Củ năng, còn được biết đến với tên gọi củ mã thầy, là một loại củ thủy sinh phát triển trong môi trường ẩm ướt như đầm lầy, ao hồ, đồng ruộng và các hồ nước nông. Loại củ này có mặt rộng rãi tại các quốc gia thuộc khu vực Đông Nam Á, lục địa châu Phi, Úc và nhiều hòn đảo nằm trong khu vực Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.
Bề ngoài của củ năng được bao phủ bởi một lớp vỏ cứng màu nâu, trong khi phần thịt bên trong có màu trắng, giòn và chứa nhiều nước, mang hương vị ngọt mát. Củ năng có thể được thưởng thức ngay sau khi lột vỏ, hoặc có thể được sử dụng làm nguyên liệu trong các công thức nấu ăn khác nhau như xào, chế biến thành chè, bánh, hay thêm vào salad. Mặc dù củ năng là một phần không thể thiếu trong ẩm thực của người Việt, không phải mọi người đều nhận thức được những lợi ích sức khỏe mà củ năng mang lại.
Trong y học cổ truyền Đông Á, củ năng được đánh giá cao vì nhiều công dụng như giải độc, làm mát gan, tăng cường hệ tiêu hóa, cầm máu, giải độc do rượu và có tác dụng lợi tiểu. Nó cũng được sử dụng để điều trị các bệnh liên quan đến nhiệt như viêm loét miệng, tiêu chảy và hỗ trợ điều trị các bệnh về tim mạch và tiểu đường. Những lợi ích này cũng đã được nghiên cứu và xác nhận bởi y học hiện đại.
Củ năng được đánh giá cao vì nhiều công dụng như giải độc, làm mát gan
Kiểm soát đường huyết, ngăn ngừa tiểu đường
Củ năng được biết đến như một loại rau không chứa tinh bột, có hàm lượng calo thấp, là lựa chọn tuyệt vời cho những bệnh nhân tiểu đường theo dõi chế độ ăn của mình, theo thông tin từ Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ.
Nổi bật với lượng chất chống oxy hóa dồi dào, củ năng có khả năng giảm thiểu rủi ro mắc bệnh tiểu đường type 2. Healthline chỉ ra rằng, căng thẳng oxy hóa là một trong những yếu tố chính gây nên bệnh tiểu đường loại 2, và việc tiêu thụ thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như củ năng có thể hỗ trợ phòng ngừa vấn đề này.
Thêm vào đó, dựa trên các nghiên cứu đăng tải bởi Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ, củ năng còn chứa lượng chất xơ cao, có ích trong việc điều tiết và duy trì mức đường huyết ổn định trong cơ thể.
Củ năng được biết đến như một loại rau không chứa tinh bột
Hỗ trợ giảm cân
Củ năng là thực phẩm ít calo, với chỉ 50 calo trong mỗi nửa cốc củ đã thái lát. Dù calo thấp, nhưng củ năng vẫn cung cấp dồi dào chất dinh dưỡng như chất xơ, kali, mangan, đồng, vitamin B6, và riboflavin.
Củ năng còn rất giàu nước, chiếm đến 74% trọng lượng, giúp bạn cảm thấy no lâu mà không tăng cân. Đây là sự lựa chọn hoàn hảo cho những ai đang duy trì chế độ ăn ít calo nhưng vẫn mong muốn bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể.
Giảm huyết áp và nguy cơ mắc bệnh tim
Bệnh tim được CDC Hoa Kỳ nhận định là nguyên nhân chính dẫn đến tử vong trên toàn thế giới, với huyết áp cao, cholesterol tăng và đột quỵ là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, một chế độ ăn uống nhiều kali có thể giúp giảm nguy cơ này, đặc biệt là giảm huyết áp và ngăn chặn đột quỵ. Củ năng, với hàm lượng kali cao, nổi lên như một nguồn thực phẩm tự nhiên hữu ích. Kết hợp củ năng vào bữa ăn thường xuyên có thể hỗ trợ việc kiểm soát huyết áp và giảm nguy cơ bệnh tim.
Củ năng, với hàm lượng kali cao, nổi lên như một nguồn thực phẩm tự nhiên hữu ích
Nâng cao sức khỏe đường tiêu hóa
Trong mỗi nửa cốc củ năng, bạn sẽ nhận được khoảng 1,9g chất xơ, đóng góp 7% lượng chất xơ khuyến nghị hàng ngày. Theo khuyến cáo từ Mayo Clinic, nam giới dưới 50 tuổi cần khoảng 38g và nữ giới cần 25g chất xơ mỗi ngày. Nam giới trên 51 tuổi cần khoảng 30g, trong khi đó, nữ giới cùng độ tuổi cần khoảng 21g. Chất xơ có lợi ích quan trọng trong việc kích thích nhu động ruột và hỗ trợ sự phát triển của vi khuẩn lành mạnh trong đường ruột để phòng tránh táo bón.
Những điều cần lưu ý khi sử dụng củ năng
Củ năng là thực phẩm an toàn và không chứa độc tố. Tuy nhiên, do tính chất mát của củ năng, nó có thể không phù hợp với những người có thể trạng hàn hoặc mắc các bệnh lý như tay chân lạnh, dễ bị cảm. Đối với người bệnh tiểu đường, nên ưu tiên tiêu thụ củ năng tự nhiên mà không thêm chất ngọt để kiểm soát lượng đường trong máu.
