Tại Cà Mau – bên bờ sông Báy Háp có một vùng đất lành sở hữu rất nhiều cây chà là. Trong cây có những con đuông béo ngậy mà người ta coi là đặc sản dân dã của ẩm thực vùng này.
Chúng vốn là loài côn trùng nhưng không hề bị xa lánh, tiêu diệt. Thậm chí nó còn được nhiều người săn tìm và mong muốn có cơ hội thưởng thức. Đuông chà là được sánh ngang hoặc ở tầm cao hơn so với đuông dừa ở xứ Bến Tre.
Mỗi cây chà là may mắn chỉ có một con duy nhất. Mà phải là chà là mọc hoang trong cánh rừng ngập mặn mới có đuông. Tất cả hoàn toàn tự nhiên, không thể nuôi cấy,…
Đuông chà là sống trong cổ hũ non – phần mềm trong ngọn của cây chà là tự nhiên. Đuông xuất hiện là do quá trình sinh sản của loài bọ cánh cứng như kiến dương, bọ rầy. Vào mùa sinh sản khoảng tháng 10 đến tháng 2 âm lịch, bọ tìm lỗ trên những ngọn cây chà là để đẻ trứng, trứng lớn lên qua thời kỳ ấu trùng thì thành đuông.
Trong suốt thời gian trên, đuông sẽ ăn chất dinh dưỡng từ ngọn cây, ở trong cỗ hũ nên thân mập mạp to bằng ngón tay út, khoác một màu trắng muốt. Thân của chúng không có lông tơ hay phần ruột đen như nhiều loại đuông khác. Đuông chà là trưởng thành có kích thước khá lớn, có khi bằng ngón trỏ, ngón chân cái. Vậy nên người mua chỉ cần quan sát sơ qua là có thể phân biệt đuông chà là với đuông dừa.
Vì quý hiếm nên muốn thưởng thức đuông chà là người dân phải lội vào rừng ngập mặn tìm khu có cây chà là dại. Dựa vào vốn nghề họ sẽ chọn khóm cây có đuông non để bắt. Chà là dại có nhiều gai, sống thành từng khóm nên phải thật cẩn thận vạch tìm nhánh có đuông. Tìm được rồi thì dùng dao đón cả bắp thân cây mang về. Khi nào ăn thì rạch thân lấy đuông đem chế biến. Vì cách khai thác kỹ càng nên đuông chà là Cà Mau luôn tươi ngon, đảm bảo giá trị dinh dưỡng.
Giá đuông chà là Cà Mau cao gấp 3-4 lần đuông dừa, chừng 65.000 đồng/con. Vậy nên cách chế biến chúng cũng cầu kỳ hơn nhiều. Những người sành ăn thường thích cách ăn nguyên thủy: cầm con đuông lên ngắt đầu bỏ luôn vào miệng bởi hương vị đuông được bảo toàn 100% cho đến khi vào ruột.
Kiểu ăn dân dã là cho đuông chà là lội sông rồi đánh chén. Có nghĩa là đuông chà là tẩm nước mắm. Món ăn này khiến người ăn vừa kích thích vừa lo lắng. Cho mấy con đuông béo mầm vào trong chén nước mắm nhĩ rồi gắp từng con lên miệng. Cắn một miếng, sữa chảy ra thấm vào vị mặn của nước mắm giúp khử mùi tanh, người ăn dễ ăn hơn.
Bên cạnh đó, chúng ta cũng có thể đổi vị bằng cách nấu cháo, hấp xôi, lăn bột chiên bơ, cuốn rau sống,… Tất cả đều mang hương vị thơm ngon, béo ngậy và gây ấn tượng ngay lần đầu thưởng thức.
