Việc xác định cha mẹ cho con sẽ thay đổi
Bên cạnh những băn khoăn về những biến tướng trong quá trình thực hiện việc mang thai hộ như thương mại hóa... thì việc thừa nhận chế định mang thai hộ chắc chắn sẽ làm “phá sản” nguyên tắc xác định cha mẹ được quy định tại điều 63 Luật hôn nhân và gia đình hiện hành.
Theo quy định hiện hành thì “con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc do người vợ có thai trong thời kỳ đó là con chung của vợ chồng”. Trong trường hợp cha, mẹ không thừa nhận con thì phải có chứng cứ và phải được Toà án xác định.
.jpg)
Ảnh minh họa.
Như vậy, khi chưa có chế định mang thai hộ thì mọi trường hợp trẻ do người vợ sinh ra trong thời kỳ hôn nhân đều “đương nhiên” là con của vợ chồng. Việc phủ nhận nếu có phải chứng minh và phải có bằng chứng xác thực.
Thế nhưng, thời gian tới khi mà chế định mang thai hộ được thừa nhận thì nguyên tắc này sẽ không còn nữa. Bởi lẽ con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân nhưng là con “mang thai hộ” chắc chắn sẽ không đương nhiên là con chung của vợ, chồng.
Mang thai hộ không thành có phải bồi thường
Mặc dù chế định mang thai hộ đang được thừa nhận theo hướng vì mục đích nhân đạo và không chấp nhận chuyện thương mại hóa hay nói cách khác là ‘đẻ thuê”. Thế nhưng điều này không có nghĩa là người nhờ mang thai hộ không được dành cho người mang thai hộ chút thù lao nào để bồi dưỡng sức khỏe và chăm sóc thai nhi trong bụng. Việc bồi dưỡng ở một mức nào đó gần như là khó tránh khỏi.
Vấn đề đặt ra là trong trường hợp kết quả mang thai hộ không như mong muốn thì người mang thai hộ có phải bồi thường hay hoàn trả những gì đã nhận cho người nhờ hay không? Và giả thiết như phải bồi thường thì bồi thường như thế nào?
Trường hợp có tranh chấp về vấn đề bồi thường mang thai hộ thì đó có thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án hay không cũng là một câu hỏi đang để lại rất nhiều băn khoăn.
Dự thảo Luật hôn nhân và gia đình lần này dự trù đưa vào một quy định rất mới là "mang thai hộ vì mục đích nhân đạo". Quy định này xuất phát từ nhu cầu thực tế trong đời sống xã hội ở nước ta, có rất nhiều gia đình chỉ có mỗi người con trai mà vợ anh ta lại không thể sinh nở trong khi truyền thống văn hóa ở ta coi trọng việc sinh con nối dõi.
Thực tế ở nhiều nơi, đặc biệt tại các bệnh viện phía Nam, có rất nhiều đơn gửi tới lãnh đạo bệnh viện với nguyện vọng nhờ người mang thai hộ, nhưng các bác sĩ từ chối vì luật chưa có. Nhiều bác sĩ nói với tôi khi đọc nhiều lá đơn đã phát khóc bởi những câu chuyện có tình cảnh éo le, thương cảm.
Chính vì thế họ đã kiến nghị nên sửa luật cho phép "mang thai hộ vì mục đích nhân đạo". Theo tôi cần phải cho phép việc này vì đây là giải pháp mang tính nhân đạo rất lớn, nó giúp cho những cặp vợ chồng hiếm muộn không thể đẻ con một cách bình thường có con để chăm nuôi, người phụ nữ được làm mẹ.
Ông Dương Đăng Huệ - vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế (Bộ Tư pháp).
