Ông Lê Bảo Xiêng, một nông dân ở thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng, đã từng thử nghiệm trồng nhiều loại cây như tre, trúc và tràm. Tuy nhiên, phải mất đến 4 năm mới có thể thu hoạch, trong khi giá trị kinh tế lại không đáng là bao.
"Với gần 1ha đất trồng nhưng chỉ thu về 15-20 triệu đồng sau 4 năm, cuộc sống gia đình tôi rất khó khăn, phải chật vật lo tiền mua gạo hàng tháng. Tuy nhiên, kể từ khi chuyển sang trồng mãng cầu gai, thu nhập của gia đình đã cải thiện rõ rệt," ông Xiêng chia sẻ.
Khoảng 12 năm trước, ông Xiêng quyết định dọn dẹp cây tạp để bắt đầu trồng mãng cầu gai. Sau khoảng 2 năm, ông mới hoàn thành việc trồng trên diện tích gần 1ha.
Theo ông Xiêng, do mãng cầu gai được ghép từ gốc cây bình bát, ông đã tìm những cây bình bát dại ngoài tự nhiên về trồng. Khi cây cao khoảng một mét, ông tiến hành ghép chồi mãng cầu gai vào gốc bình bát và chăm sóc như cây bình thường.
Theo ông Xiêng, do mãng cầu gai được ghép từ gốc cây bình bát, ông đã tìm những cây bình bát dại ngoài tự nhiên về trồng
Sau 3 năm trồng, bao gồm cả thời gian ghép cây, mãng cầu bắt đầu cho trái. Trong giai đoạn đầu, do cây còn nhỏ nên năng suất chưa cao. Tuy nhiên, đến năm thứ 5, năng suất trở nên ổn định. Hiện tại, với diện tích vườn gần 1ha, sản lượng trái mãng cầu của ông Lê Bảo Xiêng đạt hơn 40 tấn mỗi năm. Giá bán dao động từ 22.000 - 58.000 đồng/kg và có thời điểm lên đến hơn 100.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí, lợi nhuận hàng năm của ông đạt hơn 900 triệu đồng.
Không chỉ dừng lại ở việc trồng mãng cầu, ông Xiêng còn chế biến trái mãng cầu thành trà và mứt. Sản lượng trà mãng cầu cung ứng ra thị trường đạt khoảng 100kg mỗi tháng; mứt mãng cầu xuất bán từ 10 - 30kg mỗi tháng. Các sản phẩm này được tiêu thụ không chỉ trong tỉnh mà còn lan tỏa đến nhiều tỉnh thành trên cả nước. Trà mãng cầu của ông Bảo Xiêng đã được chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao và được công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu của tỉnh Sóc Trăng năm 2023.
Ông Lưu Tấn Hòa, Trưởng Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thị xã Ngã Năm, cho biết: "Cây mãng cầu gai ghép gốc bình bát dễ trồng, ít tốn công chăm sóc và chi phí đầu tư không nhiều, chủ yếu là hộ dân tự tạo giống để trồng trong vườn nhà. Toàn thị xã hiện có 248ha mãng cầu gai với 130 hộ trồng. Cây mãng cầu gai được trồng tập trung chủ yếu tại xã Vĩnh Quới, với diện tích khoảng 240ha. Tại đây, có hai hợp tác xã trồng mãng cầu gai. Nhiều hộ trong hợp tác xã đã chế biến trà và mứt mãng cầu, sản phẩm rất được thị trường ưa chuộng."
Không chỉ dừng lại ở việc trồng mãng cầu, ông Xiêng còn chế biến trái mãng cầu thành trà và mứt
Theo thông tin từ Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bến Tre, mãng cầu xiêm ghép trên gốc cây bình bát đang trở thành lựa chọn ưu tiên của nhiều nông dân. Lý do là gốc cây bình bát có khả năng chịu đựng tốt trong môi trường ngập úng, mặn và đặc biệt là chống chịu phèn rất hiệu quả.
Khi được ghép trên gốc bình bát, mãng cầu xiêm không chỉ sinh trưởng mạnh mẽ mà còn cho năng suất cao mà không đòi hỏi quá nhiều công chăm sóc. Đây là giải pháp lý tưởng cho những vùng đất bị nhiễm phèn, mặn, đáp ứng tốt với điều kiện biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt.
Sau khoảng 12-18 tháng trồng cây bình bát, nông dân có thể tiến hành ghép mãng cầu xiêm. Hiện nay, các phương pháp ghép mắt và ghép cửa sổ được áp dụng rộng rãi vì tính đơn giản và hiệu quả của chúng. Để ghép mắt, người ta chỉ cần sử dụng một mắt từ cành ghép cùng với một mảnh vỏ có mắt, và tốt nhất là thực hiện trên gốc ghép và cây lấy mắt ghép đang trong giai đoạn sinh trưởng mạnh.
Việc ứng dụng phương pháp ghép này không chỉ giúp cây mãng cầu xiêm phát triển tốt mà còn mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.
Sau khoảng 12-18 tháng trồng cây bình bát, nông dân có thể tiến hành ghép mãng cầu xiêm
Khi lựa chọn mắt ghép, cần phải tỉ mỉ chọn những nhánh có đỉnh sinh trưởng đều đặn. Bước đầu tiên là bóc một mảnh vỏ tại gốc ghép, với kích thước tương đương mảnh vỏ mang mắt ghép (dài 3-4 cm, ngang 2 cm). Sử dụng dao, rạch hai đường dọc có chiều ngang bằng với mắt ghép.
Tiếp theo, cắt một đường ngang phía dưới và cẩn thận nạy vỏ lên, để lại một lưỡi vỏ khoảng 1 cm. Sau đó, áp mảnh vỏ mang mắt ghép vào vị trí vừa tạo và buộc chặt lại. Trong quá trình ghép mắt, cần che đậy cẩn thận để tránh nước xâm nhập, vì tầng sinh gỗ rất dễ bị tổn thương. Do đó, ngay sau khi bóc vỏ phải tiến hành ghép ngay, tránh chạm tay vào và không để bẩn.
Thời điểm lý tưởng để tiến hành ghép là vào đầu mùa mưa, khi cây có đủ nước và dễ dàng hấp thụ chất dinh dưỡng từ đất. Điều này giúp cây ghép phát triển mạnh mẽ và hiệu quả hơn.
