Kỳ vọng cao của cha mẹ phá hủy "cái tôi" của trẻ
Về mặt tâm lý, trầm cảm là kết quả của sự tấn công vào bản thân. Từ bỏ chính mình là khởi đầu của trầm cảm.
Trong bộ phim tài liệu "Chúng ta chống trầm cảm như thế nào", Chung Hoa - một học sinh trung học sinh ra trong một gia đình khá giả, cha mẹ cậu rất kỳ vọng vào cô con gái duy nhất của mình. Đặc biệt là mẹ, cô hy vọng con mình sẽ xuất sắc trên mọi chặng đường và được nhận vào các trường nổi tiếng thế giới như Harvard và Stanford.
Để giám sát con gái, dù con có làm bài thi tốt đến đâu, mẹ cô cũng sẽ tỏ ra không hài lòng và chỉ nói: "Con có thể làm tốt hơn". Sự mong đợi vô tận này khiến Chung Hoa khó thở. Cô cảm thấy mình giống như một con lừa với củ cà rốt treo trước mặt, luôn chạy vòng tròn nhưng không bao giờ đến đích. Cuối cùng một ngày, cô bé khóc với cha mình: "Con không muốn sống nữa. Mọi thứ bây giờ quá đau đớn đối với con".
Tại sao kỳ vọng quá cao của cha mẹ lại hủy hoại lòng tự trọng của con cái?
Từ góc độ tâm lý bản thân, nếu muốn con mình khỏe mạnh về mặt tinh thần, bạn phải thỏa mãn nhu cầu tinh thần của con. Những lời nói, biểu hiện và hành động trân trọng của cha mẹ sẽ khiến trẻ cảm thấy "mình được yêu thương" và từ đó có ý thức về giá trị bản thân.
Nhưng trên thực tế, những yêu cầu liên tục của cha mẹ đối với con cái đa phần là một hình thức phủ nhận trá hình: "Con làm chưa đủ tốt" và "Con nên cố gắng làm tốt hơn". Nếu một đứa trẻ cố gắng hết sức mà vẫn không thể làm hài lòng cha mẹ, nó sẽ hình thành sự tự ti, cảm xúc thật sẽ không có nơi nào để bộc lộ, cuối cùng bị kìm nén và tổn thương.
Ngoài câu "con có thể làm tốt hơn", còn có một kỳ vọng cao gọi là "con giỏi hơn bố mẹ". Vì bố mẹ không đạt được ước mơ nên con phải thay bố mẹ gánh ước mơ đó. Trẻ giống như một con rối trên dây, sống dưới sự sắp đặt, có thể cư xử tốt và hiểu chuyện, nhưng không có cái "tôi" của chính mình.
Nhà tâm lý học Wu Zhihong từng nói: "Một đứa trẻ từ nhỏ đã bị những tiếng nói của thế giới bên ngoài đẩy ra xa. Chúng không thể là chính mình nên chỉ có thể từ bỏ bản thân trong tuyệt vọng".
Trên thực tế, cha mẹ bỏ qua cảm xúc và đặt kỳ vọng vượt quá khả năng của con sẽ chỉ mang lại căng thẳng cao độ cho trẻ. Để làm hài lòng cha mẹ, dù khả năng có hạn, các em sẽ lựa chọn hy sinh nhu cầu, cuối cùng sẽ đánh mất chính mình trong sự giằng xé nội tâm lâu dài và rơi vào trạng thái trầm cảm.
