Điều kiện hưởng lương hưu
Theo Điều 73 Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014, sửa đổi tại khoản 1 Điều 219 Bộ luật Lao động năm 2019, người tham gia BHXH sẽ được hưởng lương hưu khi đáp ứng 2 điều kiện về độ tuổi và số năm đóng BHXH.
Về độ tuổi, khoản 2 Điều 169 Bộ luật Lao động 2019 quy định: "Tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường được điều chỉnh theo lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với lao động nam vào năm 2028 và đủ 60 tuổi đối với lao động nữ vào năm 2035".
Từ năm 2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 3 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 4 tháng đối với lao động nữ. Sau đó, cứ mỗi năm tuổi nghỉ hưu sẽ tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam và 4 tháng đối với lao động nữ.
Như vậy, trong năm 2023, độ tuổi nghỉ hưu của người lao động làm việc trong điều kiện bình thường sẽ là: từ đủ 60 tuổi 9 tháng đối với lao động nam và từ đủ 56 tuổi đối với lao động nữ.
Về điều kiện tham gia BHXH, người lao động phải đủ 20 năm đóng BHXH trở lên.
Khi đáp ứng đủ 2 điều kiện trên, người lao động được hưởng chế độ hưu trí với 2 quyền lợi suốt đời là lương hưu hằng tháng và thẻ BHYT miễn phí với mức chi trả đến 95%. Đến khi người hưởng lương hưu qua đời, thân nhân của họ còn được xem xét cho hưởng chế độ tuất, mai táng phí.
Trường hợp bị tạm dừng lương hưu
Trong một số trường hợp cụ thể, người đang hưởng lương hưu có thể bị tạm dừng hưởng chế độ hưu trí. Cụ thể như sau:
Trường hợp "xuất cảnh trái phép"
Khoản 1 Điều 2 Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam 2019 quy định xuất cảnh là việc công dân Việt Nam ra khỏi lãnh thổ Việt Nam qua cửa khẩu của Việt Nam.
Theo Khoản 1 Điều 33 Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam 2019, để được phép xuất cảnh, công dân Việt Nam cần có đủ các điều kiện như sau:
- Có giấy tờ xuất nhập cảnh còn nguyên vẹn, còn thời hạn sử dụng; đối với hộ chiếu phải còn hạn sử dụng từ đủ 6 tháng trở lên.
- Có thị thực hoặc giấy tờ xác nhận, chứng minh được nước đến cho nhập cảnh, trừ trường hợp được miễn thị thực.
- Không thuộc trường hợp bị cấm xuất cảnh, không được xuất cảnh, bị tạm hoãn xuất cảnh theo quy định của pháp luật.
Trong trường hợp không đáp ứng đủ các điều kiện trên, người có hành vi tự ý xuất cảnh ra nước ngoài sẽ bị xem là xuất cảnh trái phép.
Lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng được tiếp tục thực hiện khi người xuất cảnh trở về định cư hợp pháp theo quy định của pháp luật về cư trú.
Trường hợp "bị tòa án tuyên bố là mất tích"
Theo Điều 68 Bộ luật Dân sự 2015, một người có thể bị tòa án tuyên bố mất tích khi đáp ứng các điều kiện sau:
- Biệt tích 2 năm liền trở lên.
- Mặc dù đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo, tìm kiếm theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự nhưng vẫn không có tin tức xác thực về việc người đó còn sống hay đã chết.
- Có yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan.
Trong đó, thời hạn 2 năm được tính từ ngày biết được tin tức cuối cùng về người đó; nếu không xác định được ngày có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của tháng tiếp theo tháng có tin tức cuối cùng; nếu không xác định được ngày, tháng có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của năm tiếp theo năm có tin tức cuối cùng.
Sau khi có quyết định tuyên bố mất tích của tòa án, cơ quan BHXH sẽ tạm dừng việc chi trả lương hưu hàng tháng cho người đó.
Khi tòa án hủy bỏ quyết định tuyên bố mất tích thì người tham gia BHXH sẽ được hưởng lại chế độ hưu trí như trước. Ngoài ra, người này còn được truy lĩnh tiền lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng kể từ thời điểm dừng hưởng.
Trường hợp "có căn cứ xác định việc hưởng BHXH không đúng quy định"
Nếu có căn cứ xác định việc hưởng BHXH không đúng quy định, người hưởng lương hưu cũng sẽ bị tạm dừng việc hưởng chế độ hưu trí.
Khi quyết định một người tạm dừng hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng theo quy định tại Điểm c Khoản 1 Điều này, cơ quan BHXH phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do.
Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày tạm dừng hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH, cơ quan BHXH phải ra quyết định giải quyết hưởng; trường hợp quyết định chấm dứt hưởng BHXH thì phải nêu rõ lý do.
