Trong các loại cúng phẩm thì gà cúng là phổ biến nhất và đặc trưng nổi bật nhất của người Việt. Những ngày lễ đặc biệt thì càng không thiếu gà luộc nguyên con trên mâm cúng. Ngoại trừ thờ Phật, còn ban gia tiên và thần linh thường có gà.
Gà cúng thường là gà trống nguyên con. Gà trống biểu trưng cho người quân tử và có đủ đặc tính văn võ trí dũng nhân. Cũng chính vì cúng gà thường cúng nguyên con nên mới có chuyện thắc mắc nên đặt quay ra hay quay vào.
Để hiểu gà nên quay ra hay quay vào thì cần hiểu vai trò của gà trong mâm cỗ cúng. Gà trống trong văn hóa dân gian là sự kết nối với thần linh và gọi mặt trời. Khi gà cất tiếng gáy thì mặt trời dần thức dậy. Bởi thế khi cúng với ý nghĩa gọi mặt trời, thì gà nên quay về hướng mặt trời mọc,còn khi đặt trên ban thờ thì gà nên chầu về bát hương để kết nối thần linh gia tiên.
Gà cúng là loại cúng phẩm phổ biến trong tâm linh thờ cúng của người Việt
Bởi thế gà cúng khi cúng ngoài trời, đặc biệt cúng giao thừa mùng một, cúng khai trương thì nên hướng gà ra ngoài quay về phía mặt trời không hướng về phía người cúng. Còn khi đặt gà cúng trên ban thờ thần linh và gia tiên thì nên đặt hướng vào bát hương tư thế gà chầu.
Trên thực tế nhiều người cho rằng gà quay vào bát hương thì phao câu quay ra nhìn không thẩm mỹ, nhất là khi gà ngậm hoa hồng thì quay ra ngoài hướng về phía người cúng mới đẹp. Thế nhưng trong tâm linh thờ cúng thì người cúng thể hiện lòng thành với tổ tiên thần linh chứ không phải đồ cúng hướng về chính mình. Theo phong thủy thì gà nên đặt quay vào ban thờ, nghĩa là con gà biết kêu, biết gáy, đang chầu, thể hiện sự tôn kính thần linh, gia tiên, gà quay ra tức là gà không chịu chầu, thể hiện sự bất kính, ngang ngược. Do đó vừa thẩm mỹ vừa đúng ý nghĩa thì khi đặt gà trên ban thờ có thể đặt chếch hướng đầu gà vào bát hương còn phao câu gà chếch chéo so với người cúng, còn khi dâng cúng ngoài trời thì gà hướng về phía mặt trời.
Khi đặt gà cúng trên ban thờ nên hướng gà chầu về phía bát hương
Lưu ý khi chọn gà cúng
Dân gian cho rằng gà cúng nên chọn gà trống tơ không phải trống thiến, cũng chưa đạp mái để thể hiện sự thanh khiết. Khi gà cúng nguyên con thường chọn gà trống ít khi chọn gà mái, nhất là dịp đặc biệt. Còn trong những ngày tuần rằm thông thường thì ngày nay nhiều người chọn gà mái, và trong những dịp đặc biệt cúng cầu con cái thì gà mái được lựa chọn để cầu mong sự sinh sôi đông đúc.
Gà nên chọn loại vừa phải tránh loại gà già. Chọn gà cúng cần chú ý gà ngon, khỏe mạnh, lông mượt, mỏ không bị chảy nước, mào đỏ tươi đó là gà ngon.
Khi làm gà cúng không nên cắt rời chân và nên uốn chân vào trong và mổ moi tránh mổ phanh để gà đẹp hơn. Ngày nay đã có dịch vụ mổ gà chuyên nghiệp và cột thắt thành gà cánh tiên nên nhiều người không còn phải lo lắng về điều này nữa.
Gà cúng khi luộc nhớ luộc nồi rộng, ngập nước, đun sôi nước, thả gà vào và đun sôi lại rồi để lửa liu riu. Điều đó giúp cho gà không bị rách ra, gà đẹp không loang màu. Gà cúng thì nên để lại cả bộ nội tạng trong đĩa cúng, tránh thiếu xót.
*Thông tin mang tính tham khảo chiêm nghiệm.
