1. Các bệnh nhiễm khuẩn da
Ngải cứu rất hữu dụng trong trị các bệnh thường gặp mùa mưa lũ
Chốc lở: Do điều kiện vệ sinh kém, ăn uống thiếu chất, lao động dọn dẹp vệ sinh sau lũ dễ bị tổn thương da, tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công. Thương tổn là những mụn nước, mụn mủ trên da, tập trung ở vùng hở, tay chân. Khi dập vỡ tạo vết chợt loét nông, trên có vảy màu vàng hoặc màu nâu bẩn, xung quanh có viền vảy hoặc quầng đỏ. Khi bị cần phải lau rửa bằng cồn sát khuẩn hoặc betadin. Bôi thuốc sát khuẩn, xanh methylen, castellani. Khi thương tổn đã khô chuyển sang bôi thuốc mỡ kháng sinh như tetraxyclin, foban, bocidate, fucidin. Uống thuốc kháng sinh để bệnh nhanh khỏi và tránh những biến chứng nguy hiểm như viêm cầu thận.
Viêm nang lông: Do thiếu nước sạch, tắm gội vi khuẩn phát triển ở những nang lông như đầu, lông nách, lông sinh dục, râu, lông mày tạo thành những mụn mủ nhỏ ở nang lông rất ngứa, gãi nhiều chảy nước, dịch, ướt tóc, gọi là viêm nang lông chàm hóa rất khó chữa. Khi bị bệnh cũng phải sát khuẩn bằng cồn 70 độ, betadin, bôi mỡ kháng sinh và uống kháng sinh kháng tụ cầu như oxaxylin, bristopen, cloxylan, hạn chế gãi, chải đầu nhẹ nhàng, không làm tổn thương da đầu.
Bệnh viêm kẽ do vi khuẩn (Erythrasma): hay gặp ở người béo phì, vị trí: hai bẹn, nách, cổ và nếp lằn vú ở phụ nữ. Cũng do thiếu nước sạch vệ sinh, mồ hôi ứ đọng, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, thương tổn là những đám da màu đỏ, bờ rõ, có vảy mỏng, hầu như không ngứa, trừ phi bị ở bẹn có cảm giác châm chích khó chịu. Căn nguyên do loại vi khuẩn có tên gọi Corynebacterium minutissimum. Chẩn đoán phân biệt với nấm da bằng cách chiếu đèn huỳnh quang thấy xuất hiện màu đỏ san hô, phân biệt với màu vàng huỳnh quang của nấm. Điều trị bằng bôi dung dịch eryfluid và uống erythromycin 250mg 4 lần 1 ngày.
Bệnh tiêu sừng lõm lòng bàn chân: (pitted keratolysis): còn gọi là bàn chân rỗ, bàn chân hà. Tổn thương là những vết lõm đường kính từ 1-3mm tập trung thành đám ở lòng bàn chân hay thấy ở gót trước và gót sau không đau không ngứa. Căn nguyên do vi khuẩn có tên gọi Micrococcus Sedentarius. Chẩn đoán không khó, chỉ cần dựa vào hình ảnh bàn chân rỗ. Điều trị ngâm rửa nước muối sau đó bôi mỡ kháng sinh erythromycin hoặc clindamycin và mỡ whitfeld xen kẽ, bệnh sẽ khỏi hoàn toàn.
2. Bệnh da do ký sinh trùng
Bệnh do ấu trùng xâm nhập vào da: Còn gọi là ấu trùng di trú trên da, bệnh ít thấy ở nước ta nhưng cũng không có nghĩa là không có mà do khả năng phát hiện bệnh còn hạn chế. Do trứng của giun sán tồn tại trong đất cát nở thành ấu trùng và xâm nhập vào da người, di trú trên da với tốc độ vài centimet một ngày. Chúng di chuyển ngay dưới lớp sừng tạo thành đường ngoằn ngoèo hơi nổi cao, rộng khoảng 2-3mm. Số lượng tổn thương phụ thuộc vào số lượng ấu trùng xâm nhập. Vị trí hay gặp: cẳng chân, mông, quanh hậu môn, tay. Triệu chứng cơ năng rất ngứa, ấu trùng tồn tại trên da trung bình từ 2-8 tuần. Hiếm khi trên 2 năm. Phòng bệnh: tránh tiếp xúc trực tiếp với đất cát chứa phân. Điều trị tại chỗ: bôi mỡ kháng ký sinh trùng albendazole. Uống thiabendazole 50mg/1kg cân nặng trong ngày, từ 2-5 ngày.
