Dế rừng là loài côn trùng có màu xanh và nâu thường xuất hiện ở các cánh đồng lúa trù phú ở miền Bắc nước ta. Dế rừng có thân hình tròn, hơi dẹt dài 15-25mm, màu đen bóng. Tháng 7-9 dương lịch chính là thời điểm dế rừng xuất hiện nhiều. Đây cũng là lúc đồng bào tại các tỉnh miền núi Tây Bắc chuẩn bị các dụng cụ vợt, giỏ… xuống đồng đi săn dế rừng. Mặc dù chỉ là nghề thời vụ nhưng nó cũng giúp người dân có một khoản thu nhập kha khá.
Nhìn bề ngoài dế rừng khá đáng sợ nhưng lại là đặc sản của người Thái, Mường. Từ loài vật này có thể chế biến thành nhiều món khác nhau như dế rừng xào măng chua, dế rừng chiên, dế rừng kho, dế rừng xào sả ớt,… nhưng ngon và phổ biến nhất là dế rừng rang lá chanh. Món ăn từ dế rừng có mùi vị độc đáo, vị thơm cuốn hút lại thêm cảm giác tê tan trong miệng chỉ cần ăn một lần là nhớ mãi.
Nhà hàng của anh Hoàng Văn Đinh (Sơn La) nổi tiếng với nhiều món về dế rừng. Ban đầu anh Đinh thêm món ăn này vào menu để phong phú hơn thực đơn nhưng không ngờ lại được yêu thích khiến cung không đủ cầu. Vì vậy, anh Đinh đã liên hệ với những người đi bắt dế rừng để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ của nhà hàng.
Anh Đinh cho biết chỉ những người ở trong các bản, làng hay đi rừng mới có “nghiệp vụ”. Lý do là họ thông thuộc đường rừng và dễ nhìn thấy loài côn trùng này làm tổ ở đâu. Dế rừng không chỉ làm tổ ở đồng ruộng mà còn làm tổ ở các hốc cây rỗng ruột, các giếng nước bỏ hoang trong rừng, đồi keo hay cạnh các bờ suối. Việc thông thạo đường rừng sẽ giúp các thợ săn chôm chôm tiết kiệm thời gian trong việc tìm kiếm nơi làm tổ của chúng.
Anh Chu Phúc là một thợ săn chôm chôm nổi tiếng. Anh cho biết việc bắt dế rừng phụ thuộc vào địa hình dế ở mà có phương pháp bắt sao cho đúng, không để dế rừng nhảy mất. Lý do là dế rừng rất linh hoạt có thể nhảy hoặc bay rất linh hoạt. Khi đã xác định vị trí tổ dế thì phải tuỳ thuộc vào vị trí của chúng mà dùng khò ga mini hoặc đốt đuốc thổi khói hay dùng màn chụp để bắt con chôm chôm.
Trung bình anh Phúc bắt được khoảng 10kg chôm chôm bán với giá 300.000 - 350.000 đồng/kg. Thời điểm giá xuống thấp cũng được 200.000 - 300.000 đồng/kg. Hôm nào ít thì bắt được 3 - 5kg.
Đây tuy là công việc thời vụ và không phải lúc nào cũng tìm được tổ dế lớn nhưng vì cung không đủ cầu nên cứ bắt về là có thương lái đến mua. Vì vậy mùa dế rừng năm nào anh Phúc cũng tranh thủ đi bắt để kiếm thêm thu nhập.
