Nước mắm đã tồn tại như một thành phần thiết yếu trong ẩm thực của con người trong suốt hàng ngàn năm. Ngày nay, loại gia vị đặc trưng này được ưa chuộng rộng rãi tại nhiều quốc gia châu Á, bao gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan và Việt Nam.
Khám phá giá trị dinh dưỡng của nước mắm
Theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, một muỗng nước mắm khoảng 18g cung cấp khoảng 6 calo, cùng với 0,66g carbohydrate và 0,66g đường. Hàm lượng chất béo rất thấp, chỉ khoảng 0,01g, trong khi lượng protein có thể đạt 0,91g.
Nước mắm cũng chứa một số loại vitamin nhưng ở mức độ không cao, bao gồm choline, vitamin A, các vitamin nhóm B (B1, B2, B3, B5, B6, B12), cũng như vitamin C, D, E, và K.
Điểm đáng chú ý là một muỗng nước mắm có thể chứa một lượng muối tương đối lớn, chiếm khoảng 60% nhu cầu muối hàng ngày của người trưởng thành. Ngoài ra, nước mắm cũng cung cấp một lượng nhỏ magie (7,5%) và một số khoáng chất khác như canxi, đồng, sắt, phốt pho, selen và kẽm, nhưng với mức không đáng kể.
Một muỗng nước mắm khoảng 18g cung cấp khoảng 6 calo, cùng với 0,66g carbohydrate và 0,66g đường
Tác dụng của nước mắm
- Tăng cường hương vị cho món ăn: Nước mắm được biết đến với khả năng làm phong phú hương vị, mang lại sự đậm đà và cải thiện rõ rệt độ ngon miệng cho các món ăn, từ món kho cho đến salad.
- Cung cấp vitamin B và magie: Theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, một muỗng nước mắm giúp cung cấp khoảng 2-4% nhu cầu vitamin B và 7,5% nhu cầu magie hàng ngày. Cả hai đều có vai trò thiết yếu trong quá trình trao đổi chất và sản xuất năng lượng trong cơ thể.
- Ít calo: So với nhiều loại gia vị khác như sốt mayonnaise, sốt cà chua hay sốt barbecue, nước mắm nổi bật với hàm lượng calo thấp. Do đó, đây là sự lựa chọn lý tưởng cho những ai muốn tăng cường hương vị cho món ăn mà vẫn kiểm soát được lượng calo trong chế độ ăn của mình.
Nhược điểm của nước mắm
- Hàm lượng natri cao: Nước mắm có chứa lượng natri đáng kể, với khoảng 1,4g natri trong 18g sản phẩm, tương đương với hơn 60% lượng natri được khuyến nghị mỗi ngày. Điều này có thể đặt ra vấn đề cho những người tuân thủ chế độ ăn ít muối, khiến họ cần xem xét các loại gia vị thay thế hoặc điều chỉnh lượng sử dụng cho phù hợp.
- Nguy cơ gây dị ứng: Nước mắm được chế biến chủ yếu từ cá và động vật có vỏ, do đó có thể gây phản ứng dị ứng cho một số người mẫn cảm với hải sản. Theo báo cáo từ Nutrition Advance, những ai có tiền sử dị ứng với hải sản nên thận trọng khi sử dụng nước mắm để tránh các vấn đề sức khỏe.
Nước mắm được chế biến chủ yếu từ cá và động vật có vỏ, do đó có thể gây phản ứng dị ứng cho một số người mẫn cảm với hải sản
Không nên ăn nước mắm để qua đêm
Nước mắm, mặc dù đã trải qua quá trình sản xuất và lên men kéo dài, thường không cần phải bảo quản trong tủ lạnh khi để nguyên trong chai chưa mở. Tuy nhiên, điều này hoàn toàn khác khi nước mắm đã được pha chế để sử dụng.
Khi chế biến nước mắm để làm nước chấm, thường có sự thêm vào của nhiều nguyên liệu khác như đường, nước, ớt, chanh, thậm chí có thể dính các thành phần thực phẩm còn sót lại như rau, thịt, cá. Những yếu tố này có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và sinh ra các chất độc có thể gây hại cho sức khỏe, đặc biệt là khi nước mắm được để qua đêm trong môi trường nhiệt độ không được kiểm soát.
Vì thế, lời khuyên tốt nhất là bạn nên chỉ pha chế một lượng vừa đủ để sử dụng trong bữa ăn, tránh để lại cho bữa sau để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Không nên chấm chung một bát nước mắm
Nhiều người Việt thường có thói quen gắp thức ăn cho nhau và cùng sử dụng một bát nước mắm. Tuy nhiên, thói quen này có thể tiềm ẩn nguy cơ lây lan vi khuẩn, bao gồm Helicobacter pylori (HP) – một yếu tố có thể dẫn đến bệnh dạ dày, thậm chí là ung thư. Ngoài ra, việc sử dụng chung bát nước chấm còn có nguy cơ lây lan các virus như SARS-CoV-2, gây ra dịch Covid-19. Chẳng hạn, trong một số gia đình, việc chia sẻ bát nước chấm đã dẫn đến tình trạng nhiều thành viên bị bệnh dạ dày do thói quen ăn uống thiếu khoa học.
Vì lý do đó, các chuyên gia y tế khuyến cáo mọi người nên thay đổi thói quen này. Cụ thể, không nên dùng đũa của mình để gắp thức ăn vào bát chung mà thay vào đó, hãy sử dụng một đôi đũa hoặc thìa riêng dành cho món ăn chung. Đồng thời, không nên dùng chung một bát nước chấm; mỗi người nên có một bát nhỏ riêng. Nếu buộc phải sử dụng chung, hãy hạn chế việc dùng đũa hay thìa cá nhân khuấy trực tiếp vào bát nước chấm hoặc đồ ăn chung.
Không nên dùng chung một bát nước chấm; mỗi người nên có một bát nhỏ riêng
Không nên ăn quá một thìa nước mắm
Theo thông tin từ SBS và báo cáo của Viện Sức khỏe Toàn cầu George, VicHealth cùng với Quỹ Tim mạch Australia, chỉ cần tiêu thụ một thìa nước mắm (khoảng 15ml) là bạn đã gần như đạt mức muối tối đa được khuyến nghị cho cả ngày.
Trong một nghiên cứu phân tích hàm lượng muối của 157 loại nước sốt phổ biến, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng nước mắm chứa hàm lượng muối cao nhất. Do đó, những người có nhu cầu ăn nhạt hơn, chẳng hạn như những người mắc bệnh huyết áp cao, ung thư, bệnh xương khớp hay tiểu đường, nên hạn chế lượng nước mắm trong khẩu phần ăn của mình. Việc kiểm soát lượng muối tiêu thụ là rất quan trọng cho sức khỏe, và nước mắm, mặc dù là một phần của nền ẩm thực Việt Nam, cần được dùng một cách hợp lý.