Mưa lũ là mùa mà các bệnh về da và đường hô hấp tăng nhanh
Ghẻ: Trong điều kiện vệ sinh kém, ghẻ cũng sinh sôi nảy nở và lây truyền rất nhanh. Do tiếp xúc trực tiếp giữa người bị ghẻ với người lành. Căn nguyên do ký sinh trùng có tên gọi Sarcoptes Scabies xâm nhập vào da. Thương tổn là những mụn nước, rãnh ghẻ. Vị trí hay gặp: kẽ các ngón tay, nếp lằn chỉ cổ tay, cạp quần, vùng bụng, đùi non, mông bẹn, sinh dục, nếp lằn vú, nách. Hiếm khi thấy ghẻ ở 1/3 trên lưng, mặt. Triệu chứng cơ năng: rất ngứa. Nếu không được phát hiện chữa kịp thời, ghẻ sẽ có biến chứng nhiễm trùng thành những mụn mủ eczema hóa rất khó chữa trị và lây lan ra cộng đồng rất nhanh. Điều trị: vệ sinh cá nhân và bôi thuốc chữa ghẻ, bôi một trong những loại thuốc sau: DEP, eurax, ascabiol. Điều trị cho cả nhà, những người có biểu hiện ngứa ghẻ. Tẩy uế quần áo ga gối bằng cách luộc hoặc phơi 3-4 nắng.
Nước ăn chân: Thực chất là bị nhiễm nấm Candida và Blastomycet. Do chân tay ngâm trong nước nhiều, tế bào sừng bị chết và môi trường ẩm ướt làm cho nấm xâm nhập và phát triển. Thương tổn hay gặp ở các kẽ ngón chân 4, 5, kẽ ngón tay 3, 4. Lúc đầu là những đám da chết mục màu trắng, ngứa nhiều, gãi lột lớp da chết để lại nền da đỏ hồng ẩm ướt, đau rát, ngứa vẫn tiếp tục làm bệnh nhân gãi và rất đau. Nếu không được điều trị, vết chợt loét sâu và lan rộng, nhiễm trùng sưng đau, đi lại khó khăn. Bệnh cũng hay gặp ở người làm nghề quét dọn, công nhân vệ sinh, người nội trợ, giúp việc, thường xuyên phải tiếp xúc với nước, người có bệnh đái tháo đường cũng thường bị nhiễm loại nấm trên. Khi bị bệnh cần hạn chế lội nước, lau chân khô trước khi đi giày dép và điều quan trọng là phải dùng thuốc chống nấm như: castellani, calcream, nizoral, dezor; rửa chân tay bằng xà phòng diệt nấm SAStid hoặc nước quả chanh để tránh tái nhiễm.
3. Trị cảm lạnh
Cảm lạnh hay còn gọi là cảm mạo phong hàn là bệnh thường gặp trong hoàn cảnh mưa, gió lạnh của bão tố, lũ lụt. Trước hết, có thể dự phòng khi đã bị trúng mưa, gió lạnh bằng cách sắc nước gừng tươi để uống, dùng 1 củ gừng tươi, khoảng 15 – 20g, rửa sạch, thái mỏng, thêm 100ml nước, đun sôi 20 phút, gạn ra, uống nóng. Có thể thêm ít đường, quấy đều cho dễ uống. Tùy theo số người cần uống, có thể tăng lượng gừng lên. Với trẻ em, uống lượng thích hợp tùy theo tuổi.
