Cá mòi là loài nhỏ thuộc bộ Clupeiformes, nằm trong họ cá herring. Chúng có đặc điểm với đầu mang hình tam giác nổi bật; miệng nhỏ và không sắc; mắt tròn, nhô cao; cơ thể hình oval, phẳng và thu hẹp về phía đuôi. Bề mặt cơ thể của chúng phủ một lớp vảy màu bạc mềm, với màu xanh xám nhẹ phủ trên lưng.
Có sự đa dạng trong phân loại cá mòi:
Cá mòi nước ngọt – Cá mòi dầu Ấn Độ
Cá mòi dầu Ấn Độ, còn được biết đến với tên tiếng Anh là Freshwater Sardinella, lần đầu tiên được ghi nhận vào năm 1927. Loài này còn có các tên gọi khác như cá mòi sông hoặc cá dầu nước ngọt. Chúng thích ứng với môi trường nước ngọt và có thân hình phủ lớp vảy màu trắng nhỏ; da của chúng có màu xám bạc sáng.
Cá mòi có nhiều loại khác nhau
Cá mòi cờ chấm – Cá mòi biển
Cá mòi Konoshiro, hay còn gọi là cá mòi cờ chấm, có tên tiếng Anh là Konoshiro Gizzard Shad, được phát hiện lần đầu vào năm 1846 và phân bố rộng rãi ở châu Á. Loài này có cơ thể dài hình oval; đầu to và mõm ngắn; mắt to; miệng nhỏ với môi mảnh và không có răng.
Cá mòi chấm nổi bật với những vảy tròn lớn hơn so với cá mòi sông, và vảy của chúng có hình lục giác đặc trưng. Màu sắc trên cơ thể của chúng cũng rất độc đáo, với phần lưng mang sắc xanh lục, trong khi bụng của chúng hiện lên màu trắng nhạt. Điểm đặc biệt nhất là từ 4 đến 7 chấm đen xuất hiện trên thân, điều này đã góp phần làm nên tên gọi "cá mòi chấm" cho loài cá này.
Cá mòi cờ hoa
Loài cá mòi cờ hoa, được khám phá lần đầu vào năm 1758, có khả năng thích nghi với cả hai môi trường nước mặn và nước ngọt. Đặc điểm nổi bật của chúng bao gồm cơ thể dẹt, đầu nhọn và mõm ngắn; miệng nhỏ với một khoảng trống ở giữa.
Cá mòi cờ hoa sở hữu vây lưng đặc biệt lớn, với các tia vây dài và nhọn, là nguồn gốc của cái tên "cá mòi cờ" mà chúng mang. Vây đuôi của chúng cũng khá lớn, màu sắc của lưng là xám đậm và bụng trắng bạc. Trên cơ thể của chúng, cũng có thể quan sát thấy từ 4 đến 6 chấm đen.
Cá mòi giờ đây đã trở thành đặc sản hút khách
Ở Việt Nam, cá mòi biển chủ yếu được tìm thấy ở các vùng biển như Quảng Ninh, Thái Bình, Thanh Hóa và Đà Nẵng, trong khi cá mòi nước ngọt thường xuất hiện nhiều ở lưu vực sông Hồng. Đối với cá mòi cờ hoa, loài này chủ yếu sinh sống ở các dòng sông núi phía Bắc như sông Đà ở Hòa Bình, sông Thao và sông Lô, cũng như các tỉnh của Đồng bằng Bắc bộ.
Trước đây, ít người biết đến 3 loại cá mòi này, thường chỉ có cư dân địa phương mới biết cách đánh bắt và thưởng thức. Nhưng gần đây, cá mòi đã trở nên phổ biến và thậm chí được coi là đặc sản nổi tiếng.
Mai Lan, 32 tuổi, từ Thanh Hóa, chia sẻ rằng cứ mỗi lần cô trở về quê từ thành phố, cô thường nhờ mẹ hoặc bà chuẩn bị món cá mòi biển. Món ăn này không chỉ hấp dẫn bởi hương vị mặn mòi của biển mà còn chứa đựng tình cảm của quê hương. Chị Mai Lan cũng nhấn mạnh, mặc dù cá mòi có nhiều xương nhỏ, thịt của chúng lại rất béo và thơm ngon, làm cho nhiều người mê mẩn.
Hiện nay, cá mòi được bày bán ở một số chợ quê, siêu thị hải sản và trên các trang thương mại điện tử, với giá cả dao động từ 60.000 đến 120.000 đồng mỗi kg. Phụ nữ có thể mua về và chế biến thành nhiều món ăn ngon. Chị Mai Lan chia sẻ rằng nếu ai đã thử một lần sẽ nhớ mãi không thể quên.
Cá mòi hiện được bán với giá từ 60.000 - 120.000 đồng/kg
Cá mòi có thể được biến tấu thành nhiều món ngon, phổ biến như sau:
- Cá mòi om dứa: Một món ăn kích thích vị giác với hương thơm nức, mang đến trải nghiệm mới lạ. Sự kết hợp giữa vị ngọt của dứa và vị ngọt đặc trưng từ cá, điểm xuyết thêm chút thanh đạm từ lá cải, tạo nên một món om đầy hấp dẫn.
- Cá mòi kho rục: Món này chắc chắn sẽ khiến bữa cơm nhà bạn thêm phần hấp dẫn. Với hương vị thấm đượm, nó trở thành sự lựa chọn tuyệt vời trong tiết trời se lạnh của mùa đông.
- Cá mòi chiên giòn: Khi cá được chiên giòn tan, lớp vỏ bên ngoài mặn mà, bọc lấy phần thịt cá bên trong mềm ngọt, món cá này có thể dùng kèm cơm nóng hoặc làm món nhậu đều rất tuyệt vời.
