Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khen ngợi đúng cách sẽ giúp trẻ tự tin vào bản thân, nỗ lực làm tốt hơn và có dũng khí đương đầu với mọi thách thức. Nhờ đó có nhiều cơ hội thành công hơn trong tương lai. Tuy nhiên, rất nhiều bậc cha mẹ ở Việt Nam không muốn khen ngợi con vì lo lắng con sẽ tự kiêu, tự mãn. Thậm chí còn còn so sánh con mình với con nhà người khác.
Khen ngợi đúng cách giúp con phát triển bản thân trong tương lai.
Khen ngợi đúng cách đem lại nhiều lợi ích cho trẻ. Nhưng đâu mới là lời khen tạo động lực, hãy cùng xem nhé:
1. Khen ngợi sự chăm chỉ chứ không khen ngợi sự thông minh
Có một câu chuyện như sau: Một nhóm trẻ được yêu cầu giải câu đố trong thời gian ngắn nhất. Sau khi hoàn thành, một số trẻ nhận được lời khen về trí thông minh và một số trẻ khác được khen về sự cố gắng hết mình. Tiếp đó, những đứa trẻ phải giải câu đố phức tạp hơn.
Kết quả là những trẻ được khen thông minh chọn nhiệm vụ dễ hơn vì chúng muốn tiếp tục giữ danh hiệu "người thông minh". Những nhiệm vụ đơn giản sẽ đem lại cơ hội dành chiến thắng cao. Trong khi đó, trẻ được khen về sự chăm chỉ lại chọn nhiệm vụ khó hơn. Nỗ lực trước những thách thức lại càng thể hiện được giá trị bản thân. Chính vì vậy, cha mẹ nên khen ngợi sự nỗ lực để giúp con phát triển bản thân, luôn cố gắng thay đổi để đón nhận thử thách mới.
2. Khen ngợi quá trình chứ không chỉ kết quả
Nhiều cha mẹ thường chỉ và kết quả mà khen ngợi con điều này khiến con hình thành tâm lý chỉ tập trung vào điểm số, thành tích và cố gắng đáp ứng mong đợi của người lớn.
Chẳng hạn khi trẻ làm bài tốt trong kỳ kiểm tra thay vì khen "Con đã là người đứng đầu trong lớp, thật tuyệt vời!" thì nên khen trẻ theo cách nói sau: "Gần đây con học hành chăm chỉ, điều này đã giúp con dành điểm cao trong kỳ kiểm tra vừa qua". Lời khen này tác động tích cực đến trẻ nhiều hơn.
Những lời khen chỉ ra biểu hiện, hành động cụ thể sẽ giúp trẻ hiểu được tầm quan trọng của quá trình nỗ lực. Từ đó, trẻ sẽ cố gắng để tiếp tục làm tốt hơn nữa.
Hãy dành lời khen về những cố gắng, nỗ lực của trẻ.
3. Mô tả cụ thể chứ không dùng lời khen chung chung
Nhiều bậc phụ huynh thường dành những lời khen như: "Con thật tuyệt vời", "Con làm tốt lắm",… Những lời khen này khiến trẻ không hiểu vì sao lại được khen. Lâu dần, những lời khen như vậy khiến trẻ ỷ lại, chỉ thích khen ngợi. Dần dần chúng sẽ không chịu đựng được lời chỉ trích, làm suy giảm khả năng chịu áp lực, chịu thất bại.
Cách khen ngợi trẻ hiệu quả là mô tả biểu hiện, hành động cụ thể. Chẳng hạn như khi trẻ nhường đồ chơi cho bạn, cha mẹ có thể nói: "Việc con sẵn sàng chia sẻ đồ chơi của mình với bạn là rất tốt. Con là một đứa trẻ có trái tim ấm áp!". Hay khi trẻ dọn dẹp nhà cửa, cha mẹ hãy dành lời khen: "Hôm nay con đã lau sàn nhà, bàn ghế giúp không gian trở nên sạch sẽ, gọn gàng. Con làm rất tốt đấy!".
Những câu khen ngợi cụ thể giúp trẻ hiểu được mình đã làm tốt điều gì. Từ đó thêm tin tưởng, nhận ra giá trị bản thân, phát huy hết khả năng của mình.
4. Làm không tốt nhưng vẫn nhận được lời khen
Rất nhiều bậc phụ huynh chỉ khen khi con làm tốt. Thực tế, nếu muốn con phát triển toàn diện, cha mẹ cần khen kể cả khi con chưa là tốt. Hãy tìm hiểu những việc con đang làm và sẵn sàng dành lời khen ngợi khi con chưa làm tốt.
Lời khen trong lúc làm sai là liều thuốc động viên tinh thần đáng quý. Chẳng hạn khi con đã học tập chăm chỉ nhưng kết quả bài kiểm tra không cao, cha mẹ có thể nói với con: "Mẹ thấy con học rất chăm chỉ nhưng điểm số chưa tốt lắm. Con hãy tìm ra nguyên nhân để khắc phục cho bài thi sau nhé". Khi được khen như vậy trẻ sẽ không cảm thấy buồn bã, thất vọng mà chúng sẽ nỗ lực hơn để đạt kết quả cao hơn trong những lần tiếp theo.
