Hậu Covid-19 là vấn đề sức khỏe khiến nhiều người lo lắng. Theo báo cáo của Văn phòng Thống kê Quốc gia Vương quốc Anh, có tới 20% người bị Covid-19 có các triệu chứng kéo dài hơn 5 tuần và 10% gặp các triệu chứng kéo dài hơn 12 tuần; khoảng 300.000 người có các triệu chứng kéo dài từ 5 đến 12 tuần (12/2020). Cũng theo báo cáo của tổ chức này, tháng 3/2021 ở Vương quốc Anh có ước tính 1.100.000 người có các triệu chứng của "Covid-19 kéo dài" hơn 4 tuần.
PGS.TS.BS Hoàng Thị Phượng, giảng viên cao cấp, Phó Chủ nhiệm bộ môn Nội, Đại học Y Dược (ĐH Quốc gia Hà Nội) cho biết nguyên nhân của hội chứng hậu Covid-19 là do virus SARS-CoV-2 gây phản ứng viêm, xơ hóa, rối loạn đông máu... Ngoài ra, hậu Covid-19 còn xảy ra do tổn thương di chứng sau thời gian dài điều trị hồi sức trong bệnh viện, tổn thương di chứng của bệnh nền kèm theo.
PGS Phượng chia sẻ bệnh nhân có thể gặp di chứng về thể chất và di chứng về tinh thần. Các nghiên cứu chỉ ra những di chứng thể chất có thể gặp là xơ phổi, đột quỵ, tổn thương thượng thận cấp, huyết khối tĩnh mạnh, mệt mỏi; những di chứng và tâm lý, tinh thần mà người bệnh có thể gặp là suy giảm nhận thức, mất ngủ, vấn đề trí nhớ, trầm cảm.
Trong các di chứng về thể chất, xơ phổi và tắc nghẽn phổi là hai di chứng rõ ràng và nặng nề nhất ở hội chứng hậu Covid-19. Nó thường gây ra các biểu hiện hô hấp như khó thở ở các mức độ từ nặng đến nhẹ, ho kéo dài, đau tức ngực, suy giảm chức năng hô hấp.
Xơ phổi
Theo các chuyên gia, nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh xơ phổi hậu Covid-19 là người cao tuổi, nam giới, người có thời gian nằm viện dài; bệnh đồng mắc hoặc bệnh phổi kẽ có từ trước đó; bệnh nhân ở mức độ nặng.
Đa số bệnh nhân có bất thường sẽ gặp các triệu chứng hô hấp như khó thở, ho và các bất thường về chức năng hô hấp. Đặc biệt, cần lưu ý chẩn đoán xác định xơ phổi hậu Covid-19 ở bệnh nhân sau 4 tuần bị nhiễm bệnh nhưng vẫn còn tình trạng thở nhanh, ho, tức ngực nặng, giảm oxy máu (chỉ số SpO2 dưới 95%).
Để chẩn đoán bệnh nhân có bị xo phổi hay không, BS Phượng cho biết cần phải sử dụng các kỹ thuật như: Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh (chụp X-quang hoặc CT-Scanner phổi); các chỉ định thăm dò chức năng như đo chức năng hô hấp, đo khuyếch tán khí oxít carbon qua màng phế nang - mao mạch phổi, đo oxit nitơ ở phế nang trong hơi thở ra, đo khí máu động mạch, đo đa ký giấc ngủ hoặc đa ký hô hấp.
Người bị xơ phổi hậu Covid-19 cần phải tập phục hồi chức nang hô hấp sớm để cải thiện khả năng dung nạp với gắng sính của người bệnh, giảm tình trạng thở nhanh, cải thiện sức cơ và cơ học hô hấp (biên độ hô hấp của lồng ngực - bụng và chuyển động của cơ hoành).
Tắc mạch phổi
Tắc mạch phổi là một biến chứng thường gặp ở các F0 trung bình hoặc nặng. Để chẩn đoán bệnh, phải có các kết quả xét nghiệm D-Dimer máu cao, kèm theo dấu hiệu của tăng áp động mạch phổi và chẩn đoán bằng chụp CT phổi có tiêm thuốc cản quang dựng hình động mạch phổi.
Để quản lý sức khỏe toàn diện của bệnh tắc mạch phổi, BS Phượng chia sẻ kinh nghiệm tiếp cận toàn diện tình trạng hậu Covid-19 bao gồm đánh giá toàn diện sau Covid-19 về nhu cầu của người bệnh; đánh giá và xử trí tình trạng khó thở, ho, đau tức ngực... ; điều trị triệu chứng hoặc chăm sóc giảm nhẹ khi cần thiết.
Ngoài ra, cần xem xét các nhu cầu hồi phục chức năng khi cần thiết; đánh giá và điều trị các hội chứng tâm lý (như lo âu...); đánh giá tâm lý xã hội và chuyển tiếp khi được yêu cầu; quản lý các bệnh đồng mắc của người bệnh.
Theo BS Phượng, hậu Covid-19 là vấn đề sức khỏe được nhiều người dân quan tâm, lo lắng, nhất là những trường hợp vừa phục hồi sau khi mắc bệnh. Vì vậy, sau khi mắc Covid-19, người dân nên đến cơ sở y tế để thăm khám, kiểm tra sức khỏe và theo dõi, đánh giá tình trạng sức khỏe toàn diện.
Nếu người bệnh có các triệu chứng hô hấp hậu Covid-19 như khó thở, ho kéo dài, đau ngực, suy giảm chức năng hô hấp, hạn chế hoạt động thể lực... hãy đến cơ sở y tế để phát hiện sớm những di chứng ở phổi.
