Việt Nam nổi tiếng với nhiều loại quả có tên gọi độc đáo, được xem là "thần dược" có khả năng chữa trị nhiều loại bệnh. Một trong những loại quả đáng chú ý là quả dành dành. Quả dành dành, còn được gọi là chi tử hay sơn chi tử, thuộc họ cà phê Rubiaceae, với tên khoa học là Gardenia jasminoides Ellis.
Cây dành dành là loại cây nhỏ, thân thẳng, cao khoảng 1 - 1,5 mét, phát triển quanh năm. Lá của cây mọc đối xứng, mặt trên có màu xanh đậm và bóng. Hoa dành dành mọc đơn lẻ, có màu trắng và tỏa hương thơm dễ chịu. Đặc biệt, quả dành dành có hình chén với 6 - 9 góc, chứa 2 - 5 ngăn, khi chín có màu vàng đỏ, nhiều hạt, mùi thơm và vị đắng. Quả dành dành thường được sử dụng nhiều trong y học cổ truyền để chế biến thảo dược.
Theo Đông y, quả dành dành có vị đắng, tính hàn, tác động vào ba kinh tâm, phế và tam tiêu, giúp thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu và cầm máu. Dân gian thường sử dụng cây và quả dành dành để hỗ trợ điều trị các chứng bệnh như sốt, bồn chồn, khó ngủ, khát nước, đau họng, mắt đỏ, da vàng, tiểu tiện khó khăn, lỵ ra máu và tiểu tiện ra máu.
Theo y học hiện đại, quả dành dành chứa nhiều hoạt chất có lợi như Geniposide, gardenoside, scandosid methyl ester, ethanol và gacdenin. Vỏ quả chứa nhiều acid ursolic, lá có iridoid cerbinal, hoa có tinh dầu, acid gardenic và gardenolic. Trong chiết xuất từ quả dành dành còn có tanin, pectin và genipin.
Nhờ vào thành phần phong phú này, cây và quả dành dành mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe con người.
Theo y học hiện đại, quả dành dành chứa nhiều hoạt chất có lợi như Geniposide, gardenoside, scandosid methyl ester, ethanol và gacdenin
Hạ đường huyết
Các chuyên gia y học đã phát hiện ra rằng quả dành dành, một loại thảo dược quý, chứa nhiều thành phần có lợi cho người mắc bệnh tiểu đường. Chiết xuất từ quả dành dành không chỉ giúp điều hòa mức lipid bất thường mà còn có khả năng cải thiện dung nạp glucose và điều tiết lượng insulin ở bệnh nhân tiểu đường.
Đặc biệt, hai thành phần quan trọng trong quả dành dành là geniposide và các dẫn xuất của nó có tác dụng mạnh mẽ trong việc hạ đường huyết. Những chất này giúp giảm tình trạng dung nạp glucose bất thường và tăng cường mức insulin trong máu, một cơ chế thường gặp ở bệnh nhân đái tháo đường type 2.
Với những lợi ích vượt trội này, quả dành dành đã trở thành một lựa chọn thảo dược đáng tin cậy hỗ trợ quản lý và điều trị bệnh tiểu đường, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Tốt cho thận
Theo cả Đông y lẫn y học hiện đại, quả dành dành không chỉ có tác dụng hạ đường huyết mà còn nổi bật trong việc cải thiện chức năng thận và bổ thận.
Trong Đông y, cây và quả dành dành được biết đến với vị đắng, tính hàn, thường được sử dụng để điều trị các bệnh liên quan đến thận. Chúng có khả năng tăng cường hệ miễn dịch của thận, hỗ trợ điều hòa huyết áp và cải thiện lưu thông máu. Đặc biệt, quả dành dành được dùng để cải thiện các triệu chứng suy giảm chức năng thận.
Ngoài ra, các nhà khoa học đã phát hiện ra nhiều hoạt chất quý trong quả dành dành, trong đó nổi bật là crocin. Hoạt chất này đã được chứng minh có tác dụng bổ thận và hỗ trợ hiệu quả trong việc điều trị suy thận.
