Những đối tượng dễ mắc bệnh bại liệt
- Tỷ lệ mắc bại liệt cao nhất ở trẻ dưới 3 tuổi, tỷ lệ này càng thấp ở những tuổi càng lớn hơn. Tuy nhiên, trong những vụ dịch gần đây, tỷ lệ mắc bệnh ở lứa tuổi trên 15 tuổi tăng lên rõ rệt. Lý do khiến bại liệt hay thấy ở trẻ dưới 3 tuổi là do sự lưu hành rộng rãi của vi rút Polio. Một số lớn trẻ đang bú mẹ hãy còn miễn dịch do mẹ truyền sang nên nếu có nhiễm vi rút thì cũng không có biểu hiện lâm sàng rõ rệt và ít để lại di chứng.
- Khả năng đáp ứng miễn dịch týp sau phơi nhiễm sẽ tồn tại suốt đời, kể cả mắc bệnh thể ẩn. Vì vậy sẽ không bị bệnh lần 2 với cùng một týp vi rút.
- Trẻ nhỏ được thừa hưởng đáp ứng miễn dịch của mẹ truyền qua. Vắc xin bại liệt được sử dụng đúng qui cách và áp dụng rộng rãi ở cộng đồng sẽ để lại miễn dịch lâu bền, góp phần quan trọng trong công tác thanh toán bệnh này.
Những tác nhân gây bệnh bại liệt
Vi-rút bại liệt Polio (Poliovirus) là căn nguyên gây ra bệnh bại liệt, thuộc chi vi-rút đường ruột (Enterovirus) thuộc họ Picornaviridae. Vi-rút bại liệt Polio có 3 týp :
Týp I : Giữ vai trò chính trong gây bệnh (90%) có tên gọi là Brunhilde
Týp II: có tên gọi là Lansing
Týp III: có tên gọi là Leon
Hình thái: Dưới kính hiển vi điện tử, vi-rút bại liệt có hình khối cầu, không có vỏ, đường kính 27 nm bao gồm 1 protein capsid có cấu trúc bền vững bao bọc lấy ARN của vi-rút, trọng lượng phân tử 6,8 x 106 dalton.
Khả năng tồn tại trong môi trường bên ngoài của vi-rút:
Vi-rút bại liệt sống dai ở môi trường bên ngoài. Trong phân, chúng sống được vài ba tháng ở nhiệt độ 0-4 độ C. Trong nước, ở nhiệt độ thường, chúng sống được 2 tuần.
Vi-rút bại liệt chịu đựng khô hanh, bị tiêu diệt ở nhiệt độ 56 độ C sau 30 phút và bị tiêu diệt bởi thuốc tím. Liều clo thường dùng để diệt khuẩn nước không tiêu diệt được vi-rút bại liệt.
Biểu hiện lâm sàng:
+ Thể liệt mềm cấp điển hình: chiếm 1% với các triệu chứng sốt, chán ăn, nhức đầu, buồn nôn, đau cơ các chi, gáy và lưng, dần dần mất vận động dẫn đến liệt không đối xứng. Mức độ liệt tối đa là liệt tủy sống, liệt hành tủy dẫn đến suy hô hấp và tử vong. Liệt ở chi, không hồi phục làm bệnh nhân khó vận động hoặc mất vận động.
+ Thể viêm màng não vô khuẩn: Sốt, nhức đầu, đau cơ, cứng gáy.
+ Thể nhẹ: Sốt, khó ngủ, nhức đầu, buồn nôn, nôn, táo bón, có thể phục hồi trong vài ngày.
+ Thể ẩn, không rõ triệu chứng là thể thường gặp, song thể nhẹ có thể biến chuyển sang nặng.
