Trong những năm gần đây, trà hoa cúc vàng đã trở thành loại trà thảo mộc được nhiều người Việt yêu thích. Không chỉ bởi hương thơm dịu nhẹ, vị thanh mát dễ uống, mà còn bởi hàng loạt công dụng tốt cho sức khỏe đã được các nghiên cứu y học công nhận. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa lợi ích và tránh tác dụng phụ, người dùng cần hiểu rõ tác dụng – cách dùng – những điều cần tránh khi uống loại trà này.
1. Trà hoa cúc vàng là gì?
Trà hoa cúc vàng (tên khoa học Chrysanthemum indicum) là sản phẩm được làm từ hoa cúc vàng khô, chủ yếu trồng ở các vùng khí hậu ôn hòa như Hàng Châu (Trung Quốc), Đà Lạt, Sa Pa (Việt Nam). Theo Đông y, hoa cúc có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, quy vào kinh phế và can, giúp thanh nhiệt, giải độc, làm sáng mắt và an thần.
Trong khi đó, theo y học hiện đại, hoa cúc chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa như flavonoid, luteolin, apigenin và vitamin A, có tác dụng bảo vệ tế bào khỏi gốc tự do và hỗ trợ nhiều chức năng sinh lý trong cơ thể.
2. Công dụng của trà hoa cúc vàng
2.1. Giúp an thần, cải thiện giấc ngủ
Một trong những tác dụng nổi bật nhất của trà hoa cúc vàng là giúp thư giãn thần kinh, cải thiện giấc ngủ. Theo Healthline (2023), hợp chất apigenin trong hoa cúc có khả năng gắn vào các thụ thể trong não, giúp giảm căng thẳng và dễ đi vào giấc ngủ sâu hơn. Uống một tách trà hoa cúc ấm trước khi ngủ khoảng 30 phút có thể giúp giảm tình trạng mất ngủ do stress.
2.2. Thanh nhiệt, giải độc, làm mát gan
Theo Đông y và Viện Dinh dưỡng Quốc gia, hoa cúc vàng giúp giải nhiệt cơ thể, hỗ trợ chức năng gan và giảm mụn nhọt do nóng trong. Những người thường xuyên làm việc trong môi trường nắng nóng, căng thẳng, ăn uống thất thường có thể uống trà hoa cúc vài lần mỗi tuần để thanh lọc cơ thể.
2.3. Giúp sáng mắt, giảm mỏi mắt
Công dụng này được nhiều người làm việc văn phòng hoặc sử dụng máy tính nhiều tin dùng.Theo Bệnh viện Vinmec, hoa cúc vàng có chứa beta-caroten – tiền chất của vitamin A – giúp cải thiện thị lực và giảm khô, mỏi mắt. Kết hợp trà hoa cúc với kỷ tử sẽ tăng hiệu quả bảo vệ mắt, rất phù hợp cho người làm việc trong môi trường có ánh sáng xanh.
2.4. Hỗ trợ giảm huyết áp, tốt cho tim mạch
Các nghiên cứu trên Tạp chí Dinh dưỡng Trung Hoa (Chinese Journal of Nutrition, 2021) cho thấy chiết xuất hoa cúc có tác dụng giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL). Đồng thời, chất flavonoid trong trà giúp giãn mạch máu, cải thiện lưu thông tuần hoàn, hỗ trợ người bị cao huyết áp nhẹ.
2.5. Tăng cường miễn dịch, chống viêm tự nhiên
Hoa cúc vàng có đặc tính chống oxy hóa mạnh, giúp ức chế sự phát triển của vi khuẩn, virus và hỗ trợ hệ miễn dịch. Một số nghiên cứu trên WebMD chỉ ra rằng trà hoa cúc có thể giúp giảm viêm họng, cảm lạnh và làm dịu triệu chứng dị ứng theo mùa.
2.6. Làm đẹp da, chống lão hóa
Với lượng lớn chất chống oxy hóa tự nhiên, trà hoa cúc giúp trung hòa các gốc tự do – nguyên nhân gây lão hóa da. Uống đều đặn hoặc dùng nước trà hoa cúc để rửa mặt 1–2 lần/tuần giúp da sáng hơn, giảm mụn viêm và làm chậm quá trình hình thành nếp nhăn.
3. Cách pha trà hoa cúc vàng
Để giữ trọn hương vị và dược tính, bạn nên pha trà đúng cách:
Nguyên liệu: 5–8 bông hoa cúc khô, nước sôi 90–95°C, có thể thêm vài lát cam thảo hoặc kỷ tử tùy khẩu vị.
Cách pha:
Tráng sơ hoa cúc bằng nước ấm để loại bỏ bụi.
Cho hoa vào ấm, đổ nước sôi vào và hãm 5–7 phút.
Uống ấm, không nên để qua đêm.
Mẹo nhỏ: Dùng ấm thủy tinh để cảm nhận màu vàng trong đẹp mắt, đồng thời tránh làm biến đổi hương vị như khi dùng ấm kim loại.
4. Lưu ý khi sử dụng trà hoa cúc vàng
Mặc dù tốt cho sức khỏe, nhưng không nên lạm dụng trà hoa cúc. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng được khuyến cáo bởi Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM:
4.1. Không nên uống quá nhiều
Uống quá 2–3 ly/ngày có thể làm hạ huyết áp, lạnh bụng, đầy hơi hoặc mất cân bằng âm dương trong cơ thể, đặc biệt với người có thể trạng hàn (thường sợ lạnh, tay chân lạnh).
4.2. Tránh uống khi đói hoặc sau bữa ăn no
Trà hoa cúc có tính mát, nếu uống lúc bụng rỗng dễ gây đau dạ dày hoặc chóng mặt nhẹ. Tốt nhất nên uống sau ăn khoảng 30 phút.
4.3. Phụ nữ mang thai và cho con bú nên hỏi ý kiến bác sĩ
Theo WebMD, một số hoạt chất trong hoa cúc có thể ảnh hưởng đến hormone, nên phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú không nên dùng thường xuyên nếu chưa có hướng dẫn y tế.
4.4. Người dị ứng phấn hoa cần cẩn trọng
Hoa cúc thuộc họ Cúc (Asteraceae), có thể gây phản ứng dị ứng ở người mẫn cảm với phấn hoa. Biểu hiện gồm ngứa, nổi mẩn, hắt hơi hoặc sưng môi. Nếu có triệu chứng, cần ngưng ngay và đến cơ sở y tế.
4.5. Tránh kết hợp với thuốc chống đông hoặc thuốc an thần
Các chuyên gia từ Healthline cảnh báo rằng trà hoa cúc có thể làm tăng tác dụng của thuốc an thần hoặc thuốc chống đông máu (như warfarin), dẫn đến nguy cơ chảy máu hoặc buồn ngủ quá mức.
5. Ai nên uống trà hoa cúc vàng?
Người thường xuyên làm việc với máy tính, bị khô hoặc mỏi mắt.
Người mất ngủ, căng thẳng, dễ cáu gắt.
Người bị nóng trong, nổi mụn, da sạm.
Người huyết áp cao nhẹ, mỡ máu cao muốn dùng thảo dược tự nhiên hỗ trợ.
Tuy nhiên, những người có huyết áp thấp, thể trạng yếu, phụ nữ mang thai hoặc đang dùng thuốc Tây nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