Nhờ những công dụng vượt trội này, quả dành dành đã trở thành một giải pháp thảo dược hữu hiệu giúp cải thiện và duy trì sức khỏe thận, mang lại lợi ích lâu dài cho người sử dụng.
Trong Đông y, cây và quả dành dành được biết đến với vị đắng, tính hàn, thường được sử dụng để điều trị các bệnh liên quan đến thận
Chống ung thư
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng quả dành dành có khả năng ngăn ngừa nguy cơ mắc ung thư, nhờ vào những thành phần đặc biệt trong chiết xuất của nó. Đáng chú ý, quả dành dành chứa một hợp chất quan trọng là ethanol, được chứng minh có tác dụng chống ung thư qua các thí nghiệm xét nghiệm màng chorioallantoic (CAM).
Nhờ vào khả năng này, quả dành dành không chỉ được biết đến như một loại thảo dược hữu ích cho sức khỏe tổng thể mà còn là một vũ khí tiềm năng trong cuộc chiến chống lại căn bệnh ung thư. Việc sử dụng chiết xuất từ quả dành dành có thể mang lại hy vọng mới trong việc phòng ngừa và điều trị ung thư, mở ra những triển vọng tích cực cho y học hiện đại.
Làm đẹp da
Quả dành dành không chỉ là một loại thảo dược quý mà còn là một sản phẩm chăm sóc da tuyệt vời. Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Journal of Biomedicine and Pharmacotherapy, tinh dầu từ quả dành dành có khả năng làm lành các tổn thương trên da, tăng cường độ ẩm và giảm viêm. Nhờ vào những đặc tính này, làn da của bạn sẽ trở nên mịn màng, chắc khỏe và được bảo vệ tốt hơn.
Chống viêm hiệu quả
Chiết xuất từ quả dành dành chứa các chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp ngăn ngừa sự hình thành của các gốc tự do, tiêu diệt nấm và vi khuẩn. Sử dụng chiết xuất này giúp cơ thể chống lại các mầm bệnh, đặc biệt hiệu quả trong việc ức chế trực khuẩn lỵ, tụ cầu vàng và khuẩn mủ xanh.
Chiết xuất từ quả dành dành chứa các chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp ngăn ngừa sự hình thành của các gốc tự do, tiêu diệt nấm và vi khuẩn
Hỗ trợ giảm cân
Trong quả dành dành có chứa genipin, một chất có khả năng thúc đẩy sản xuất các enzyme cần thiết cho quá trình tiêu hóa chất béo, hỗ trợ quá trình giảm cân. Ngoài ra, chiết xuất từ quả dành dành còn giúp quản lý mức lipid bất thường, cải thiện tình trạng rối loạn dung nạp glucose và mức insulin cao ở bệnh nhân tiểu đường. Đây là một giải pháp thiên nhiên hiệu quả cho những ai đang tìm kiếm sự hỗ trợ trong việc kiểm soát cân nặng và duy trì sức khỏe.
Hỗ trợ tiêu hoá
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng quả dành dành có khả năng điều trị và ngăn ngừa các vấn đề về tiêu hóa như đau dạ dày, trào ngược axit và loét dạ dày. Điều này đặc biệt hữu ích trong việc đối phó với vi khuẩn H. pylori – tác nhân gây ra nhiều vấn đề về dạ dày. Sự hiệu quả này đến từ hai thành phần mạnh mẽ trong quả dành dành là axit ursolic và genipin, đều có khả năng kháng nguyên, chống oxy hóa và trung hòa axit dạ dày.
Cải thiện trí nhớ
Chiết xuất từ cây dành dành cũng được chứng minh có khả năng cải thiện trí nhớ, đặc biệt đối với người già hoặc những người mắc bệnh Alzheimer. Hai hợp chất chính, geniposide và gardenoside, có tác dụng chế ngự các gen liên quan đến hệ miễn dịch trong não, chống viêm và giải quyết các cơ chế cơ bản gây suy giảm trí nhớ. Bên cạnh đó, cây dành dành còn giúp tăng cường khả năng tập trung, mang lại sự minh mẫn và tỉnh táo cho người sử dụng.
