Một số bậc cha mẹ cho rằng anh em trong gia đình thường có tính cách, khả năng, sở thích khác nhau phụ thuộc vào thứ tự ra đời của nó. Hơn nữa, một số người còn cho rằng thứ bậc anh em còn có ảnh hưởng tới sức khỏe, trí tuệ và đặc điểm tính cách của đứa trẻ. Vậy thật ra, thứ hạng trong gia đình ảnh hưởng như thế nào tới mỗi con người? Rất nhiều nghiên cứu đã được thực hiện nhằm lý giải bí ẩn này và các nhà khoa học đã phát hiện ra được một số mối tương quan thú vị nhưng cũng đầy tranh cãi.
Các nhà nghiên cứu nhìn nhận rằng, thứ bậc anh em là một lĩnh vực cực kỳ khó nghiên cứu và cũng vì thế, các kết luận vẫn còn gây nhiều tranh cãi cho đến ngày nay. Có rất nhiều yếu tố bên ngoài xoay quanh chủ đề này như tuổi của mỗi người trong gia đình, họ cách nhau bao nhiêu tuổi, gia đình đó có tổng cộng bao nhiêu đứa con, giới tính của mỗi đứa con, hoàn cảnh môi trường nuôi dưỡng và nhiều điều kiện kinh tế - xã hội khác. Thật sự, các nhân tố trên không dễ phân lập nhằm xác định ảnh hưởng của mỗi yếu tố tới thứ bậc anh em và từ đó, biết được tác động tới mỗi thành viên trong nhà.
Hồi năm 1983, 2 nhà nghiên cứu Cécile Ernst và Jules Angst đã thực hiện một nghiên cứu lớn, kéo dài từ năm 1946 đến năm 1980 nhằm tìm câu trả lời cho thắc mắc trên. Từ đó đến nay, nhiều nhà tâm lý học đã tối thiểu hóa vai trò và ảnh hưởng của thứ bậc anh em đối với mỗi cá nhân. Và một số ý kiến còn cho rằng nó không thật sự có ảnh hưởng đến mỗi người. Nhưng trong suốt 4 thập kỷ qua, nhiều nhà tâm lý học vẫn tiếp tục nghiên cứu chủ đề này và cho đến hiện tại, họ đã thu được một số phát hiện.
Con một
Đứa con một trong gia đình có tính cách kha khá giống con cả, nhưng những phẩm chất của họ lại nổi lên mạnh mẽ và đôi khi tiêu cực hơn. Họ không chỉ là một người thủ lĩnh tuyệt vời mà còn là một kẻ theo chủ nghĩa hoàn hảo tuyệt đối. Nếu như bạn định lấy một người là con một, bạn phải luôn nhớ rằng bạn sẽ cưới một người chưa từng phải chia sẻ đồ chơi với anh chị em, luôn chiếm giữ quan tâm số một từ cha mẹ và là cái rốn của vũ trụ.
Thường thì con một sẽ là một người chuyên lên kế hoạch, một học giả hay một người luôn muốn mọi thứ phải theo trật tự của riêng nó với tính cách tương đối bảo thủ. Họ cũng có khả năng cao là một người hướng nội, vô cùng tập trung cho mục tiêu phía trước, có tổ chức cao độ, chu đáo tỉ mỉ và cực kì đáng tin cậy. Nhược điểm của họ là khó thuyết phục, thù dai, tham lam, ghét phải nhận mình sai và không thích bị chỉ trích.
Con cả
Những người làm con cả thường mang trong mình tư chất lãnh đạo bẩm sinh, họ luôn toát ra một khí chất lấn áp người khác theo một cách riêng nào đó. Tuy nhiên, tính cách của họ đôi lúc khá thất thường, vào lúc này họ có thể là một người ấm áp, dịu dàng và biết quan tâm nhưng cũng có thể trở thành một kẻ thô lỗ, dễ nổi nóng vào khi khác.
Người con cả thường có tính “kén cá chọn canh”, tỉ mỉ chu toàn và thích quan tâm đến tiểu tiết, đó là lý do mà có không ít những người con đầu trong gia đình làm trong ngành kế toán. Nếu bạn định kết hôn với một người con cả trong gia đình, bạn nên biết rằng nửa còn lại của mình có khả năng cao thuận buồm xuôi gió trong sự nghiệp, nhưng hôn nhân của hai bạn lại gặp không ít trắc trở.
Những người sinh ra đầu tiên thường là người có trách nhiệm, biết tập trung vào mục tiêu trước mắt và muốn kiểm soát mọi thứ, chú trọng sự nghiệp và khá hiếu thắng. Một số nhược điểm của con cả đó là cảm xúc thất thường và thường thiếu nhạy cảm. Họ cũng thích hăm dọa, ép buộc người khác quá đà và không bao giờ chấp nhận câu trả lời “không”. Một nhược điểm nữa của con cả đó là hay tỏ ra hợm hĩnh, thích bới lông tìm vết và thù vặt.
Con thứ
Người con thứ có tính cách khó có thể phân định rõ ràng. Cách duy nhất để hiểu về họ chính là xem xét phản ứng của họ với những điều xung quanh. Để né tránh xung đột và cạnh tranh trực tiếp, một người con thứ thường hiếm khi làm ngược ý với anh chị hay những người bề trên của họ.
Tính cách điển hình của họ chính là chừng mực, điềm đạp, họ thường là người được lòng mọi người và ghét xung đột. Đứa trẻ này là một người bạn tốt, một người đồng nghiệp đáng tin cậy, vững chãi và trung thành, tuy nhiên không như đứa con cả, họ khá do dự trong việc quyết định điều gì đó. Một nghịch lý khá thú vị tồn tại trong tính cách của con thứ đó là họ có xu hướng vừa là người đàm phán trao đổi tốt nhưng cũng vô cùng kín kẽ và bí mật.
Ưu điểm của con thứ là sự kiên nhẫn và bình tĩnh, họ có khả năng nhìn thấu hai mặt của một vấn đề và luôn mong muốn mọi người được vui vẻ. Tuy nhiên yếu điểm của họ lại là không kiên định trong việc thiết lập ranh giới với người khác và thường đổ lỗi cho chính mình khi người khác thất bại.
Con út
Con út thường là những người thích được làm trung tâm của sự chú ý, họ thường rất có khiếu pha trò, giỏi giao tiếp và là trung tâm của mọi bữa tiệc. Đứa con út luôn luôn thích học hỏi và làm theo anh chị của họ, họ luôn mong muốn được quan tâm và rất kiên nhẫn.
Trong công việc, con út thường là những người hòa đồng, vui vẻ và thân thiện với mọi người xung quanh. Nếu bạn là người hướng ngoại và thích ở những chỗ đông người, bạn sẽ có xu hướng không ngại mạo hiểm và thách thức. Tuy nhiên mặt trái là, những người con út khá cả thèm chóng chán, họ sợ bị từ chối và ít khi quan tâm chú ý thứ gì được dài lâu. Con út có đầy đủ phẩm chất của một người truyền cảm hứng tuyệt vời, nhưng đôi khi họ cũng có thể trở nên tâm trạng, ích kỉ và dễ nổi nóng.
*Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo