Đối mặt với tình trạng mỡ máu cao, nhiều người e ngại việc sử dụng thuốc statin do lo sợ tác dụng phụ. Một bệnh nhân từng chia sẻ: “Tôi bị mỡ máu cao, nhưng khi dùng statin, tôi gặp nhiều phản ứng khó chịu. Có cách nào giảm mỡ máu mà không cần dùng thuốc không?”
Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS), nguyên nhân chủ yếu gây mỡ máu cao đến từ lối sống thiếu lành mạnh — tiêu thụ quá nhiều chất béo, ít vận động, thừa cân, hút thuốc hoặc uống rượu. Bên cạnh đó, yếu tố di truyền cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ.
NHS cảnh báo: “Khi lượng mỡ trong máu quá cao, mạch máu có thể bị tắc nghẽn, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim hoặc đột quỵ. Mỡ máu cao thường không có triệu chứng rõ ràng, vì vậy chỉ có thể phát hiện qua xét nghiệm máu.”
May mắn là, theo các chuyên gia, có những biện pháp tự nhiên giúp cải thiện tình trạng này hiệu quả không kém thuốc. Trong cuộc phỏng vấn với New York Times, Tiến sĩ Frank Hu – Giáo sư Dinh dưỡng và Dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan – đã chia sẻ hai phương pháp đơn giản mà mọi người có thể áp dụng trước khi phải dùng đến statin.
1. Tập thể dục thường xuyên
Hoạt động thể chất là “vũ khí” mạnh mẽ giúp kiểm soát mỡ máu. Tiến sĩ Hu giải thích: “Khi tập thể dục, cơ thể sẽ tăng sản sinh cholesterol ‘tốt’ HDL. Loại cholesterol này giúp quét sạch các mảng bám trong mạch máu và đưa chúng đến gan để đào thải.”
Tiến sĩ Roberto Lobelo, chuyên gia tim mạch, cũng khuyến nghị: “Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) đề xuất mỗi người trưởng thành nên tập thể dục ít nhất 150 phút/tuần ở cường độ vừa phải hoặc 75 phút/tuần ở cường độ cao. Các hình thức tập luyện có thể là đi bộ nhanh, bơi, nâng tạ, khiêu vũ hoặc bất kỳ hoạt động nào bạn yêu thích mà không gây chấn thương.”
Ông đưa ra một cách đơn giản để nhận biết cường độ phù hợp: “Nếu trong lúc tập bạn cảm thấy khó nói chuyện trọn câu, đó là dấu hiệu cho thấy bạn đang tập đúng mức cần thiết.”
2. Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh
Chế độ ăn là yếu tố quyết định trong việc kiểm soát và cải thiện mỡ máu. Các chuyên gia dinh dưỡng đặc biệt khuyến khích “chế độ ăn Portfolio” – một phương pháp đã được chứng minh hiệu quả qua nhiều nghiên cứu khoa học.Theo bà Andrea Glenn, nhà nghiên cứu dinh dưỡng tại Đại học New York, chế độ này bao gồm bốn nhóm thực phẩm chính:
Nguồn protein thực vật: đậu hũ, đậu nành, đậu lăng, đậu gà.
Thực phẩm giàu chất xơ hòa tan: yến mạch, lúa mạch, táo, cam, bưởi.
Các loại hạt và quả bơ – giúp bổ sung chất béo tốt.
Dầu thực vật lành mạnh như dầu hạt cải, dầu ô liu.
Một phân tích tổng hợp từ 7 thử nghiệm lâm sàng với 440 người tham gia cho thấy: chế độ ăn Portfolio giúp giảm tới 30% cholesterol xấu (LDL-C) – tương đương hiệu quả của các loại statin đời cũ từng phổ biến vào thập niên 1990.
Ngoài ra, nghiên cứu dài hạn công bố năm 2023 theo dõi 210.000 người Mỹ trong 30 năm cũng chỉ ra rằng: những người tuân thủ chặt chẽ chế độ này có nguy cơ mắc bệnh tim mạch thấp hơn 14% so với nhóm đối chứng.
Giải thích về hiệu quả này, bà Glenn cho biết: chế độ Portfolio phát huy tác dụng vì nó tác động đa chiều – protein thực vật làm giảm hấp thụ cholesterol, chất xơ hòa tan “bắt giữ” cholesterol trong ruột, còn các loại hạt cung cấp chất béo không bão hòa giúp hạ LDL và tăng HDL.
Tổng kết về phương pháp giảm mỡ máu tự nhiên, Tiến sĩ Frank Hu (Đại học Harvard) nhấn mạnh:“Không có giải pháp kỳ diệu nào cả. Nhưng nếu duy trì chế độ ăn lành mạnh, kết hợp với tập luyện đều đặn và thói quen sống tốt, bạn hoàn toàn có thể giảm mỡ máu hiệu quả mà không cần thuốc.”Ông khuyến nghị nên tiếp cận vấn đề theo hướng toàn diện, tập trung vào sức khỏe tim mạch tổng thể thay vì chỉ chú trọng vào chỉ số cholesterol.
