Thiên lý là một loại cây thân thảo, dây leo, mảnh, không có tua cuốn. Hoa của cây thiên lý thường mọc thành chùm to dưới nách lá, mỗi bông hoa có 5 cánh mở rộng có màu xanh lục hoặc ngả vàng, có mùi thơm nhẹ đặc trưng so với các loại hoa khác. Thông thường hoa thiên lý được chế biến như một loại rau để ăn, dùng làm thuốc để điều trị một số vấn đề sức khỏe đang gặp phải nên chúng được xếp vào nhóm “dược thực lưỡng dụng”.
Trong Đông y, hoa thiên lý có vị ngọt, tính bình nên được coi là một vị thuốc an thần có tác dụng điều trị chứng mất ngủ, khó ngủ, ngủ không sâu giấc rất tốt. Khi sử dụng đúng cách loại hoa này còn có tác dụng giảm đau nhức xương khớp, sát trùng, kháng viêm, chống lở loét, giải độc, thanh nhiệt cho cơ thể, thanh tâm trừ phiền, được sử dụng trị liệu trong các chứng như viêm kết mạc cấp và viêm mạn, viêm giác mạc và mờ đục màng mắt, viêm kết mạc do sởi, hoa trị giun kim... Theo y học hiện đại, hoa thiên lý giàu chất xơ, chất đạm, vitamin C, chất béo, vitamin B1, vitami B2, vitamin B3, cùng vitamin PP, khoáng chất có lợi khác cho cơ thể như: sắt, kẽm, phốt pho, canxi,...
Khi sử dụng đúng cách, số lượng phù hợp hoa thiên lý sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như: an thần, trị mất ngủ, giúp ngủ sâu giấc, thanh nhiệt cơ thể, trị sôm sảy, bổ tâm, thận, trị chứng tiểu đêm, viêm đường tiết niệu. Đồng thời, lá của cây hoa thiên lý còn có tác dụng sát trùng, diệt khuẩn, chống viêm, trị mụn nhọt trên da cực tốt. Những người bị táo bón khi ăn thường xuyên hoa thiên lý còn giúp nhuận tràng, trị chứng táo bón và bệnh trĩ hiệu quả bởi hoa thiên lý chứa nhiều chất xơ. Ngoài ra, nhờ chứa nhiều chất xơ, chất diệp lục, lại rất ít calo vì thế có thể thúc đẩy giảm cân hiệu quả khi sử dụng các món ăn từ hoa thiên lý.
Mặc dù có nhiều lợi ích, nhưng có những nhóm người không nên sử dụng hoa thiên lý:
- Trẻ sơ sinh có hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện dễ bị nhiễm độc khi sử dụng hoa thiên lý.
- Người lớn tuổi có hệ tiêu hóa kém cũng không nên sử dụng hoa thiên lý.
- Những người đang bị bệnh, đang ốm hoặc sức khỏe không tốt.
- Phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú: Lượng độc tố Ancaloit có thể gây ngộ độc thai nhi dẫn tới một số dị tật hoặc dẫn tới sảy thai, sinh non.
Những món ngon từ hoa thiên lý
Thiên lý xào bò:
Nguyên liệu: 400g hoa thiên lý, 200g thịt gò, tỏi băm, hành tím băm, gia vị
Cách làm: Thịt bò sơ chế rửa sạch, thái mỏng ướp gia vị khoảng 15-20 phút cho thấm gia vị.
Hoa thiên lý ngâm rửa sạch, để ráo nước.
Bắc chảo phi thơm tỏi băm, hành băm và cho thịt bò vào xào sau đó cho hoa thiên lý vào xào chín, nêm gia vị vừa ăn và tắt bếp.
Thiên lý xào tôm:
Nguyên liệu: 200g tôm, 400g hoa thiên lý, 50g giá đỗ, hành tỏi băm, gia vị
Cách làm: Sơ chế tôm và ướp gia vị 15-20 phút để tôm được thấm gia vị.
Hoa thiên lý ngâm rửa sạch, để ráo nước.
Bắc chảo và phi thơm hành tỏi sau đó cho tôm vào xào qua. Sau đó cho hoa thiên lý vào xào chín, nêm gia vị và tắt bếp.
Canh cua nấu hoa thiên lý:
Nguyên liệu: 200g cua đồng xay nhuyễn, 200g hoa thiên lý, hành tím, gia vị.
Cách làm: Cua đồng xay nhuyễn, lọc lấy nước và lược bỏ xác.
Hoa thiên lý rửa sạch, để ráo nước.
Phi vàng hành tím với dầu ăn sau đó cho gạch cua vào xào trên lửa vừa một phút, nhấc xuống.
Phi vàng hành tím, ớt băm nhuyễn với dầu, cho gạch cua vào xào trên lửa vừa một phút, nhấc xuống.
Nấu sôi nước cua trên lửa vừa, dùng vá lưới vớt thịt cua, cho vào trộn đều với gạch cua vừa xào. Sau khi đã múc hết thịt cua nổi trong xoong, cho hoa thiên lý, muối, đường vào nấu sôi trên lửa lớn hai phút, cho thịt cua vào đun sôi lại và nhấc xuống.
