Trong những năm gần đây, gạo lứt đã trở thành "người bạn đồng hành" quen thuộc của nhiều người bệnh tiểu đường. Với chỉ số đường huyết (GI) khoảng 55 - thấp hơn đáng kể so với gạo trắng (khoảng 76), gạo lứt được xem là lựa chọn thông minh giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả.
Bác sĩ Trần Thị Trà Phương, chuyên gia dinh dưỡng tiết chế tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội chia sẻ trên báo VnExpress: "Gạo lứt không chỉ giàu tinh bột mà còn chứa nhiều chất xơ, vitamin nhóm B, khoáng chất và các chất chống oxy hóa. Những dưỡng chất này không chỉ giúp giảm viêm, cải thiện độ nhạy insulin mà còn hỗ trợ sản xuất tế bào hồng cầu và chuyển hóa năng lượng hiệu quả."
Tuy nhiên, để tận dụng tối đa lợi ích của gạo lứt, người bệnh tiểu đường cần lưu ý những nguyên tắc sau:
Chọn đúng loại gạo lứt
Thị trường hiện nay có nhiều loại gạo lứt như đỏ, đen, nâu, tím than... Theo bác sĩ Trà Phương, gạo lứt đen, tím than và nâu có chỉ số đường huyết thấp hơn và giàu dinh dưỡng hơn. Người bệnh nên ưu tiên chọn loại gạo còn nguyên cám để đảm bảo giữ được tối đa các dưỡng chất quý giá.
Kiểm soát khẩu phần hợp lý
Dù là thực phẩm lành mạnh, nhưng gạo lứt vẫn là tinh bột. Bác sĩ khuyên rằng lượng carbohydrate nên chiếm khoảng 55% tổng lượng calo hàng ngày. Với người ăn 2.000-2.200 calo/ngày, lượng carbohydrate khuyến nghị là khoảng 300g.
"Tuy nhiên, khẩu phần cụ thể cần điều chỉnh dựa trên tình trạng sức khỏe, mức độ hoạt động và phản ứng của cơ thể với carbohydrate của từng người," bác sĩ Trà Phương nhấn mạnh trên báo Sức khỏe & Đời sống.
Kết hợp thực phẩm thông minh
Để cân bằng dinh dưỡng, Hiệp hội Tiểu đường Mỹ khuyến nghị tỷ lệ vàng cho bữa ăn: 25% gạo lứt/tinh bột khác, 50% rau không chứa tinh bột, và 25% protein nạc. Các thực phẩm như thịt gà không da, cá hấp, đậu phụ sẽ là lựa chọn tuyệt vời khi kết hợp với gạo lứt.
Chế biến đúng cách
Theo nghiên cứu đăng trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa Kỳ, cách chế biến ảnh hưởng đáng kể đến chỉ số đường huyết của gạo lứt. Hấp là phương pháp tốt nhất, tiếp theo là luộc truyền thống. Nấu bằng nồi áp suất hoặc nồi cơm điện chuyên dụng cũng là lựa chọn phù hợp.
Lưu ý đặc biệt
Mặc dù có nhiều lợi ích, nhưng gạo lứt cũng chứa axit phytic - chất có thể cản trở hấp thu một số khoáng chất quan trọng. Vì vậy, người bệnh nên xen kẽ gạo lứt với các nguồn tinh bột khác như yến mạch, hạt diêm mạch hay các loại đậu.
Đặc biệt chú ý, những người đang gặp vấn đề về tiêu hóa nên thận trọng khi dùng gạo lứt do hàm lượng chất xơ cao có thể gây khó tiêu.
Theo dõi và điều chỉnh
Mỗi người có phản ứng khác nhau với gạo lứt. Vì vậy, việc theo dõi đường huyết thường xuyên sau khi ăn là rất quan trọng để kịp thời điều chỉnh khẩu phần hoặc phương pháp chế biến phù hợp.
Như lời khuyên của bác sĩ Trà Phương trên báo Tuổi Trẻ: "Không có công thức nào phù hợp với tất cả mọi người. Điều quan trọng là tìm ra chế độ ăn phù hợp với bản thân và duy trì lối sống lành mạnh."
Với những lưu ý trên, hy vọng người bệnh tiểu đường có thể tận dụng tốt nhất lợi ích của gạo lứt trong việc kiểm soát đường huyết, đồng thời xây dựng chế độ ăn uống khoa học và cân bằng. Hãy nhớ rằng, việc tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng luôn là bước đầu tiên và quan trọng nhất trước khi thay đổi chế độ ăn uống.
