Dự thảo Luật Căn cước là một trong những dự án luật quan trọng nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ liên quan đến ứng dụng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, phát huy giá trị, tiện ích thẻ căn cước công dân, phục vụ phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Theo quy định trong Dự thảo Luật Căn cước, có đề cập đến những trường hợp phải thu hồi và giữ thể căn cước người dân cả nước cần chú ý.
Các trường hợp bị thu, giữ căn cước mới nhất
Trong nội dung đề cập tại Dự thảo Luật căn cước, dự kiến thay thể Luật Căn cước công dân 2014, có quy định về việc những trường hợp phải thu hồi và giữ thẻ căn cước.
Cụ thể, có 3 trường hợp phải thu hồi thẻ căn cước như sau:
- Trường hợp 1: Công dân bị tước quốc tịch, thôi quốc tịch Việt Nam, bị hủy bỏ quyết định cho nhập quốc tịch Việt Nam.
- Trường hợp 2: Thẻ căn cước cấp sai quy định.
- Trường hợp 3: Sử dụng thẻ căn cước đã tẩy xóa sửa chữa.
2 trường hợp giữ thẻ căn cước như sau:
- Trường hợp 1: Người đang chấp hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng; người đang chấp hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc;
- Trường hợp 2: Người đang bị tạm giữ, tạm giam, chấp hành án phạt tù.
Người bị giữ thẻ căn cước tại trường hợp 1 nếu trên khi hết thời hạn tạm giữ, tạm giam, chấp hành xong án phạt tù, chấp hành xong biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng; chấp hành xong quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc được trả lại thẻ căn cước.
Trong thời gian bị giữ thẻ căn cước, cơ quan giữ thẻ căn cước cho phép người bị giữ thẻ căn cước sử dụng thẻ căn cước của mình để thực hiện giao dịch theo quy định của pháp luật.
Những điểm mới của dự thảo Luật Căn cước
Có bốn nhóm chính sách được đề xuất trong dự thảo luật, bao gồm:
- Sửa đổi, bổ sung một số trường thông tin của công dân trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Cơ sở dữ liệu căn cước công dân. Theo dự thảo Luật Căn cước, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư sẽ bao gồm 24 nhóm thông tin của công dân, trong đó có 04 nhóm thông tin bắt buộc để tạo lập số định danh cá nhân và 19 nhóm thông tin khác để đáp ứng các nhu cầu khác nhau của cơ quan nhà nước và người dân. Những thông tin này sẽ giúp cho việc xác minh danh tính và giao dịch của công dân trên các nền tảng điện tử được thuận tiện và an toàn hơn.
- Quy định về căn cước điện tử. Đây là một loại căn cước được lưu trữ trên thiết bị di động hoặc thiết bị khác có khả năng kết nối internet của công dân. Căn cước điện tử có giá trị pháp lý tương đương với căn cước in và có thể được sử dụng để chứng minh danh tính, quyền lợi và nghĩa vụ của công dân khi thực hiện các giao dịch điện tử. Việc phát triển căn cước điện tử sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng của thẻ căn cước công dân, tiết kiệm chi phí in ấn và bảo quản thẻ.
- Quy định về cấp giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam đang sinh sống tại Việt Nam nhưng chưa xác định được quốc tịch. Đây là một nhóm đối tượng có nhu cầu được công nhận là người Việt Nam và được hưởng các quyền lợi của công dân Việt Nam theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, do một số lý do khách quan hoặc chủ quan, họ chưa có thể xác định được quốc tịch của mình. Việc cấp giấy chứng nhận căn cước cho nhóm đối tượng này sẽ giúp cho việc quản lý dân cư và bảo vệ quyền lợi của họ được thực hiện tốt hơn.
- Lược bỏ vân tay và một số thông tin không cần thiết trên thẻ căn cước. Theo dự thảo luật, việc lấy vân tay của công dân khi cấp căn cước sẽ được bỏ đi, thay vào đó là sử dụng mã QR để liên kết với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Đồng thời, một số thông tin không cần thiết trên thẻ căn cước như số thẻ căn cước, dòng chữ “căn cước công dân”, quê quán, nơi thường trú, chữ ký của người cấp thẻ sẽ được sửa thành số định danh cá nhân, nơi đăng ký khai sinh, nơi đăng ký hộ khẩu thường trú và mã QR. Những thay đổi này nhằm tối ưu hóa thiết kế và bảo mật của thẻ căn cước.
Trách nhiệm của cơ quan quản lý căn cước
Bộ Công an đã giao cho Cơ quan quản lý căn cước thực hiện nhiệm vụ quản lý căn cước, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu căn cước, hệ thống định danh và xác thực điện tử. Dự thảo Luật Căn cước quy định cơ quan quản lý căn cước có các trách nhiệm sau đây:
- Thu thập, cập nhật, chỉnh sửa kịp thời, chính xác thông tin về người dân.
- Niêm yết công khai và hướng dẫn các thủ tục hành chính về căn cước, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Cơ sở dữ liệu căn cước liên quan đến cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định của Luật này.
- Bảo đảm an ninh, an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu cá nhân trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Cơ sở dữ liệu căn cước, hệ thống định danh và xác thực điện tử.
- Cung cấp đầy đủ, kịp thời, chính xác thông tin, tài liệu về người dân khi được cơ quan, tổ chức, cá nhân yêu cầu theo quy định của pháp luật.
- Cấp căn cước điện tử; cấp, cấp đổi, cấp lại, thu hồi thẻ căn cước, giấy chứng nhận căn cước theo quy định của Luật này.
- Quản lý về định danh và xác thực điện tử.
- Giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật.
