Màu sắc của nhãn tím nhìn lạ như quả dại. Trước đây chúng có giá gần 100.000 – 150.000 đồng/kg. Không chỉ sở hữu vẻ bề ngoài độc nhất vô nhị, loại quả này còn có mùi vị thơm ngon và cho năng suất cao hơn giống nhãn thuần khác.
Nhãn tím là một giống nhãn đột biến, có màu sắc rất bắt mắt, khác xa hoàn toàn với các giống nhãn thông thường trên thị trường và chỉ có duy nhất tại Việt Nam. Hiện nay, cây nhãn tím được nhiều hộ dân ở các tỉnh phía Nam trồng tại vườn nhà, có gia đình còn trồng làm kinh tế.
Loại nhãn này rất đặc biệt, từ thân cành, lá cho đến hoa, quả đều có màu tím rất đẹp mắt. Theo nhiều chủ vườn, nhãn tím rất thích hợp trồng trên đất cồn hoặc đất nhiều phù sa, đặc biệt sức đề kháng của cây rất cao không mắc bệnh chổi rồng, thân cây lại rất chắc khỏe, mưa dông cũng không hề gãy đổ và không cần chống đỡ thân, nhánh như những giống nhãn khác. Nhãn tím không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế mà vài năm trở lại đây còn là một trong những đại diện thương hiệu của Sóc Trăng được trưng bày ở các cuộc triển lãm, hội chợ, lễ hội,…
Giống nhãn này được người nông dân là ông Trần Văn Huy (ấp Phong Thạch, xã Phong Nẫm, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng) phát hiện ra hơn 20 năm nay. Chủ nhân của giống nhãn tím độc đáo này cho biết ông vô tình phát hiện ra nhãn tím trong khu vườn nhãn rộng 3.000m2 của gia đình.
Ông Huy cho biết nhãn tím không cần nhiều công chăm sóc và phân bón, chỉ cần chiết nhánh trồng khoảng 1 năm sẽ cho trái, năng suất tương đương nhãn bình thường. Mỗi năm cây nhãn tím ra quả 2 lần. Mùa thuận thì ra trái tự nhiên rơi vào tháng 6, mùa nghịch là gần Tết âm lịch phải xử lý phân bón, nước,… Lúc mới xuất hiện trên thị trường, gia đình ông chỉ thu hoạch vào mùa thuận nhưng tính cả việc chiết nhánh bán thì mỗi năm thu về gần 100 triệu đồng.
Thời gian từ khi cây ra hoa đến lúc thu hoạch là khoảng 3 tháng. Đặc biệt, nhãn tím ra hoa quanh năm và một năm có thể thu hoạch 2-3 lứa quả. Với những cây nhân giống theo phương pháp chiết cành, cây sẽ cho ra quả khi chăm từ 1 – 1,5 năm. Với những cây trồng hạt sẽ cần thời gian chăm sóc lâu hơn.
Trước đây, người dân từ các tỉnh thành như Hà Nội, Sài Gòn, Lạng Sơn, Hà Giang,… thậm chí du khách từ Đài Loan (Trung Quốc), Thái Lan, Indonesida cũng tìm về các nhà vườn ở Sóc Trăng để tham quan vườn nhãn tím và hỏi mua nhánh đem về trồng. Các khách hàng đánh giá, loại nhãn tím có chất lượng cao hơn so với các loại nhãn thường. Quả nhãn tím cùi dày, vỏ mỏng, khi ăn vào sẽ cảm nhận được vị ngọt thanh mát hương thơm dễ chịu.
Từ có thời điểm giá bán nhãn tím lên đến 150.000 đồng/kg, cây giống là 500.000 đồng/cây nhưng số lượng không đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng. Hiện nay nhãn tím được trồng ở nhiều địa phương khác nhau, giá bán cũng hạ nhiệt hơn, có nơi rao bán 35.000 đồng/kg.
Theo nhiều nông dân, nhãn tím mất giá là do loại này đã không còn hấp dẫn. Hương vị nhãn tím không khác nhiệt so với thông thường nên sau khi ăn thử vì tò mò với màu sắc người tiêu dùng không còn mặn mà với loại này. Vậy nên người dân trồng nhãn tím khá ít, cung ứng ra thị trường chỉ vài chục kg mỗi ngày. Hiện nay nhiều người muốn mua số lượng lớn phải đặt trước 1-2 ngày.
Tại nhà vườn Minh Anh ở Cần Thơ, hiện giá nhãn tím giảm hơn một nửa so với năm ngoái, nay chỉ còn 25.000 – 30.000 đồng/kg. Chủ nhà vườn Minh Anh nói: “Nếu các năm trước thương lái lùng mua với giá 120.000 đồng/kg nay họ không dám hỏi vì khó bán”.
Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Sóc Trăng và Cần Thơ cho biết, nhãn tím được các hộ trồng tại 2 vùng này nhưng không nhiều. Nhãn tím sau khi được một số vùng trồng thử nghiệm cho năng suất không như kỳ vọng nên cơ quan quản lý địa phương khuyến cáo người dân không nên trồng ồ ạt.
