Bóng đè nôm na là hiện tượng gặp trong lúc ngủ, chúng ta cảm thấy bị ai đó bóp nghẹt không thể cựa quậy, ngộp thở. Dân gian thường cho rằng ngủ ở nơi có âm khí nặng, ma ám hoặc người yếu bóng vía thì hay gặp bóng đè.
Khoa học giải thích rằng: Bóng đè còn gọi là hiện tượng tê liệt khi ngủ có thể xuất hiện với người mắc chứng ngủ rũ, rối loạn sức khỏe tinh thần. Đó là vì khi ngủ não gửi tín hiệu giúp thư giãn các cơ ở tay và chân nên làm mất trương lực cơ và tự động rơi vào trạng thái tê liệt tạm thời trong giai đoạn chuyển động mắt nhanh (REM). Hiện tượng này thường bắt đầu từ 70 đến 90 phút sau khi ngủ.
Khi nao bộ còn thức, hiện tượng tê liệt khi ngủ hay còn gọi bóng đè sẽ xảy ra. Lúc này thì người ta nhận thức được nhưng không thể cử động tay chân hoặc nói và dần sản sinh ảo giác trong vài phút.
Rối loạn giấc ngủ gây bóng đè
Nghiên cứu năm 2010 của Trường Đại học Y Cao Hùng (Đài Loan) diễn ra trên 100 người tham gia. Kết quả cho thấy chứng tê liệt khi ngủ (bóng đè) thường phổ biến ở người mất ngủ mạn tính, những người bị rối loạn nhịp sinh học và chuột rút ở chân vào ban đêm. Trong đó có 38% trường hợp gặp tình trạng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.
Theo các nhà khoa học thì rối loạn giấc ngủ làm ảnh hưởng lớn tới chất lượng, số lượng và thời gian ngủ. Chính vì thế những người này sẽ gặp khó chịu vào ban ngày và suy giảm chức năng nhận thức lúc ban đêm. Sự suy giảm này dẫn tới hiện tượng bóng đè. Chứng bóng đè này sẽ xảy ra nhiều hơn khi nằm ngửa đó là vì ở tư thế nằm ngửa thì dễ gây ngáy, ngưng thở khi ngủ khiến não bộ rơi vào trạng thái mơ hồ.
Chứng ngủ rũ gây bóng đè
Những người bị chứng ngủ rũ sẽ khó kiểm soát chu kỳ ngủ - thức bởi vì họ mất đi các tế bào não sản xuất chất dẫn truyền thần kinh gọi là orexin. Orexin có vai trò củng cố sự tỉnh táo và ức chế giấc ngủ REM. Khi thiếu chất này thì não rơi vào hiện tượng tê liệt sau khi chìm vào giấc ngủ thường xuyên hơn.
Các dấu hiệu ngủ rũ gồm giấc ngủ không liên tục, ảo giác, buồn ngủ ban ngày hoặc yếu cơ. Những người hay bị ngủ rũ khi di chuyển lệch múi giờ làm việc theo ca.
Rối loạn sức khỏe tinh thần
Người mắc chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương, từng trải qua đau khổ về thể chất và tinh thần, rối loạn lo âu dễ bị bóng đè. Nguyên nhân do sự kết hợp của ảo giác, suy nghĩ và hành vi rối loạn làm suy giảm hoạt động hàng ngày, từ đó phát triển chứng lo âu, dẫn đến bóng đè.
Người hay mơ mộng cũng có nhiều khả năng bị tê liệt khi ngủ hơn. Theo các nhà khoa học lý giải niềm tin siêu nhiên làm tăng ảo giác.
Làm sao tránh bóng đè
Những người tin vào lời đồn dân gian bóng đè là do ma ám, âm khí nặng thường cho rằng để tỏi, dao vật nhọn dưới gối hoặc tụng niệm phật sẽ giúp họ giải tỏa được tình trạng này. Tuy nhiên đó cũng có thể hiểu rằng khi họ sợ, khi họ yếu người nên dễ gặp tình trạng đó, khi tinh thần khỏe thì sẽ không bị.
Còn các chuyên gia khuyên mỗi người nên có lịch ngủ thức nhịp nhàng tránh đảo lộn liên tục và ngủ đủ giấc sẽ tránh bị bóng đè. Hơn nữa cần giảm thiểu lượng caffein, chất kích thích, hạn chế ăn vặt buổi tối và không sử dụng điện thoại, máy tính trước khi lên giường để giảm tiếp xúc với ánh sáng xanh. Thư giãn trước khi đi ngủ bằng cách tắm, đọc sách, nghe nhạc êm dịu sẽ giảm hiện tượng bóng đè.
Bạn cũng nên cố gắng duy trì ngủ đủ 7-8 giờ mỗi ngày. Lịch sinh hoạt hợp lý.
Môi trường ngủ nên gọn gàng thoải mái, vệ sinh sạch sẽ. Không mặc áo chật áo bó khi ngủ để thoải mái hơn.
Nên tăng cường vận động để đảm bảo cơ thể khỏe mạnh, ăn ngủ khoa học hợp lý để giấc ngủ ngon hơn
Không nên ăn quá no hay uống rượu bia trước khi ngủ.
Bỏ thuốc lá, thuốc lào vì chất nicotin trong thuốc có thể kích thích làm khó ngủ và hay mộng mị.
Bóng đè không gây hại nhưng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, dễ nảy sinh những suy nghĩ tiêu cực khi đi ngủ, giảm số giờ ngon giấc. Bởi vậy bạn hãy cố gắng để tránh hiện tượng này nhé.
