Tảo mộ là dịp con cháu chỉnh trang phần mộ, viếng thăm người tổ tiên, những người đã khuất. Phong tục này đã được duy trì cả ngàn năm nay vào các ngày lễ, Tết hay những dịp trọng đại. Theo kinh nghiệm của người xưa, 3 người này đi tảo mộ thì Tổ Tiên ưng ý, phù hộ cho con cháu làm ăn có tài lộc, mọi việc hanh thông, đó là ai?
Tảo mộ tổ tiên thế nào cho đúng?
Tảo mộ không chỉ tạ “các cụ” nhà mình, mà nên hiểu đủ là tạ ơn phật thánh, quan thần linh bản địa, chư vị tôn thần… đã cho các cụ nương nhờ mảnh đất đó. Nhờ vậy các cụ mới dễ dàng "đi về" mà phù hộ cho con cháu làm ăn có tài lộc.
Tảo mộ là thể hiện lòng hiếu, là một nghi thức để giáo dục cho đời sau về lòng hiếu thảo, tri ân các bậc tiền nhân chứ không phải là để trưng diện khoe mẽ với trần thế. Tuỳ theo phong tục từng nơi mà tảo mộ diễn ra mang tính chất gia đình nhỏ, hoặc đi theo dòng họ. Những người quanh năm đi làm ăn xa thường trở về cố hương vào dịp Tết để tạ mộ, sum họp với gia đình. Các dòng họ tảo mộ theo dòng tộc thường quy định một ngày giỗ họ, để thân tộc cùng gặp mặt cuối năm tại nhà thờ họ để cúng lễ, dọn dẹp, trang hoàng đón Tết. Thời gian thường vào ngày nghỉ để mọi người có mặt đông đủ hơn.
Công việc trong lễ tạ mộ là dọn dẹp sạch sẽ cho phong quang, thoáng đãng mộ phần của người đã mất. Là mộ đất có thể đắp lại nấm cho đầy đặn, rẫy hết cỏ dại, cây hoang mọc trùm lên mộ, cũng là cách giảm bớt rắn, chuột đào hang, làm tổ. Các cụ già thì lo việc cúng khấn tổ tiên nơi phần mộ.
3 người đi tảo mộ thì Tổ Tiên ưng ý, phù hộ
+ Nàng dâu mới của gia đình
Điều đáng tiếc của những người đã khuất có lẽ là không thể chứng kiến con cháu mình lập gia đình. Tổ tiên ai cũng mong con cháu được sống hạnh phúc, hôn nhân hạnh phúc, đông con thêm cháu. Khi có thêm thành viên mới, ông bà tổ tiên ở trên trời cao cũng sẽ chúc phúc cho đôi vợ chồng mới, đồng thời cũng sẽ phù hộ cho đôi vợ chồng mới được sống lâu, sinh quý tử sớm. Vì vậy, con cháu trong gia đình khi mới lập gia đình phải đưa về ra mắt tổ tiên, tham gia tảo mộ.
+ Con cháu hiếu thảo
Từ xa xưa, người ta đã coi trọng việc tu đức, người có đức cao vọng trọng, trong muôn vàn đức tính đó thì chữ hiếu đứng đầu trong bảng xếp hạng, được người xưa gọi là “trăm nết thiện chữ Hiếu đứng đầu “. Vì vậy, lòng hiếu thảo của một người là yêu cầu cơ bản nhất.
Nếu một người rất hiếu thảo, người đó sẽ được người lớn tuổi yêu quý, dù người đó không tốt và không thể mang lại vinh quang cho gia đình. Thực ra, trong lòng người lớn tuổi, danh vọng, tài lộc không quan trọng bằng sức khỏe và sự an nguy của con cháu, nếu biết hiếu kính với người lớn tuổi thì người này cũng là người có nhân cách tốt.
Nếu con cháu rất hiếu thảo thì gia đình sẽ rất hòa thuận, vui vẻ, dù có mâu thuẫn gì cũng nhanh chóng giải quyết. Vì vậy, tổ tiên mong con cháu trong gia đình được hiếu thảo, để gia đình làm ăn phát đạt, thịnh vượng. Tổ tiên dù đã khuất thì cũng rất mong muốn có một bầu không khí vui vẻ, hạnh phúc, hoà thuận của con cháu.
+ Người có sự nghiệp và thành công trong học tập
Khi đi tảo mộ, tổ tiên sẽ rất hạnh phúc khi biết con cháu mình thành đạt, có địa vị, tiếng nói trong xã hội. Vì vậy, những người đã thành đạt về cúng bái tổ tiên, họ đã mang đến cho tổ tiên một tin vui như thế, để họ tự hào về con cháu mình. Đồng thời, cũng bày tỏ lòng cảm ơn tổ tiên đã phù hộ cho họ có được thành tích này.
Bên cạnh những người thành công trong sự nghiệp, cũng cần nhắc đến những người thành đạt về mặt học vấn. Trong thời cổ đại, cách duy nhất để thăng tiến là được nhận vào các kỳ thi của triều đình. Vì vậy, từ xa xưa đã có câu nói rằng: Học hành xuất sắc dẫn đến sự nghiệp quan chức, mười năm vất vả trong kỳ thi triều đình, cả nhà đều vui, dân địa phương sẽ tự hào vì thắng cuộc trong kết quả thi của triều đình.
Dù là cổ đại hay hiện đại, con người đều rất coi trọng việc chăm đọc sách. Khi thờ cúng tổ tiên, ông bà tổ tiên sẽ rất vui mừng khi biết con cháu học hành đỗ đạt.
