Từ xa xưa, cổ nhân đã rút ra nhiều kinh nghiệm và truyền đạt lại cho thế hệ sau qua những áng văn thơ, ca dao, tục ngữ và cả những câu văn vần. Nỗi sợ của người xưa được đúc kết qua câu nói: "Đàn ông sợ tháng Tám, đàn bà sợ tháng Chạp". Vậy cổ nhân muốn truyền đạt thông điệp gì trong câu nói này?
“Đàn ông sợ tháng Tám”
Tháng 8 là tháng thu hoạch, tháng của vụ mùa quan trọng trong năm. Không như thời hiện đại bây giờ, công nghệ phát triển, có rất nhiều loại máy móc giúp thu hoạch mùa màng. Vào thời cổ đại, tất cả các công việc đồng áng cần sức khoẻ này đều được thực hiện bởi những người đàn ông trong gia đình.
Tháng 8 là tháng thu hoạch, nhưng cũng là tháng nóng nhất trong năm. Mặc dù đã là mùa thu nhưng thời gian còn lại rất nóng, đặc biệt là vào buổi trưa, khi mặt trời như thiêu đốt mặt đất. Thời điểm này là lúc lúa chín rộ nên người dân tất bật đổ xô đi lấy lúa kẻo lúa chín quá nhanh bị thất thoát. Những nhiệm vụ thể chất này không thể hoàn thành trong một hoặc hai ngày, vì vậy những người đàn ông bận rộn với công việc đồng áng trong giai đoạn này sẽ đặc biệt vất vả.
Tuy nhiên, câu nói “Đàn ông sợ tháng Tám” không có nghĩa là những người đàn ông này lười biếng, sợ phải lao động vất vả. Câu nói này không hiểu theo nghĩa đen mà nên ngẫm nghĩ theo nghĩa sâu xa hơn. Đây chính là phép hoán dụ cho lòng tin, sự chờ đợi, có phần hồi hộp và lo lắng cho khoảng thời gian quan trọng nhất trong năm, thể hiện ước mơ về một mùa màng bội thu.
“Đàn bà sợ tháng Chạp”
Tháng Chạp chính là tháng 12 âm lịch, tháng cuối cùng của một năm. Tháng 12 âm lịch là tháng có nhiều không khí lễ hội nhất. Mọi người đang chuẩn bị cho một năm sắp tới với tâm thế và một diện mạo mới.
Tương tự như vậy, đó cũng là tháng có nhiều phong tục nhất. Trong xã hội cổ đại, đàn ông sắm vai trụ cột gia đình, ra ngoài kiếm tiền và làm việc đồng áng; còn phụ nữ đảm trách việc nhà, lo cơm nước, giặt giũ và nuôi dạy con cái. Người ta nói, tháng 12 âm lịch là khoảng thời gian bận rộn nhất trong một năm đối với người phụ nữ.
Như chúng ta đã biết, Tết Nguyên Đán có ý nghĩa vô cùng quan trọng vì đây là ngày đoàn tụ gia đình. Gần đến cuối tháng 12 âm lịch, phụ nữ đương nhiên có rất nhiều việc phải làm. Họ cần mua đồ dùng cho năm mới, chuẩn bị đồ ăn cho lễ hội mùa xuân và sắp xếp đồ cúng tế tổ tiên. Đồng thời, họ cũng chịu trách nhiệm dọn dẹp cả nhà, mua quần áo và giày dép mới cho cả nhà…. Đàn ông không thể làm những công việc tỉ mỉ này và phụ nữ thường làm ở nhà. So với nam giới, phụ nữ bận rộn hơn trong tháng 12 âm lịch.
Sự thâm ý sâu xa của câu tục ngữ này không dừng lại ở đó. “Đàn bà sợ tháng Chạp” cũng phản ánh một số đặc điểm tâm sinh lý cơ bản của phụ nữ. Thời tiết mùa đông khắc nghiệt rất lạnh. Hầu hết phụ nữ sợ lạnh là do cơ chế cơ thể dễ gây ra hàng loạt vấn đề về thể chất như tay chân lạnh. Lúc bình thường có thể đỡ hơn, nhưng vào mùa đông lạnh giá, chứng lạnh tay chân của chị em thể hiện rõ hơn. Nhiệt độ cơ thể của họ không cao bằng nam giới và khả năng chống lạnh của họ không tốt bằng nam giới. Tuy nhiên, điều này cũng phản ánh chính xác những phẩm chất tuyệt vời của người phụ nữ cổ đại là cần cù, giản dị, chân thành và nhân hậu.
Ngoài những nguyên nhân tự nhiên nêu trên, còn có câu “nam sợ tháng 8, nữ sợ tháng 12 âm lịch” liên quan đến tướng số. Tháng 8 là thời điểm nóng nhất, nếu sinh con trai vào giờ này có nghĩa là sinh không đúng thời điểm. Tương tự như vậy, nếu một cô gái được sinh ra vào tháng 12 âm lịch, điều đó cũng có nghĩa là cô ấy được sinh ra không hợp thời.
Theo quan niệm của người xưa, những người sinh không hợp mùa sinh thì con đường cuộc sống trong tương lai sẽ không bằng phẳng, sẽ có những thăng trầm khó khăn trong cuộc sống. Mặc dù có những điều mê tín nhất định, nhưng nó cũng phản ánh tư tưởng “ôn hòa” của người xưa, rằng vạn vật đều theo đuổi sự cân bằng của âm dương.
