Phụ nữ thời xưa không được tự quyền quyết định số phận của mình. Phụ nữ Trung Quốc thời xưa phải tuân thủ Tam tòng: “Tại gia tòng phụ. Xuất giá tòng phu. Phu tử tòng tử”. Có nghĩa là “Ở nhà phải nghe theo lời cha, lấy chồng phải theo chồng, chồng chết phải theo con trai”.
Trong mắt nhiều người, những phụ nữ được tuyển chọn vào cung thường được cho là sẽ có một cuộc sống tốt đẹp và vị thế cao quý hơn. Chỉ cần bước chân vào hàng ngũ của "ba nghìn giai lệ", họ đã bắt đầu hành trình "thay đổi vận mệnh" của mình. Để tiếp tục tiến xa hơn, họ cần phải không ngừng cố gắng để giành được sự ưu ái.
“Ba nghìn giai lệ” là một hình ảnh ước lệ để chỉ chốn hậu cung vô vàn mỹ nhân của bậc quân vương.
Hậu cung dùng để chỉ nơi sinh sống của các phi tần của hoàng đế. Trong lịch sử, người ta dùng thuật ngữ “hậu cung ba nghìn giai lệ” để mô tả số lượng phi tần của các hoàng đế phong kiến.
Mặc dù hoàng đế có thể tuỳ ý sủng ái các cung nữ nhưng thực tế có rất ít người có thể được hoàng đế sủng ái và phong làm thê thiếp. Một vấn đề nữa là khi chốn hậu cung ngày càng nhiều nữ nhân, làm thế nào để những người mới được hoàng đế sủng hạnh? Chính những hoàng đế đã đưa ra cách lựa chọn vô cùng độc đáo.
Cách thứ nhất: Xe cừu chọn người
Hoàng đế Tư Mã Viêm của triều Tấn, người chủ nhân của một hậu cung với hàng nghìn phụ nữ tuyệt sắc, thường xuyên phải đau đầu lựa chọn mỹ nhân để sủng ái bởi số lượng quá lớn.
Tư Mã Viêm, vị hoàng đế được ca ngợi là người có trí tuệ hơn người, đã nghĩ ra một cách thức độc đáo để giải quyết vấn đề này: Ông cho chế tạo một chiếc xe do đàn cừu kéo, và ông sẽ ngồi trên chiếc xe ấy để đi qua các cung điện. Nơi nào đàn cừu dừng lại, ông sẽ chọn nơi đó để nghỉ ngơi và tận hưởng.
Một nữ nhân trong cung, sau khi biết được phương pháp lựa chọn của hoàng đế, đã nhanh trí đặt một cành tre ướp muối trước cửa phòng mình. Các con cừu, mê mẩn vị lá tre muối, sẽ lập tức lao tới nơi có cành tre. Thế là, chiếc xe dừng lại ngay trước cửa cung của nàng.
Như vậy, để chiếm được ân sủng của hoàng đế, không chỉ cần nhan sắc hay tài năng, mà các cung nữ còn phải thêm phần thông minh và khéo léo trong cách hành xử.
Cách thứ hai, thứ ba: Tung xúc xắc, thả bướm
Bên cạnh cách chọn người của Tư Mã Viêm còn có nhiều phương pháp độc đáo khác được các hoàng đế áp dụng để chọn người sủng ái.
Theo những ghi chép trong "Tân Đường thư," hậu cung của Đường Huyền Tông, tức Lý Long Cơ, từng có hơn 40.000 cung nữ. Với một dàn hậu cung khổng lồ như vậy, Đường Huyền Tông đã phải sáng tạo ra cách thức riêng để chọn lựa người được sủng hạnh. Một trong những phương pháp đó là trò chơi xúc xắc. Mỗi ngày, hoàng đế sẽ gọi một nhóm phi tần, và họ sẽ chơi xúc xắc để xác định ai sẽ có cơ hội phục vụ ông vào ban đêm.
Người ta ví xúc xắc như một bài mai.
Một phương pháp khác được Đường Huyền Tông sử dụng là "bói bướm". Các cung nữ sẽ trồng hoa trước cửa phòng của mình, và hoàng đế sẽ thả một con bướm. Con bướm đậu trước cửa của cung nữ nào thì đó là người sẽ được vua chọn để qua đêm cùng. Cách này tương tự như cách "Xe cừu chọn người" của Hoàng đế Tư Mã Viêm.
Dù có hậu cung rộng lớn với hàng vạn người, và dù có sử dụng xúc xắc hay bướm để quyết định ai sẽ được sủng ái, vẫn có thể chỉ có một người thực sự chiếm được trái tim của hoàng đế. Trong trường hợp của Đường Huyền Tông, đó là Dương Quý Phi. Như Bạch Cư Dị đã viết trong "Trường hận ca": "Hậu cung ba nghìn giai lệ - Ba nghìn đó chỉ trao yêu thương cho mình nàng".
Tuy nhiên, việc được hoàng đế chú ý và yêu thương tận tâm cũng giống như một con dao hai lưỡi. Quân vương, người có quyền quyết định số phận, có thể trân trọng một nữ nhân như bảo vật nhưng cũng có thể từ bỏ họ bất cứ lúc nào. "Gần vua như gần cọp", chỉ một hành động hay lời nói không vừa lòng hoàng đế cũng có thể dẫn đến cái chết.
