Trám đen là loại quả khá đặc thù, chúng chỉ cho thu hoạch vào mùa thu và không phải nơi nào cũng có. Trước đây, loại quả này được trồng rất nhiều ở một số tỉnh miền Bắc, vào thời điểm thu hoạch nhiều nơi trám rụng đen gốc nhưng không ai nhặt. Nhiều gia đình khó khăn còn dùng loại quả này ướp muối mặn để ăn dần cả năm.
Khoảng 10 năm trở lại đây, khi diện tích trồng trám thu hẹp, giá loại quả này tăng cao lên đến vào trăm nghìn đồng/1kg. Vì lý do đó, loại quả này còn được ví như "vàng đen" của mùa thu vì cung không đủ cầu.
Ngoài giá trị kinh tế, trám đen còn có giá trị ẩm thực và dược liệu với nguồn dinh dưỡng khá cao. Theo thông tin từ Bệnh viện Nguyễn Tri Phương (TP.HCM), quả trám chứa 12% protein, 1,09% lipid, 12% hydrat carbon, 0,046% Ca, 0,046% P, 0,06% phosphor và 0,004% F. Dầu hạt trám chứa caproic, myristic, acid hexanoic, stearic, palmatic, decanoic, linoleic, octanic, lauric… Cùi trám chứa nhiều đường, chất béo, acid folic, acid hữu cơ, vitamin (C, B1, P), chất xơ và chất khoáng (kali, magie, canxi, kẽm, carroten, sắt,…).
Loại quả này có tác dụng thanh nhiệt, sinh tân chỉ khát, giải độc, lợi hầu họng, không độc. Quả trám chín có tác dụng chữa động kinh và an thần.
Công thức làm món thịt heo kho trám đen
Nguyên liệu:
- 500 gr thịt ba chỉ
- 300 gr trám đen
- Mắm, muối, nước hàng, mật mía, hành khô, hạt tiêu
Cách làm:
- Trám rửa sạch cho hết nhựa. Om trám với nước ấm 70 độ C, đậy vung kín cho tới khi trám mềm, vớt ra (có thể tách đôi bỏ hạt).
- Thịt ba chỉ rửa sạch, thái miếng vừa ăn, ướp với 3 thìa canh nước mắm, 1 thìa cà phê bột canh, 3 thìa canh nước hàng, 1/2 thìa cà phê hạt tiêu và hành khô. Ướp tối thiểu trong 30 phút cho thấm gia vị.
Kho lửa 1: Cho thịt đã ướp vào nồi và xào săn lại rồi thêm nước nước xâm xấp mặt và kho trong 15-20 phút, tắt bếp để nguội.
Kho lửa 2: Cho trám vào tiếp tục kho trong 20 - 25 phút với lửa nhỏ. Thỉnh thoảng đậy vung nồi xóc nhẹ để nước xốt kho phủ bám đều thịt và trám (không đảo trám tránh bị nát). Khi nước kho sánh lại, thịt và trám mềm thì tắt bếp, rắc thêm hạt tiêu, múc ra đĩa.
Thịt màu cánh gián quyện với trám bùi bùi, thấm đẫm nước kho béo ngậy, ăn cùng cơm nóng, rau luộc.
