Thủ phạm hàng đầu gây ung thư gan
Chia sẻ trên Infonet, PGS Nguyễn Xuân Thành – Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Thu Cúc, ung thư gan ở Việt Nam cao nhất trong các bệnh ung thư gan bởi vì Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ mắc viêm gan B và viêm gan C cao. Ung thư gan là bệnh ung thư nguy hiểm bởi vì bệnh nhân phát hiện ở giai đoạn muộn, thậm chí rất muộn.
Nguyên nhân gây ung thư gan, PGS Thành cho biết ung thư gan do hai tác nhân đó là viêm gan vi rút và do độc tố aflatoxin.
Đặc biệt trong các nguyên liệu, ngũ cốc như lạc, đậu tương, tương và thực phẩm bị meo mốc…dễ sinh ra độc tố aflatoxin, việc thường xuyên sử dụng những thực phẩm nhiễm độc tố aflatoxin chính là nguyên nhân tiềm ẩn gây ra ung thư gan và đa số các bệnh về gan khác.
Aflatoxin là một loại độc tố rất mạnh được WHO xếp vào nhóm hỗn hợp tự nhiên của các loại độc tố nấm mốc (sinh ra do nấm mốc) nằm trong danh sách 116 chất gây ung thư ban hành năm 2015. Các nghiên cứu ở những vùng có tỷ lệ ung thư cao trên thế giới đều cho thấy nhiễm độc aflatoxin là nguy cơ chính gây ung thư gan.
Không chỉ có nông sản, các thực phẩm như tôm khô, mực khô, trái cây khô... nếu chế biến, bảo quản không đúng cách cũng dễ phát sinh nấm mốc. Thậm chí, ngay cả thức ăn đóng hộp, thực phẩm chế biến sẵn được đóng gói, để trong tủ lạnh thì vi khuẩn vẫn có thể phát triển nếu để quá hạn sử dụng, có dấu hiệu ôi thiu.
Không chỉ nhiễm độc trực tiếp, người vẫn có thể nhiễm aflatoxin nếu ăn phải thịt động vật được nuôi bằng ngũ cốc ô nhiễm aflatoxin, vì thế nhiều người không ăn thực phẩm bị nấm mốc mà đem cho động vật ăn thì nguy cơ cho con người vẫn rất cao.
Khi ăn ngũ cốc có chứa độc tố này, nó sẽ xâm nhập vào gan sẽ dẫn tới gan nhiễm mỡ, xơ gan và ung thư gan. Nếu người đang bị nhiễm viêm gan B mà ăn phải nấm mốc có chứa Aflatoxin thì nguy cơ ung thư sẽ tăng gấp 60 lần so với người chỉ nhiễm viêm gan B.
Thông tin trên Trí thức trẻ, TS Nguyễn Duy Thịnh – Viện Công nghệ thực phẩm, Đại học Bách Khoa, Hà Nội, Afatocxin bền với nhiệt, không bị phân hủy khi đun nấu ở nhiệt độ thông thường (ở 120oC, phải đun 30 phút mới mất tác dụng độc). Do vậy, nó có thể tồn tại trong thực phẩm không cần sự có mặt của nấm mốc tương ứng; đồng thời, nó rất bền với các men tiêu hóa.
Tuy nhiên, nó lại không bền dưới ánh sáng mặt trời và tia tử ngoại nên việc khử độc thực phẩm sẽ có nhiều biện pháp hơn. Có 17 loại aflatoxin khác nhau nhưng thường gặp và độc nhất là aflatoxin B1.
Aflatoxin dễ dàng được hấp thu sau khi ăn, nguy hiểm hơn khi loại nấm này được hấp thu hoàn toàn. Khi đến ruột non, aflatoxin sẽ được nhanh chóng hấp thu vào máu tĩnh mạch mạc treo, hấp thu ở ruột non và tá tràng là nhiều nhất.
Niêm mạc ống tiêu hóa có khả năng chuyển dạng sinh học aflatoxin B1 nhờ sự gắn kết với protein - đây là con đường chính để giải độc aflatoxin B1 cho gan.
PGS Nguyễn Duy Thịnh cho biết, khi chọn các loại hạt ăn tết nhất là loại hạt có nhiều tinh dầu dễ gây nấm mốc với Aflatoxin, ozchatoxin người mua cần nâng cao cảnh giác, thấy hạt có mùi mốc phải bỏ đi.
Người tiêu dùng có thể thử hương và vị của hạt có mùi mốc hay không bằng cách lấy hạt nhai thử rồi thở qua mũi để biết cả hương và vị. Nếu hạt bị mốc cần loại bỏ ngay cho dù giá thành rẻ. Người sử dụng nên mua sản phẩm tại các hãng tin tưởng, loại bỏ các hạt khi có các dấu hiệu bất thường như hạt bị đen phía trong hoặc màu bất thường, mùi hắc nồng..
Ngoài ra những thủ phạm dưới đây cũng gây ung thư gan:
Nguồn nước ô nhiễm
Chất lượng nước uống bị ô nhiễm nghiêm trọng là một trong những nguyên nhân tiềm ẩn gây ra ung thư gan. Đặc biệt là nước mương, tiếp đó đến nước sông, nước giếng mức ô nhiễm thấp nhất. Vì vậy tại các nông thôn chưa có hệ thống xử lý nước thì nên khuyến khích mọi người sử dụng nước giếng.
Viêm gan do virut
Chủ yếu là viêm gan B và viêm gan siêu vi C, đặc biệt là người mắc bệnh viêm gan B và mang trong người virut viêm gan B, tỷ lệ mắc ung thư gan nguyên phát ở những bệnh nhân viêm gan B cao hơn bình thường từ 2 đến 10 lần. tại các vùng có tỷ lệ ung thư gan cao, ước tính có 20% số bệnh nhân là bị viêm gan B hoặc trong cơ thể có nhiễm virut viêm gan b.
Hóa chất gây ung thư
Các chất hóa học có thể gây ra ung thư gan chủ yếu là hợp chất có chứa N-nitroso, ví dụ như nitrosamine và nitramide. Ngoài ra, trong thuốc trừ sâu, rượu, xá xị…cũng chứa các chất gây ung thư.
Đột biến gen
Còn có ý kiến cho rằng, nguyên nhân của sự đột biến về môi trường có tác dụng đến virut gây kích thích tế bào gan phân chia phản ứng hoạt hóa, gây ra sự đột biến tế bào và chuyển vị gen, những nhân tố này có thể cũng là nguyên nhân khiến cho tế bào gan sinh sản nhanh hơn.
Các nhân tố khác
Quá nhiều dinh dưỡng (lượng dinh dưỡng quá lớn) hoặc thiếu dinh dưỡng (như thiếu vitamin A, B1), bệnh nhiễm sắc tố sắt mô, lây nhiễm ký sinh trùng và yếu tố di truyền…cũng là nguy cơ tiềm ẩn gây bệnh ung thư gan.