Khi đã mắc cảm mạo phong hàn, người phát sốt, lạnh, thậm chí rét nhiều, đau đầu, ngạt mũi, ho…, trước hết là nấu nồi lá xông, gồm các loại lá chứa tinh dầu thơm: lá sả, bạc hà, lá chanh, kinh giới, tía tô, lá tre… Sau khi xông cho ra mồ hôi, uống một bát nước lá xông để thúc đẩy hết nguyên nhân gây cảm lạnh ra ngoài. Lau khô mồ hôi, đồng thời tránh gió lùa. Tiếp tục cho người bệnh ăn bát cháo nóng có hành tươi và lá tía tô. Đối với những người bị nhiễm cảm sâu hơn, kèm theo các triệu chứng rét nhiều, đau đầu dữ dội, ho nhiều, đờm nhiều… ngoài cách xông hơi, sẽ dùng các vị thuốc sau để sắc uống: kinh giới (hoặc kinh giới tuệ, ngọn mang hoa), tô diệp, bạc hà mỗi vị 12g; quế chi 8g; cúc hoa, cam thảo dây mỗi vị 6g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần trước bữa ăn 1 giờ. Nếu kèm theo đau mình mẩy, đau cơ nhục nhiều, có thể dùng quế chi, bạch thược, đại táo mỗi vị 12g; cam thảo, sinh khương mỗi vị 6g. Sắc uống ngày một thang, chia 3 lần trong ngày, trước bữa ăn 1 giờ. Uống nhiều thang cho đến khi hết các triệu chứng.
4. Các chứng thường gặp mùa mưa bão
Đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy: mưa, gió, lụt lội, môi trường nước bị ô nhiễm do các chất hữu cơ phân hủy, rác rưởi, phân và xác súc vật… rất dễ gây ra các chứng này… Có thể dùng hoắc hương, tía tô mỗi vị 12g; vỏ quýt, bạc hà, gừng tươi, cam thảo dây mỗi vị 8g. Sắc uống, ngày một thang, trước bữa ăn. Hoặc hoắc hương, đại phúc bì, trần bì, thương truật, hậu phác, bạch chỉ, bạch linh, bán hạ chế, cát cánh, cam thảo mỗi vị 8g. Tất cả nghiền thành bột mịn, mỗi lần uống 10 – 12g với nước ấm, ngày uống 2 – 3 lần. Có thể uống tới khi hết các triệu chứng.
Đau bụng, đại tiện có máu: lá mơ tam thể, cỏ sữa, rau sam, cỏ nhọ nồi mỗi vị 12g; xuyên tâm liên 8g. Sắc uống trước bữa ăn, ngày một thang, chia 2 – 3 lần. Uống đến khi các triệu chứng thuyên giảm.
5. Trị nước ăn chân:
Phải lội nước nhiều, nước lại bị ô nhiễm nên rất dễ bị nước ăn chân, chân bị ngứa, lở loét, nhất là các kẽ chân. Trước hết, rửa sạch nơi tổn thương (nên bằng nước đun sôi để nguội, thêm chút muối ăn). Sau đó, lau khô. Dùng lá rau sam tươi, vò nát, xát vào chỗ bị bệnh. Ngày làm nhiều lần. Có thể ngâm rửa bằng nước sắc xuyên tâm liên, hoặc vỏ núc nác (ngâm chân khi nước còn ấm), lau khô. Chấm bột mịn của hỗn hợp bột hoàng liên hay hoàng đằng với bột phèn phi và hàn the, đồng lượng.
Nước ăn chân tay là bệnh thường gặp mỗi mùa mưa bão ở Việt Nam
6. Trị đau xương khớp, đau cơ
Cùng với mưa, lũ, gió lạnh, đau xương khớp, đau cơ cũng là bệnh hay gặp, nhất là ở những người đã có tiền sử mạn tính. Trước hết, có thể sử dụng một số lá thuốc tươi: ngải cứu, cúc tần, lá lốt, bưởi bung… thêm rượu, hoặc giấm… để chườm nóng vào nơi sưng đau. Đồng thời, có thể dùng rễ cỏ xước, rễ mò đỏ (hoặc mò trắng), hy thiêm, cành cây dâu mỗi vị 12g, sắc uống, ngày một thang. Uống liền nhiều thang, tới khi các triệu chứng thuyên giảm.
