Bộ Tư pháp cho biết, vào ngày 18/11/2010, ông Michael McKenzie, công dân Mỹ, đã khởi kiện Chính phủ Việt Nam ra Trọng tài quốc tế về dự án xây dựng khu du lịch nghỉ dưỡng South Fork tại tỉnh Bình Thuận với lý do Chính phủ Việt Nam, mà trực tiếp là UBND tỉnh Bình Thuận, đã vi phạm quy định của Hiệp định thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ (BTA) được ký ngày 13/7/2000.
Ông Michael McKenzie (công dân Mỹ) là chủ của công ty South Fork đã được Bộ Kế hoạch & Đầu tư cấp giấy chứng nhận đầu tư dự án khu nghỉ dưỡng South Fork vào ngày 4/11/2004. Theo giấy chứng nhận này, UBND tỉnh Bình Thuận sẽ thực hiện giao khu đất tại huyện Bắc Bình cho công ty của ông McKenzie.
Theo ông McKenzie, trong Giấy chứng nhận đầu tư do Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam cấp ngày 4/11/2004, UBND tỉnh Bình Thuận sẽ thực hiện việc giao khu đất tại huyện Bắc Bình thuộc tỉnh Bình Thuận cho Công ty South Fork, (là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được thành lập và hoạt động tại Việt Nam) để xây dựng khu du lịch nghỉ dưỡng.
Tuy nhiên, cơ quan chức năng của tỉnh Bình Thuận không thực hiện việc giao đất mà lại cấp giấy phép cho một công ty khác tiến hành hoạt động khai thác khoáng sản trong một phần của khu đất dự kiến giao cho dự án South Fork mà ông không được biết đến.
 |
| Khu đất tỉnh Bình Thuận giao cho South Fork triển khai dự án khu du lịch. |
Ông McKenzie cho rằng, sai phạm của UBND tỉnh Bình Thuận dẫn đến việc Chính phủ Việt Nam vi phạm cam kết BTA, cụ thể là đã tước đoạt bất hợp pháp khoản đầu tư, vi phạm các tiêu chuẩn đối xử công bằng, thỏa đáng và quy định về minh bạch tại Hiệp định. Ông yêu cầu Chính phủ Việt Nam phải bồi thường các thiệt hại do những hành vi vi phạm nói trên (số tiền hơn 3,7 tỷ USD).
Sau khi nhận được các thông tin trên, Bộ Tư pháp cho biết các cơ quan có thẩm quyền đã nhiều lần gặp gỡ, trao đổi và giải thích với ông McKenzie nhưng không được chấp nhận. Do đó, Thủ tướng đã giao Bộ Tư pháp phối hợp với các Bộ ngành, UBND tỉnh Bình Thuận tham gia giải quyết vụ kiện tại Trọng tài quốc tế.
Thực hiện nhiệm vụ được giao, Bộ Tư pháp đã phối hợp với các cơ quan hữu quan và Công ty luật quốc tế Hogal Lovells chủ động, tích cực nghiên cứu, thu thập chứng cứ, xây dựng phương án tranh tụng để phản bác lại các cáo buộc không có cơ sở của ông Mc Kenzie, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của Việt Nam.
Đến tháng 7/2013, Hội đồng Trọng tài quốc tế đã tổ chức phiên họp giải quyết vụ tranh chấp tại Hồng Kông. Trong lập luận của mình, đại diện Việt Nam thể hiện quan điểm: Hội đồng trọng tài không có thẩm quyền xem xét bất kỳ yêu cầu khởi kiện nào của ông McKenzie do ông McKenzie đã thiếu trung thực, thiếu thiện chí ngay từ khi làm thủ tục xin phép đầu tư tại Việt Nam, khoản đầu tư của ông McKenzie không được bảo hộ theo BTA. Đồng thời khẳng định, các yêu cầu khởi kiện của ông McKenzie không có cơ sở và các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam đã thực hiện đúng các quy định của pháp luật và không vi phạm bất kỳ quy định nào của BTA.
Cuối cùng, sau 5 tháng kể từ khi kết thúc phiên họp giải quyết vụ tranh chấp tại Hồng Kông, tháng 12/2013, Hội đồng trọng tài đã ra Phán quyết chấp nhận các lập luận của Việt Nam, khẳng định Hội đồng trọng tài không có thẩm quyền xét xử vụ kiện này và bác bỏ tất cả các yêu cầu khởi kiện của ông McKenzie.
 |
| Một góc dự án South Fork. |
Song song với đó, Hội đồng trọng tài cũng buộc ông McKenzie phải thanh toán toàn bộ các chi phí mà Việt Nam phải chịu khi tham gia vụ kiện, trong đó có các chi phí của Hội đồng trọng tài, chi phí thuê luật sư quốc tế và tham gia phiên họp giải quyết vụ việc tại Hồng Kông.
Được biết, đây là vụ kiện đầu tư quốc tế đầu tiên mà Việt Nam tham gia. Dự án South Fork được Bộ Kế hoạch và Đầu tư cấp giấy phép đầu tư với quy hoạch là xây dựng và kinh doanh tổ hợp du lịch, dịch vụ giải trí, nghỉ dưỡng cao cấp ven biển và sân golf với tổng vốn đầu tư 50 triệu USD do Công ty TNHH South Fork làm chủ đầu tư.
Tháng 3/2008, tỉnh Bình Thuận phê duyệt tiến độ phát triển và phân kỳ đầu tư dự án khu du lịch South Fork. Tháng 11/2009, Bình Thuận ra quyết định cho Công ty TNHH South Fork thuê hơn 330 ha đất trong giai đoạn 1, song tới nửa năm sau đó (tháng 5/2010), South Fork vẫn chưa triển khai đầu tư nên tỉnh quyết định không cấp sổ đỏ và thu hồi dự án. Trước tình hình này, ông McKenzie đã đâm đơn kiện và yêu cầu bồi thường.
