Xyanua là gì?
Xyanua (cyanide) là một chất hoá học có tác dụng nhanh. Nó tồn tại ở dạng khí hoặc chất lỏng không màu như hydro xyanua (HCN) hoặc xyanogen clorua (CNCl). Ngoài ra, xyanua cũng có thể tồn tại dưới dạng tinh thể rắn như natri xyanua (NaCN) hoặc kali xyanua (KCN).
Xyanua đi vào cơ thể và cản trở khả năng sử dụng oxy của cơ thể. Với liều lượng nhỏ, nó có thể dẫn tới các biểu hiện như đau tức ngực, chóng mặt, đau đầu, chảy nước mắt, buồn nôn, rối loạn nhịp tim, rối loạn nhịp thở, nôn mửa…
Khi tiếp xúc với một lượng lớn xyanua, các triệu chứng ngộ độc sẽ tiến triển rất nhanh. Dù tiếp xúc với xyanua bằng con đường nào (từ thở, ăn uống hay hấp thụ qua da), con người đều có khả năng bị ngộ độc và nguy hiểm tới tính mạng.
Xyanua tồn tại ở cả dạng rắn, lỏng và dạng khí.
Xyanua được mô tả là có mùi hạnh nhân đắng. Tuy nhiên, không phải lúc nào nó cũng toả ra mùi như vậy. Ngoài ra, không phải ai cũng có thể phát hiện ra mùi này.
Trong sản xuất, xyanua được sử dụng trong công nghiệp sản xuất giấy, dệt may, nhựa hoặc luyện kim để mạ điện, làm sạch kim loại, lọc vàng ra khỏi quặng… Ngoài ra, xyanua cũng được sử dụng như một chất diệt sâu bọ.
Trong tự nhiên, xyanua cũng tồn tại trong một số loại thực vật.
2 loại thực phẩm dễ gây ngộ độc xyanua
Tài liệu của Trung tâm An toàn thực phẩm Hồng Kông (Trung Quốc) cho biết có tới hơn 2.000 loài thực vật có chứa chất xyanua tự nhiên. Ở những thực vật này, xyanua liên kết với các phân tử đường và tồn tại dưới dạng glycoside cyanogen. Bản thân chất này không độc tuy nhiên quá trình tiêu hoá trong dạ dày khiến chúng bị biến đổi và gây ra ngộ độc cho người ăn.
Hai loại thực phẩm quen thuộc dễ gây ngộ độc xyanua nhất chính là sắn và măng tươi.
Sắn và măng tươi là hai thực phẩm có chứa xyanua tự nhiên có thể gây ngộ độc nếu không được sơ chế kỹ.
Tất nhiên, ngộ độc xyanua từ những thực phẩm này chỉ xảy ra khi chúng ta chế biến chúng không đúng cách.
Các chất nhóm xyanua có trong thực phẩm khi được hấp thụ vào cơ thể sẽ sinh ra axit xyanhidric (HCN). Loại axit này có độc tính cao và có thể gây ngộ độc. Ở sắn, chất độc nằm nhiều ở cả vỏ sắn, hai đầu củ sắn và lõi sắn. Măng tươi cũng chứa nhiều xyanua và có thể gây ngộ độc nếu ăn sống.
Xyanua là chất độc nhưng lại có thể hoà tan trong nước, bay hơi ở nhiệt độ cao. Do đó, cách để loại bỏ chất độc hại trong măng và sắn chính là ngâm nước và luộc kỹ.
Khi chế biến sắn, bạn cần bóc bỏ lớp vỏ bên ngoài và ngâm nước một vài tiếng trước khi chế biến. Khi luộc, nên sử dụng nhiều nước và mở vung nồi để xyanua bay hơi. Lưu ý, không ăn các loại sắn cao sản chế biến công nghiệp vì loại này rất dễ gây ngộ độc. Ngoài ra, không nên ăn sắn khi đói.
Với măng, bạn nên ngâm và luộc nhiều lần với nước rồi mới chế biến. Măng khô cũng cần ngâm, luộc thật kỹ trước khi ăn.
Bên cạnh đó, một số thực phẩm khác cũng chứa xyanua tự nhiên mà bạn cần tránh sử dụng là hạt của các loại quả như mơ, táo, lê, mận, đào, anh đào…
