Tảo mộ là gì?
Tảo mộ là hoạt động dọn dẹp, sửa sang lại phần mộ của ông bà tổ tiên, những người thân đã mất trong gia đình trước khi hết năm hoặc tết đến xuân về. Đây là phong tục thể hiện sự kính trọng, biết ơn của con cháu đối với tổ tiên, các đấng sinh thành và những người đã khuất. Đây cũng là thời khắc để gia đình quây quần, ôn lại kỷ niệm xưa.
Ngày tảo mộ không chỉ sửa sang lại phần mộ cho gọn gàng, sạch đẹp mà còn là dịp để gia đình, con cháu đoàn tụ, sum vầy, giãi bày với ông bà, tổ tiên những chuyện đã xảy ra trong một năm với gia đình, dòng họ. Điều này thể hiện tính nhân văn trong văn hóa Việt: Coi các tiền nhân đã khuất như vẫn đang hiện diện cùng mọi người, và cũng là cách nhắc nhở để mọi người không nên làm những việc phải hổ thẹn với gia tiên tiền tổ.
Những ai không nên đi tảo mộ?
Theo quan niệm của người xưa, có 3 đối tượng sau không nên đi tảo mộ
Trẻ nhỏ dưới 3 tuổi
Lễ tảo mộ là một nghi thức trang trọng và long trọng, không gian không phải để ồn ào và cười đùa. Trẻ em dưới ba tuổi không hiểu được mục đích của việc tham gia quét mộ. Việc đưa trẻ đến ngôi mộ và tham gia tảo mộ sẽ bất kính với tổ tiên và có thể xúc phạm đến phật ý.
Ngoài ra, nơi quét mộ thường có nhiều sương mù và rất lạnh vào buổi sáng. Trẻ em dưới ba tuổi có thể bị ảnh hưởng bởi yếu tố thời tiết và dễ bị sốt hoặc các rối loạn tâm lý không rõ nguyên nhân. Điều này được gọi là "sợ hãi tâm hồn". Mọi người phải chịu trách nhiệm cho sự an toàn của trẻ em, vì vậy tốt nhất không nên đưa trẻ em đến tham gia lễ tảo mộ. Nếu muốn giáo dục cho con trẻ, hãy đợi chúng lớn lên hơn một chút.
Người già, tuổi cao sức yếu
Thờ cúng tổ tiên vào dịp Thanh Minh là một nghi lễ quan trọng. Tuy nhiên, không thể tránh khỏi cảm giác nặng nề và buồn bã trong không khí. Với những người già, tham gia quét mộ có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe do tuổi cao, cơ thể yếu, và địa hình gồ ghề.
Hơn nữa, nếu xảy ra tình huống không may, việc tham gia có thể mất đi ý nghĩa của nghi lễ và có thể gây hậu quả lớn đến các thế hệ tương lai. Vì vậy, những người già yếu, đặc biệt là trên 70 tuổi, nên ở nhà và để cho con trẻ, thanh niên làm nhiệm vụ này.
Con rể không được đi tảo mộ
Việc tôn vinh tổ tiên qua thờ cúng là truyền thống đạo hiếu của thế hệ con cháu. Đây không chỉ là cách để tôn kính ký ức của tổ tiên mà còn để xin nguyện cho gia đình phát đạt. Theo quan niệm cổ xưa, "ba điều bất hiếu, lớn nhất không con".
Tuy nhiên, nếu trong gia đình có nam thành viên tham gia lễ tảo mộ, người ngoài hoàn toàn không được tham gia vào hoạt động này, bao gồm cả con rể. Vì theo quan niệm gia đình, con rể có thể là con nhưng lại là một khách trong gia đình, do đó, không thể tham gia vào lễ tế này.
Cần lưu ý gì khi đi tảo mộ?
Tiến hành tảo mộ cuối năm vào buổi sáng.
Không đùa giỡn, trêu đùa khi đi tảo mộ. Phải ăn mặc lịch sự, trang trọng để thể hiện sự tôn nghiêm với những người đã khuất.
Trước khi tiến hành dọn dẹp, người chủ gia đình hoặc người lớn tuổi phải thắp nhang, đèn xin phép và đọc văn khấn tảo mộ cuối năm. Trong khi đợi hương tàn, con cháu dọn dẹp và khi nhang cháy được 2/3 thì gia chủ tiến hành hóa vàng và xin thụ lộc.
Khi hóa vàng, nên nêu tên người đã khuất để người đó nhận được những đồ bạn muốn gửi.
Khi đi tảo mộ về nên tắm rửa, thay quần áo sạch sẽ.
