Bầu là cây dây leo thuộc họ Cucurbitaceae, được trồng để ăn quả. Quả bầu ban đầu dùng để lưu trữ nước rồi về sau được dùng như một loại rau. Cây bầu ưa vùng đất cao ráo, quả bầu nếu thu hoạch khi còn non thì vỏ mềm và hạt nhỏ nhưng để đến khi già mới hái thì xơ và có vị chua.
Quả bầu lành tính, vị ngọt, có công dụng trừ ngứa, lợi tiểu, giải độc và giải nhiệt. Ngoài ra đây còn là một loại rau ăn quả có hàm lượng dinh dưỡng rất cao. Trong 100g quả bầu chứa: 95% nước, 21% calcium, 25% phosphor, 2.9% glucid, 1% cellulose, 0.2 mg sắt, 0.5% protid; cùng các loại vitamin như: 0.03 mg B2, 0.02 mg caroten, 12 mg C, 0.40 mg PP và 0.02 mg B1. Đặc biệt, quả bầu chứa tới hơn 90% nước nên đủ khả năng để đáp ứng đầy đủ lượng nước cần có cho cơ thể.
Mỗi bộ phận của quả bầu đều có những công dụng riêng cho sức khỏe con người, như:
- Phần vỏ: vị ngọt, tính bình có công dụng lợi tiểu, chữa chướng bụng và phù thũng.
- Phần hạt và ruột: vừa giàu vitamin và dưỡng chất vừa có tác dụng trị giun và chứng đau đầu. Nếu bị viêm hay tụt lợi có thể đun hạt bầu lấy nước súc miệng sẽ thấy cải thiện rõ rệt.
Bầu có những tác dụng gì cho sức khỏe
Ổn định huyết áp
Nhờ dồi dào flavonoid - dưỡng chất giúp nâng cao khả năng giãn nở của các mạch máu trong cơ thể, trái bầu có lợi ích ổn định huyết áp. Nhiều nghiên cứu chứng tỏ thường xuyên tiêu thụ flavonoid giúp làm giảm nguy cơ mắc các rối loạn do thoái hóa thần kinh, bệnh tim mạch cũng như ung thư.
Kiểm soát nồng độ đường huyết. Bầu là loại thuốc giảm nồng độ đường huyết, nên cũng có tác dụng kiểm soát bệnh tiểu đường. Uống nước sắc từ vỏ bầu với liều lượng 1 ly/ngày trong 3 ngày được cho là sẽ giúp kiểm soát bệnh tiểu đường.
Chống lão hóa
Hợp chất terpenoid trong trái bầu là chất chống ôxy hóa thực vật vốn chịu trách nhiệm tăng cường sức khỏe tổng thể.
Hỗ trợ giảm cân, tăng cường hệ miễn dịch
Hoạt chất sinh học saponin trong trái bầu giúp kiểm soát trọng lượng cơ thể, bằng cách ngăn chặn cảm giác thèm ăn cũng như ức chế sự hình thành mô mỡ. Saponin còn có công dụng tăng cường hệ miễn dịch.
Hỗ trợ tiêu hóa, giảm táo bón
Công dụng hỗ trợ tiêu hóa của trái bầu là nhờ vào đặc tính gây nôn cũng như các đặc tính xổ hoặc nhuận tràng của nó. Nước sắc từ hạt bầu cũng giúp giảm táo bón nhanh chóng và hiệu quả.
Chữa các bệnh về da
Trong y học dân gian ở nhiều quốc gia, người dân địa phương sử dụng bầu để chữa nhiều bệnh lý về da. Đơn cử, bầu cho kết quả điều trị hiệu quả đối với các vết loét da. Nước sắc từ lá bầu cũng giúp chữa trị tốt bệnh vàng da.
Phòng ngừa tổn thương gan
Bầu có hiệu ứng bảo vệ gan, nước sắc từ phần vỏ non của bầu có thể giúp kiểm soát chứng tăng urê-huyết.
Cải thiện sức khỏe hô hấp
Thịt trái bầu nổi tiếng là giúp tăng cường sức khỏe hô hấp và có hiệu quả chống hen suyễn, ho và các rối loạn do cuống phổi khác.
Những ai không nên ăn bầu?
Ăn Bầu có thể gây ngộ độc cucurbitacin
Nếu bạn là người trồng bầu và thường xuyên ăn bầu thì chắc hẳn đã không ít lần ăn phải mướp đắng. Có thể là trái chỉ đắng một phần, hoặc trái đắng hoàn toàn. Thông thường, khi thấy bí có vị đắng, người ta thường vứt bỏ phần đắng và chỉ ăn phần không đắng. Nếu cố ăn phần đắng này và ăn nhiều sẽ rất dễ gây ngộ độc cucurbitacin. Trường hợp nhẹ cơ thể sẽ tự đào thải cucurbitacin, trường hợp nặng hơn bạn có thể buồn nôn và đau bụng. Tại Ấn Độ, đã có trường hợp tử vong do ngộ độc cucurbitacin do uống nước ép từ quả bầu. Sau sự cố này, đã có nhiều khuyến cáo về cách pha nước ép Bầu, nên nếm thử nước ép trước khi thêm đường để đảm bảo Bầu không bị đắng.
Ăn Bầu không tốt cho người bị cảm mạo, cảm lạnh
Theo y học cổ truyền, Bầu là loại quả có vị hơi nhạt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, nhuận phổi, trừ ngứa. Quả Bầu được dùng trong y học để chữa các chứng như trướng bụng, phù thũng, tiểu tiện ít, nóng phổi, ho… Vì Bầu có tính mát nên những người bị lạnh bụng hay cảm mạo phong hàn không nên ăn quả Bầu. không tốt cho sức khỏe của bạn.
Phù chân không nên ăn Bầu
Một lưu ý khác theo y học cổ truyền là không nên ăn khi bị sưng ống chân. Việc ăn uống khi mang thai sẽ khiến bệnh lâu lành hơn bình thường. Mặc dù y học hiện đại không chú ý đến vấn đề này, nhưng nếu bạn tin vào y học cổ truyền, tốt hơn hết là nên tránh mang thai khi bị đau ống chân.
Như vậy với những tác hại của Bầu có thể thấy hầu như ai cũng có thể ăn được Bầu. Tuy nhiên, tuyệt đối không nên ăn mướp đắng vì sẽ gây ngộ độc cucurbitacin. Nếu đang chế biến các món ăn từ Bầu mà đang nếm Bầu thì không nên ăn, nếu đang ép Bầu thì nên nếm thử nước Bầu trước để đảm bảo Bầu không bị đắng rồi mới cho đường vào.
