Phương thức lây nhiễm và dấu hiệu nhận biết
 |
| Ấu trùng có thể tồn tại trong cơ thể trong nhiều tuần, có khi nhiều tháng. |
Một số ấu trùng của các loại giun ký sinh ở động vật tình cờ có thể chui qua da hoặc theo thức ăn... lạc vào cơ thể người (người không phải là vật chủ chính của các loại giun này). Ở cơ thể người, chúng không phát triển thành giun trưởng thành mà chỉ tồn tại dưới dạng ấu trùng, gây nên hội chứng ấu trùng di chuyển (Larva migrans); có biểu hiện lâm sàng đa dạng, khác nhau.
Ấu trùng chui qua da, thường ở vùng da tay, da chân... Do đi lạc vật chủ nên ấu trùng không có men phân hủy thành mạch máu của người nên chúng không thể xâm nhập vào máu, chu du khắp nơi trong cơ thể như các loại ấu trùng giun khác ký sinh ở người; vì vậy nó chỉ di chuyển ở mô dưới da.
Triệu chứng lâm sàng được phát hiện tại chỗ nơi ấu trùng xâm nhập với vết sẩn đỏ, ngứa, sau đó thành mọng nước và phát triển ra chung quanh thành một hoặc nhiều đường ngoằn ngoèo, gồ cao biểu hiện dấu hiệu của đoạn đường ấu trùng đã di chuyển. Người bệnh bị ngứa, gãi và có thể bị nhiễm trùng, hóa mủ...
Ấu trùng có thể tồn tại trong cơ thể trong nhiều tuần, có khi nhiều tháng. Một số trường hợp, ấu trùng có thể thoát vào thành mạch máu, lên phổi, gây nên hội chứng Loeffler. Cơ thể sẽ có những phản ứng đối với ấu trùng giun tùy thuộc vào số lượng ấu trùng bị nhiễm nhiều hay ít và sự đáp ứng của từng cơ thể con người.
Sán lá gan làm tổ trong "của quý’
Bác sĩ (BS) của Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng T.Ư không tin vào mắt mình khi phát hiện trên "của quý" của một bệnh nhân (BN) nam, 42 tuổi ở Hà Nội có một con sán lá gan. Người đàn ông này bỗng xuất hiện khối u nhỏ ở “của quý”, vợ tưởng chồng bị lậu đã đến BV Phụ sản T.Ư khám và điều trị thuốc nhưng không khỏi. Sau đó, đi khám tại phòng khám tư thì BN được chẩn đoán u nang và chỉ định cắt đốt điện. Sau điều trị vẫn thấy ngứa, vướng, thành dương vật nổi cộm cứng dưới da.
Một người bạn mách nên đến khám tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng T.Ư vì nghi có con gì ký sinh trong đó. Tại đây, các BS phát hiện có một vật dài 2cm, nhỏ mỏng dưới da ở gần bao quy đầu và chẩn đoán theo dõi ký sinh trùng dưới da. Sau đó, BN đã được phẫu thuật cắt khối u. Phẫu tích khối u thấy có một ký sinh trùng dài khoảng 2cm dẹt, đường kính 1mm màu vàng trong, phần đầu cắm chặt vào vật hang. Mẫu vật được xác định là con sán dẹt có hình lá, màu hồng nhạt, hơi khô cứng, kích thước 18mm x 1mm x 5mm, hình thể là sán lá gan nhỏ.
Đây là một loài sán lá gan nhỏ gây bệnh trên người hay gặp ở những người có thói quen ăn gỏi cá sống. Bình thường, bệnh hay gây tổn thương vùng gan và có thể gây ung thư gan. Song với trường hợp người đàn ông này, sau khi ăn cá sống, sán lá gan vào cơ thể qua đường tiêu hóa và chu du xuống làm tổ ở "của quý". Đây là một ca bệnh rất hy hữu.
Giun đũa chó ẩn nấp trong não
BV Nhiệt đới T.Ư mới tiếp nhận một trường hợp bệnh nhi bị viêm não do ấu trùng giun từ món nem chua. Theo người nhà BN, sau nhiều ngày sốt, buồn nôn, đau đầu, bệnh nhân rơi vào trạng thái lơ mơ. BV tỉnh nghi ngờ bị viêm não nên đưa BN ra tuyến trung ương. Sau khi tiến hành các xét nghiệm, bác sĩ (BS) cho biết BN bị viêm não do giun đũa chó. Người nhà của bệnh nhi mới nhớ ra trước khi bị ốm, BN có ăn nem chua với rau sống. BS nghi ngờ ấu trùng của giun đũa chó có trong các thức ăn chưa được nấu chín đã theo đường ăn uống chui vào cơ thể rồi di trú ở não.
Thông thường, giun đũa chó sống ký sinh và phát triển trong ruột chó, mèo. Trứng theo phân ra ngoài, người nuốt phải trứng do vuốt ve hay ôm chó, mèo hoặc chó, mèo phóng uế bừa bãi làm phát tán trứng trong môi trường. Khi vào cơ thể người, ấu trùng giun theo đường máu chu du đến khắp nơi như não, mắt, gan, phổi… và gây bệnh. Thói quen ăn rau sống với các thực phẩm chưa nấu chín như nem chua, chạo, tiết canh… là cơ hội cho các ấu trùng tấn công vào cơ thể người.
Giun bò loằng ngoằng dưới da
 |
| Kinh hoàng ấu trùng của giun làm tổ trong cơ thể người. |
Các BS BV Da liễu T.Ư gần đây cũng tiếp nhận nhiều BN vào viện khi thấy xuất hiện các đường gân lạ nổi lên ở cổ tay, cổ chân, lưng, bụng cùng với triệu chứng ngứa ngáy. Các BN khi đến khám BS đều rất hoảng hốt vì thấy có các hình lạ trên da và có thể thay đổi hình dáng lúc thẳng, lúc cong. BS khám và kết luận các BN đó bị chứng bệnh giun xoắn, một loại ấu trùng chui vào da qua vết thương hở.
Theo BS BV Da liễu Trung ương, những năm trở lại đây, nhiều BN ở Hà Nội bị ấu trùng di chuyển dưới da. Có BN bị ấu trùng tấn công lên môi khiến môi sưng vù với những vết gờ thay đổi hình thù liên tục. Ấu trùng thường có trong phân chó, mèo, khi chất thải này ra ngoài môi trường, ấu trùng không chết mà lan tỏa trong đất. Nếu gặp người có da tay, da chân bị thương, chúng sẽ tự chui vào. Vùng dễ bị nhiễm ấu trùng nhất là bàn chân, bàn tay, vùng da dưới chân hoặc mông nếu có tiếp xúc trực tiếp với vùng đất ẩm.
