1. Độ đạm
Nước mắm truyền thống được ủ từ cá và muối, rồi để phơi nắng tạo điều kiện cho không khí tiếp xúc và kích thích sự hoạt động của men tiêu hóa từ ruột cá nhằm chuyển hóa protein từ thịt cá thành loại đạm mà cơ thể chúng ta dễ hấp thụ, đồng thời cũng ức chế sự hoạt động của vi khuẩn giúp cho nước mắm không bị hỏng. Chính vì vậy, yếu tố cần được xem đầu tiên khi đánh giá nước mắm có chất lượng và an toàn hay không đó là độ đạm có trong nước mắm. Bạn có thể xem thông số về độ đạm của nước mắm trên phần bao bì sản phẩm. Trước khi mua, bạn nên tìm hiểu kĩ về độ đạm cũng như chỉ số axit amin.
Nước mắm được sản xuất theo phương pháp truyền thống thường có độ đạm từ 30 - 40, thậm chí lên đến 43 - 45 độ. Loại nước mắm này có màu nâu đỏ cánh gián, hơi sánh đặc và hương vị đậm đà. Theo tiêu chuẩn Việt Nam về chất lượng nước mắm, thì nước mắm được phân chia thành 4 loại sau:
- Loại đặc biệt: thường có độ đạm lớn hơn 30.
- Loại thượng hạng: thường có độ đạm lớn hơn 25.
- Loại hạng 1: có độ đạm lớn hơn 15.
- Loại hạng 2: có độ đạm lớn hơn 10.
2. Màu sắc
Khi chọn mua nước mắm, bạn có thể dùng mắt nhìn để quan sát màu sắc của nước mắm, từ đó biết được chất lượng, độ an toàn và độ ngon của chúng. Nước mắm ngon thông thường sẽ có màu nâu vàng, nâu đỏ, màu cánh gián hoặc vàng rơm và không bị vẫn đục. Bạn tuyệt đối không nên chọn nước mắm có màu xanh xám, vì đó là dấu hiệu cho thấy nước mắm đã bị biến chất.
Tuy nhiên, đối với nước mắm truyền thống, sau một khoảng thời gian sử dụng thường sẽ chuyển sang màu sẫm hơn và này hết sức bình thường nhé! Để có thể kiểm tra màu sắc nước mắm đúng cách, bạn nên để chai nước mắm đối diện với nguồn sáng, nhất là những nguồn sáng tự nhiên như ánh nắng mặt trời để quan sát.
3. Không cặn, vẩn đục khi dốc ngược chai
Ngoài việc kiểm tra màu sắc của nước mắm, bạn nên thử lắc mạnh chai, sau đó dốc ngược xuống và quan sát đối diện với nguồn sáng. Nếu bạn thấy xuất hiện những cặn lởn vởn từ đáy chai, nghĩa là nước mắm đã xuất hiện dấu vết kết tủa, tuyệt đối không nên sử dụng. Nguyên nhân là do chất kết tủa này có thể là do muối cùng với một số chất phụ gia khác được nhà sản xuất thêm trong quá trình đóng gói, gây ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe khi sử dụng.
Nước mắm sau một khoảng thời gian sử dụng, rất dễ bị đổi màu, bạn có thể tiếp tục sử dụng bình thường nhưng phải đảm bảo rằng không có xuất hiện các dị vật nào khác thường, thì mới an tâm sử dụng tiếp. Với loại nước mắm truyền thống, thường có hàm lượng muối cao. Vì thế trong chai nước mắm có thể xuất hiện nhiều hạt muối nhỏ còn đọng lại và rất dễ khiến chúng ta bị nhận nhấm. Bạn chỉ cần lắc mạnh hơn để chúng hòa tan ra, sẽ trả lại màu trong cho nước mắm
4. Mùi vị thơm dịu, mặn ngọt hài hòa
Bên cạnh màu sắc, bạn có thể cảm nhận được nước mắm có ngon và chất lượng hay không thông qua việc ngửi và nếm mùi vị. Mùi thơm dịu nhẹ của nước mắm vốn rất đặc trưng. Khi nếm bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt đậm thấm dần ở cổ họng và giữ lại vị cũng khá lâu.
Trong trường hợp, bạn nếm thử nước mắm và cảm thấy vị mặn chát, hoặc vị ngọt lạ gây cảm giác khó chịu ở đầu lưỡi, thì có thể loại nước mắm này có độ đạm khá thấp, hoặc được nhà sản xuất thêm một số chất phụ gia không đảm bảo vệ sinh.
Một lưu ý nhỏ đó là: Nước mắm truyền thống thường có độ mặn cao do chứa hàm lượng muối cao hơn. Ví dụ: nước mắm truyền thống Nha Trang thường có độ mặn hơn nước mắm truyền thống Phú Quốc. Cho nên khi nếm thử bạn có thể cảm thấy rất mặn nhưng thường thì không bị cảm giác khó chịu.
5. Nguồn gốc và thương hiệu rõ ràng
Dựa vào yếu tố nguồn gốc và thương hiệu rõ ràng, bạn có thể xác định nước mắm có thực sự an toàn và chất lượng ra sao. Bởi để có thể cấp giấy chứng nhận hay đạt tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, doanh nghiệp cần phải hội tụ rất nhiều yếu tố. Tất cả những tiêu chuẩn này sẽ được nhà sản xuất in rõ trên bao bì sản phẩm, cũng như doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nhà nước, khi có dấu hiệu làm tổn hại đến sức khỏe người tiêu dùng. Vì thế, khi chọn mua nước mắm, bạn hãy ưu tiên chọn dùng nước mắm có thương hiệu và nguồn gốc rõ ràng nhé!
6. Không chứa phụ gia, chất bảo quản độc hại
Khi sản xuất nước mắm truyền thống thì hầu hết họ thường không sử dụng các chất bảo quản và chất phụ gia (chất tạo độ đạm nhân tạo hay chất tạo ngọt), mà đơn giản chỉ làm từ việc ủ cá và muối biển, đồng thời sử dụng phương pháp lên men hoàn toàn tự nhiên. Nên khi thấy thành phần chứa chất phụ da, bạn nên tránh xa ngay.
Ngoài ra, thêm một bí quyết để chọn nước mắm ngon mà ít ai chú ý đến, đó là nhờ sự tư vấn của người sành ăn hoặc những người có nhiều năm kinh nghiệm với nghề làm nước mắm. Họ sẽ giúp bạn chọn và thưởng thức loại nước mắm phù hợp với nhu cầu sử dụng của bạn trước nhiều loại nước mắm hiện nay trên thị trường.
