tục đi
Người điều khiển phương tiện giao thông được phép rẽ phải, rẽ trái hoặc đi thẳng dù có đèn đỏ trong trường hợp có đèn tín hiệu ưu tiên hoặc biển báo phụ cho phép. Cụ thể:
- Đèn tín hiệu ưu tiên lắp kèm theo đèn tín hiệu giao thông thông thường chuyển màu xanh, các phương tiện được rẽ trái hoặc rẽ phải theo hướng mũi tên.
- Có biển phụ được đặt dưới cột đèn giao thông cho phép các xe được rẽ trái, rẽ phải hoặc đi thẳng khi gặp đèn đỏ.
Chú ý nhường đường cho các loại phương tiện đi từ các hướng khác đang được phép đi và người đi bộ qua đường.
(3) Có vạch kẻ kiểu mắt võng
Quy chuẩn QCVN 41:2019/BGTVT quy định vạch kẻ kiểu mắt võng có màu vàng, gồm các vạch đan xen với nhau, được bố trí ở làn xe trong cùng của đường đi. Ý nghĩa của vạch này là báo cho người tham giao giao thông không được dừng phương tiện trong phạm vi phần mặt đường có bố trí vạch để tránh ùn tắc.
Vì vậy, khi đi vào khu vực có vạch kẻ mắt võng, các phương tiện không được phép dừng đỗ mà phải tiếp tục di chuyển.
(4) Xe ưu tiên đang làm nhiệm vụ
Điều 22 Luật Giao thông đường bộ 2008 quy định xe ưu tiên khi đi làm nhiệm vụ sẽ không bị hạn chế tốc độ, được phép tiếp tục di chuyển kể cả khi có tín hiệu đèn đỏ.
Các loại xe ưu tiên bao gồm: Xe chữa cháy đi làm nhiệm vụ; Xe quân sự, xe công an đi làm nhiệm vụ khẩn cấp, đoàn xe có xe cảnh sát dẫn đường; Xe cứu thương đang thực hiện nhiệm vụ cấp cứu; Xe hộ đê, xe đi làm nhiệm vụ khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật.
(5) Vượt đèn đỏ trong một số tình huống đặc biệt
Điều 11 Luật Xử lý vi phạm hành chính quy định người vi phạm lỗi vượt đèn đỏ sẽ không bị phạt trong một số trường hợp sau:
- Vượt đèn đỏ trong tình thế cấp thiết.
- Vượt đèn đỏ do phòng vệ chính đáng.
- Vượt đèn đỏ do sự kiện bất ngờ.
- Vượt đèn đỏ do sự kiện bất khả kháng.
- Người vi phạm không có năng lực trách nhiệm hành chính; người thực hiện hành vi vi phạm hành chính chưa đủ tuổi bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định.
