Gà cúng là một lễ vật phổ biến trong các mâm cúng của các gia đình, đặc biệt những ngày lễ, tuần rằm quan trọng. Có những gia đình cứ mùng một, tuần rằm và bất kể ngày lễ nào cũng có gà trên ban thờ hoặc ban thần linh. Thế nên có những người chỉ làm nghề chuyên phục vụ gà cúng cho những ngày lễ tết và tuần rằm. Điều đó cho thấy gà cúng xuất hiện quen thuộc như thế nào trong đời sống tâm linh người Việt.
Gà phải là gà trống?
Đi mua gà cúng ngay này thường sẽ là gà trống mà phải là trống tơ tức gà trống chưa đạp mái. Đó là vì quan niệm gà trống chưa đạp mái phải tinh khiết và để thể hiện sự tôn kính, lễ vật sạch sẽ. Người ta kiêng thắp hương gà mái. Có lẽ vì xuất phát từ quan điểm gà trống "sạch" hơn gà mái. Hơn nữa gà mái nếu chưa đẻ thì gà kém ngon, gà non, mà đẻ rồi thì lại không còn 'sạch sẽ".
Trước đây khi kinh tế khó khăn, người ta thắp hương gà mái nhưng phải chặt ra đĩa chứ sẽ không bày cả con gà mái trên ban thờ vì cho rằng bày cả phao câu gà mái là vô lễ, không linh thiêng.
Bây giờ khi đời sống khá giả hơn nên ai cũng mua cả con gà trống đặt lên thắp hương và sẽ chọn gà trống thiến, trống le.
Gà quay ra hay quay vào?
Theo một số quan niệm dân gian thì gà quay ra quay vào không quan trọng. Gà quay ra thì nhìn mâm cúng, ban thờ cúng lễ trông đẹp. Thời xa xưa chỉ thờ miếng gà cũng được nên việc quay ra quay vào không quan trọng. Đó là quan niệm của dân gian.
Nhưng theo quan niệm phong thủy thì gà nên đặt quay vào ban thờ, nghĩa là con gà biết kêu, biết gáy, đang chầu, thể hiện sự tôn kính thần linh, gia tiên. Trong khi gà quay ra tức là gà không chịu chầu, thể hiện sự bất kính, ngang ngược. Việc quay ra nhìn thẩm mỹ sẽ đẹp hơn nhưng xét về tâm linh, chúng ta đặt gà lên thờ là dâng lễ, thì phải hướng về tổ tiên thần linh, chứ quay ra đẹp cho người còn sống thì đâu có ý nghĩa.
Trong quan niệm xa xưa của người Việt, gà trống như cầu nối giữa thế giới con người với thế giới thần linh. Bởi thế nếu gà đặt quay ra thì không còn đảm bảo ý nghĩa kết nối nữa. Do đó đặt gà cúng quay về phía bát hương, để thay gia chủ gửi lời khấn nguyện đến gia tiên, thần linh mới linh nghiệm.
Lưu ý khi chọn gà trống cúng
Gà cúng nên chọn con gà trống vừa phải, tránh gà cựa dài chứng tỏ cựa già. Khi đi bắt gà trống nên xem lông mượt, mỏ không bị chảy nước, mào đỏ tươi đó là gà ngon.
Khi làm gà cúng không nên cắt rời chân và nên uốn chân vào trong và mổ moi tránh mổ phanh. Ngày nay đã có dịch vụ mổ gà chuyên nghiệp và cột thắt thành gà cánh tiên nên nhiều người không còn phải lo lắng về điều này nữa.
Gà cúng khi luộc nhớ luộc nồi rộng, ngập nước, đun sôi nước, thả gà vào và đun sôi lại rồi để lửa liu riu. Điều đó giúp cho gà không bị rách ra, gà đẹp không loang màu. Gà cúng thì nên để lại cả bộ nội tạng trong đĩa cúng, tránh thiếu xót.
*Thông tin mang tính tham khảo chiêm nghiệm.
