Truyền thống đặt tên con của người Việt từ thời xa xưa đã mang đậm dấu ấn văn hóa, trong đó có việc sử dụng các từ đệm như “Văn” cho con trai và “Thị” cho con gái.
Đệm "Văn" cho tên con trai
Đối với con trai, người xưa coi trọng việc học hành và kiến thức, nên thường chọn từ “Văn” - tượng trưng cho văn chương và học thuật - để đặt tên. Câu “nhất nam viết hữu thập nữ viết vô” phản ánh quan niệm rằng một người con trai còn quý giá hơn mười người con gái. Đặt tên “Văn” cho con trai cũng là cách cha mẹ hiện thực hoá ước mơ về sự thành công trong công danh và khoa cử của con.
Theo thời gian, việc sử dụng “Văn” trong tên con trai không chỉ phản ánh ước mơ của cha mẹ, mà còn trở thành một phần của tâm thức người Việt. Ngày nay, công thức đặt tên (Họ) + Văn + (Tên) vẫn được nhiều gia đình Việt Nam lựa chọn để tưởng nhớ cội nguồn và di sản văn hóa của tổ tiên.
Tên con gái thường đệm "Thị"
Đối với nữ, trong tên thường có chữ "Thị" nhằm để phân biệt với đàn ông. Thực tế, chữ 'thị" bắt buồn từ phương Bắc, trải qua hơn ngàn năm đô hộ, chữ "thị" dần xuất hiện nhiều trong dân gian Việt Nam. "Thị" là một từ Việt gốc Hán có ý ám chỉ phụ nữ. Trong tuyển "Từ nguyên từ điển" có câu "Phu nhân xưng thị" (đàn bà gọi là thị). Chữ "thị" thường xuất hiện phía sau họ của một người, ví dụ như Dương thị, Lưu thị, Trần thị... mang nghĩa là "vợ của người họ Dương", "vợ của người họ Lưu", "vợ của người họ Trần'...
Trong truyền thống đặt tên của Việt Nam, từ "thị" thường được hiểu nhầm là chỉ liên quan đến phụ nữ và được sử dụng khi đặt tên cho con gái. Từ thế kỷ 15, "thị" xuất hiện phổ biến trong tên phụ nữ theo công thức (Họ) + Thị + (Tên). Thực tế, "thị" ban đầu được dùng để chỉ người con gái đã trưởng thành, thường là đã kết hôn.
Ngày nay, với sự lan tỏa của văn hoá quốc tế và sự phát triển của Internet, người Việt có nhiều lựa chọn khi đặt tên cho con. Dần dần, từ đệm "Văn" và "Thị" ít được sử dụng trong tên của thế hệ trẻ. Tuy nhiên, việc sử dụng những từ này vẫn là một phần của nét văn hoá dân gian độc đáo của người Việt từ xưa tới nay.
